Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ», 21-10-1994

Απολογισμός εξευτελισμού

Κείμενο, το παρακάτω, του μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου (υπογράφεται με το όνομα ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ) στον «Ορθόδοξο Τύπο» (21-10-1994). Είναι όπως καταμαρτυρεί ο τίτλος «Απολογισμός εξευτελισμού». Υπεύθυνος του εξευτελισμού ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ. Εξευτελισμός τόσο της Εκκλησίας (συνοδικού συστήματος, επισκοπικού αξιώματος) όσο και κρατικών και πνευματικών θεσμών (Κοινοβούλιο, Κυβέρνηση, Δικαιοσύνη, Αστυνομία, Θεολογικές Σχολές). Με θρηνητική διάθεση να προσμετρήσουμε λοιπόν το μέγεθος του εξευτελισμού.

Ανεπανάληπτος στην ιστορική διαδρομή της νεώτερης Ελλάδας ο αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ. Προσωπικότητα τραγική, που κατάφερε στα είκοσι χρόνια της αρχιεπισκοπικής του ευθύνης να εξευτελίση και τους θεσμούς και τις διατεταγμένες εξουσίες. Το πέρασμα του ήταν ένας οδοστρωτήρας, που ισοπέδωσε τα πάντα. Γκρέμισε ό,τι βρήκε μπροστά του. Αφάνισε την εντιμότητα, την ανθρωπιά, την αξιοπρέπεια, την ευθιξία, την εκκλησιαστική τάξη, τον σεβασμό προς τους όρκους και προς τη νομιμότητα, όλα τα στηρίγματα της πολυαγαπημένης μας Ορθοδοξίας και της ευνομούμενης δημοκρατικής πολιτείας. Και, ταυτόχρονα, προπηλάκισε κι εξουδετέρωσε τις συγκεκριμένες ομάδες, που είναι ταγμένες στα προπύργια της εκκλησιαστικής διοικήσεως και της κρατικής εξουσίας.

Τώρα, καθώς όλα δείχνουν πως η θητεία του τελειώνει, ο πίνακας της καταστροφής δείχνει τρομακτικός. Της καταστροφής, που έφερε στον εκκλησιαστικό οργανισμό και της φωτιάς, που άναψε σ’ όλη την έκταση της νεοελληνικής πραγματικότητας.

Αλλά ποιά γραφίδα αντέχει να περιγράψει το χάος; Ποιό περισκόπιο είναι ικανό να συλλάβει, σ’ όλη της την έκταση και την ένταση, την ερήμωση; Ο ιστορικός, που θα συλλέξει τα στοιχεία, για να συντάξει τον απολογισμό, θα περιέλθει σε αμηχανία. Και θα φοβηθεί, μήπως το κείμενό του θεωρηθεί υπερβολή, λογοτεχνική απομίμηση των θρήνων του Ιερεμία.

* * *

Δεν θα επιχειρήσουμε εδώ την ξενάγηση στο χάος. Συνοπτικά θα επισημάνουμε τους θεσμούς και τους φορείς ευθύνης, που κατά τις δυο αυτές τραγικές δεκαετίες της εκκλησιαστικής αιχμαλωσίας εξουθένωσε και εξευτέλισε ο εκλεκτός του δικτάτορα Ιωαννίδη αρχιεπίσκοπος.

1. Ο πρώτος θεσμός, που δέχτηκε το θανάσιμο πλήγμα, είναι το συνοδικό πολίτευμα της Εκκλησίας. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος και η Σύνοδος της Ιεραρχίας κάτω απ’ την παπική προεδρεία και τη σταλινική τυραννία του κ. Σεραφείμ κατάντησαν λόχοι. Απογυμνώθηκαν απ’ τη σοβαρότητα και την αξιοπρέπεια. Έπαψαν να λειτουργούν σαν σώματα, που βουλεύονται και ψηφίζουν ελεύθερα. Στερήθηκαν την ελευθερία και την υπευθυνότητα. Έχασαν την επαφή με τη χαρισματική πνοή του Αγίου Πνεύματος. Απόμειναν συναντήσεις τυπικές, υποχρεωμένες να συμμορφώνονται με την εντολή του αφέντη.

2. Δεύτερος παράγοντας της εκκλησιαστικής ζωής, που κατεξευτελίστηκε κι έπεσε σε πλήρη ανυποληψία, είναι το επισκοπικό αξίωμα. Το πρόσωπο του επισκόπου απομυθοποιήθηκε κι απογυμνώθηκε απ’ την ιεροπρέπεια και την αξιοπρέπεια, με τις οποίες το είχαν περιβάλει οι πράξεις ευθύνης κι αγιότητας των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας μας.

Η εκλογή κι η ανύψωση στο επισκοπικό αξίωμα ατόμων με μειωμένα προσόντα, με σκοτεινό παρελθόν και με φήμη ειδικών αποχρώσεων υποβάθμισε το κύρος ολόκληρης της Ιεραρχίας. Και οι ελάχιστοι αξιόλογοι εκκλησιαστικοί άνδρες, που απόμειναν μέσα, δεν κατορθώνουν να αντισταθμίσουν τη δυσοσμία και ν’ αλλάξουν την απελπιστικά αλλοιωμένη εικόνα.

Αλλά κι η συμπεριφορά του ίδιου του κ. Σεραφείμ στα πρόσωπα των εκλεκτών του Μητροπολιτών τα βυθίζει σε μεγαλύτερο βάθος ανυποληψίας. Δεν τους αντιμετωπίζει σαν συνιερουργούς του Αρχιερείς. Δεν συνομιλεί μαζί τους σαν πρώτος μεταξύ ίσων. Δεν υπολογίζει την γνώμη τους. Δεν σέβεται την προσωπικότητά τους. Τους παίζει στα πέντε δάχτυλα. Σήμερα υπόσχεται τη διαδοχή του θρόνου του στον ένα κι αύριο στον άλλο, για να τους διατηρεί σε αιχμαλωσία. Καλεί τους Μητροπολίτες των μικρών Μητροπόλεων και τους υποχρεώνει να υπερψηφίσουν τη δική του πρόταση, με αντάλλαγμα τη μετάθεση σε μεγαλύτερη Μητρόπολι. Ανάβει έτσι τις φιλοδοξίες και συσπειρώνει κοντά του τους φιλόδοξους. Όταν, όμως, καταφέρει και τους κλέψει την ψήφο, τους αφίνει στα κρύα του λουτρού. Και τους καλεί ξανά για να παίξει το ίδιο παιχνίδι, ανανεώνοντας τις υποσχέσεις, όταν οι περιστάσεις το απαιτήσουν.

Όλα αυτά είναι εξευτελισμός. Υποτίμηση του επισκοπικού αξιώματος. Εξουθένωση των προσώπων, που έχουν ταχθεί στην κορυφή και στην καθέδρα του ποιμένα μέσα στην ιερή Ευχαριστιακή Σύναξη.

3. Ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ εξευτέλισε το Κοινοβούλιο. Το οχυρό αυτό της δημοκρατίας έγινε παίγνιο των απαιτήσεων και της πολιτικής του Αρχιεπισκόπου της Χούντας. Ζήτησε νόμους αντισυνταγματικούς. Και το κοινοβούλιο τούς εψήφισε, δίχως να ερευνήσει αν μπορούν να σταθούν σε μια ευνομούμενη πολιτεία. Απήτησε να του εξασφαλίσει υπερεξουσίες. Και του τις έδωσε.

Θα ρωτήσετε, πώς έγινε αυτό; Δεν είμαστε σε θέση να σας δώσουμε την εξήγηση. Βάλτε στο μυαλό σας όποια υποψία κρίνετε. Υπήρξαν μυστικές παροχές; Σε λίγους; Σε πολλούς; Σε κόμματα; Σε επώνυμους ή σε επώνυμες; Ασκήθηκαν πιέσεις από μυστικά κέντρα αποφάσεων; Γνωρίζει ο Σεραφείμ μυστικά και απείλησε με την αποκάλυψη τους; Ό,τι κι αν βάλετε στο μυαλό σας, εμείς δεν μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε ή να το διαψεύσουμε.

4. Ο κ. Σεραφείμ εξευτέλισε την κυβέρνηση. Όλες τις κυβερνήσεις, που ανέβηκαν από την εποχή της δικής του αναδείξεως ίσαμε σήμερα. Την κυβέρνηση της δικτατορίας, γιατί συνεργάστηκε μαζί της σ’ όλες τις παρανομίες, που έθιγαν και το Έθνος και την Εκκλησία. Τη λεγόμενη κυβέρνηση εθνικής ενότητας, που τη φρενάρισε στην προσπάθεια του εκδημοκρατισμού της Εκκλησίας και στην κατάργηση των αισχρών δικτατορικών Συντακτικών Πράξεων 3 και 7 του 1974. Και τις κατοπινές πολιτικές κυβερνήσεις, που τις ανάγκασε να προδώσουν το Σύνταγμα της χώρας και τους δημοκρατικούς θεσμούς, κρατώντας την απαγόρευση προσφυγής στο Συμβούλιο της Επικρατείας για μια ομάδα Ελλήνων πολιτών, τους δώδεκα Μητροπολίτες. Και πιο πολύ εξευτέλισε τη σημερινή κυβέρνηση, που την παράσυρε στην έκδοση των κατάπτυστων διαταγμάτων, με τα οποία ανατράπηκε πέρα για πέρα το Σύνταγμα και παρουσιάστηκε η πατρίδα μας σαν ένα πρωτόγονο κι ανανάπτυκτο κράτος. Πρωθυπουργοί κι υπουργοί μπερδεύτηκαν στα πόδια του και στα ράσα του. Σύρθηκαν σε αποφάσεις και σ’ εντολές, που δεν συμβιβάζονται με τη χρηστή διοίκηση. Ο Βενιζέλος αναγκάστηκε να καταπιεί τη γλώσσα του και να υποστηρίξει την έκδοση των διαταγμάτων, τα οποία πριν λίγες μέρες χαρακτήριζε σαν αντισυνταγματικά κι απαράδεκτα. Ο Παπαθεμελής μάζεψε τα ΜΑΤ όλης της χώρας, για να χτυπήσει αλύπητα τη λαϊκή εξέγερση και να καταπνίξει τη δικαιολογημένη αντίδραση του πιστού πληρώματος της Εκκλησίας. Κι όλοι μαζί πλήρωσαν την ανίερη συμμαχία με τον αρχιεπίσκοπο των τανκς εισπράττοντας κατά τις ευροεκλογές την αποδοκιμασία των ψηφοφόρων τους.

5. Ο αυταρχικός και δικτατορικός αρχιεπίσκοπος εξευτέλισε την ελληνική Δικαιοσύνη. Κήρυξε ανταρσία. Έγραψε τις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας στα παλιά του τα παπούτσια. Απείλησε τους δικαστές, γιατί δεν συμμορφώθηκαν με τις εντολές του και με τις επιθυμίες του. Προσπάθησε να τους κάψει με τους κεραυνούς της οργής του και της εξαγγελίας αφορισμών. Έδωσε το παράδειγμα του προπηλακισμού και της περιφρονήσεως προς τους δικαστές, τους λειτουργούς της νομιμότητας και της τάξεως.

6. Ο τραγικός προκαθήμενος της Εκκλησίας εξευτέλισε την ελληνική Αστυνομία. Όλους αυτούς τους λειτουργούς της νομιμότητας και της ευταξίας τούς έκανε εξαρτήματα του κεφιού του και συμμάχους των αθλιοτήτων του. Τους κουβαλάει παντού και τους παρατάσσει, για να χτυπήσει αλύπητα τον αθώο λαό και να λούσει στο αίμα τους δρόμους της ελληνικής πατρίδας. Ο Σεραφείμ μετάβαλε τα όργανα της αστυνομίας σε δήμιους, σε σκληρούς ραβδιστές, που μπορούν να χτυπούν αλύπητα ακόμα και μια ηλικιωμένη κι ανυπεράσπιστη μάνα και να την σύρουν στο χείλος του θανάτου.

Οι σκηνές αυτές της φρίκης και της απανθρωπιάς θα μείνουν όχι μονάχα στη μνήμη των θυμάτων ή των τηλεθεατών, αλλά και στο σκευοφυλάκιο της ιστορίας, για να στιγματίζουν την εποχή μας και να καταθέτουν στις επόμενες γενιές το αμείλικτο «κατηγορώ» τους.

7. Ο Σεραφείμ εξευτέλισε τις Θεολογικές Σχολές της ελληνικής επικράτειας. Τους πολλούς καθηγητές τούς ανάγκασε να κρυφτούν σαν λαγοί και να μη τολμούν να ξεμυτίσουν και να διατυπώσουν την θεολογική τους άποψη, σχετικά με την εκκλησιαστική κρίση και τη σημερινή εκφυλιστική ποιότητα του ποιμαντικού έργου της Εκκλησίας.  Kαι  τους λίγους, τους ανθρώπους με το χαλαρό ήθος και τη χαμηλή επιστημονική κατάρτιση, τους ανάγκασε να δεχτούν την επιστράτευση και να στηρίξουν με φαιδρά και ανόητα επιχειρήματα τις αθλιότητες του σημερινού εκκλησιαστικού κατεστημένου.

Ύστερα από όλες αυτές τις επισημάνσεις, ρωτάμε; Τί κράτησε όρθιο ο Σεραφείμ; Ποιό θεσμό και ποιά ομάδα σεβάστηκε και τα άφησε απρόσβλητα; Πέρασε σα σίφουνας και γκρέμισε τους αδριάντες. Ήταν ετοιμόρροποι; Ήταν ψεύτικοι; Ήταν αυτός εμπλουτισμένος με τη δύναμη του κάτω κόσμου; Το γεγονός είναι, πως τους μουτζούρωσε. Τους μασκάρεψε. Τους αφάνισε την αρχοντιά, που έχει ένας γνήσιος φορέας εξουσίας. Και τους έκανε τρύπια ασκιά, περίγελω του κόσμου.

Φεύγοντας αφήνει σ' όλους το παράσημο του εξευτελισμού και του διασυρμού. Και τους το χαρίζει αντί για πατρική ευλογία. Σήμα μιας εποχής, που ένας εκκλησιαστικός ηγέτης ισοπέδωσε τα πάντα. Που το πέρασμα του έκαψε τη γη και πλήγωσε τις συνειδήσεις.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ