Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 223, 15 Φεβρουαρίου 2008

Οἱ κοινές μας ἐπιφυλάξεις

 

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Πρόθυμοι, ὅλοι μας στήν ἀποδοχή τῆς πλατειᾶς καί βαθειᾶς ἐπιστημονικῆς γνώσης καί τῆς θησαυρισμένης τεχνογνωσίας. Μέ ἀνοιχτή τή διάθεση σπουδῆς. Καί μέ ἁπλωμένα τά χέρια στίς πολλαπλές, εὐεργετικές ἐξυπηρετήσεις τους. ᾿Αλλά, παράλληλα καί μέ δηλωμένες τίς ἐπιφυλάξεις μας -σέ προσωπική, σέ τοπική, ἀκόμα καί σέ παγκόσμια κλίμακα- στό φαινόμενο τῆς ἀσύγγνωστης ἀπολυτοποίησης καί θεοποίησης τῆς ἐπιστημονικῆς ἐρευνητικῆς μονάδας καί τοῦ ἐξειδικευμένου τεχνολογικοῦ ἐργαστηρίου. Τρυγοῦμε τά ἀγαθά, χωρίς νά μᾶς διαφεύγουν οἱ κίνδυνοι, πού, ἀπειλητικά, πολλαπλασιάζονται, διογκώνονται καί θολώνουν τόν ὁρίζοντα τῆς αὐριανῆς, ἱστορικῆς μας πορείας.

Κατά τή ροή τῶν δυό τελευταίων αἰώνων, πού γοήτεψαν καί μέθυσαν τίς πλατειές μάζες μέ τίς διαδοχικές, ἐκρηκτικές ἀναγγελίες προόδου τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν, ὁ ἱστορικός ὁρίζοντας ἔδειχνε μόνο ἐλλάμψεις καί τό “αὔριο” πρόβαλε πλημμυρισμένο στίς ἀνταύγειες τῶν ἐλπίδων. Ἡ θριαμβική προέλαση τῆς ἐπιστημονικῆς γνώσης δέν ἄφηνε πίσω της τήν παραμικρή σκιά. Φόρτιζε, μονάχα, τήν αὐτοπεποίθηση καί ἐμπλούτιζε τά ὄνειρα γιά τήν ἑπόμενη μέρα. Καί ἡ χρήση τῆς ὁλοένα καί περισσότερο τελειοποιημένης μηχανῆς δέν προκαλοῦσε τήν παραμικρή θολή ὑποψία, πώς  μποροῦσε νά λειτουργήσει ὡς ὄργανο ἀφανισμοῦ. Δέ συνοδευόταν μέ ὁδηγίες προσεκτικῆς προφύλαξης, οὔτε μέ προμηνύματα βιβλικῶν καταστροφῶν.

Ὄμως, ὁ 20ός αἰώνας καί ὁ αἰώνας, πού, πρίν λίγα χρόνια, ἀρχίσαμε νά τόν περπατᾶμε, ἀνεβάζουν, στόν ἱστορικό πίνακα, ἄλλες ἐνδείξεις καί γεμίζουν τίς ψυχές μέ ἄγχος καί βαρυθυμία. Ἡ κάθε ἐπιστημονική ἀνακάλυψη ντουμπλάρεται μέ σειρά προβληματισμῶν. Καί ἡ κάθε “πρόοδος”, ἐπιστημονική ἤ τεχνολογική, ἐμπλέκεται στό κύκλωμα τῆς ἀπειλητικῆς ἀπορρύθμισης τῆς παγκόσμιας ἰσορροπίας. Ἡ μηχανή, πού συναρμολογεῖται στά μεγάλα τεχνολογικά συγκροτήματα, ἀναδεικνύεται ὄργανο ἀπειλῆς καί ἀσυγκράτητης αἱματοχυσίας.

Σήμερα ἀπολαμβάνουμε, ὁλοένα καί δυναμικότερα, τήν πρόοδο τῶν θεραπευτικῶν κλάδων τῶν ἀνθρωπιστικῶν ἐπιστημῶν. Ἀλλά καί χτυπᾶμε, ἀσταμάτητα καί ἔντρομοι, τίς σειρῆνες τοῦ κινδύνου, βέβαιοι, πώς ἡ ὀργάνωση τοῦ βίου μας καί ἡ ἔξαλλη ἐκμετάλλευση τῶν συμπερασμάτων τῶν ἐρευνῶν μας, ἀπειλοῦν μέ ἐκτροπή σέ τερατούργημα τό ἀνθρώπινο πρόσωπό μας, ἀλλοτριώνουν τό περιβάλλον μας καί καταστρέφουν τά ζωτικά στοιχεῖα, πού εἶναι ἀπαραίτητα γιά τήν ἐπιβίωση τή δική μας καί τῶν ἀπογόνων μας. Παράλληλα, ἡ ἐξειδικευμένη τεχνογνωσία μας ἀνοίγει ὁλοένα καί περισσότερο τούς ἀσκούς τοῦ αἰόλου καί μετατρέπει τόν πλανήτη μας σέ πεδίο θανατηφόρων ἀντιπαραθέσεων καί σέ ὁμαδικό κενοτάφιο ἀθώων θυμάτων. Οἱ παγκόσμιοι πόλεμοι, πού τούς ζήσαμε, μόνοι ἐμεῖς, οἱ διαβάτες τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα, πότισαν τόν πλανήτη μας μέ τρόμο, κλάμα καί αἷμα. Καί οἱ ἀπανωτές συρράξεις τῆς μεταπολεμικῆς ἐποχῆς, μέ τή χρήση καί τήν κατάχρηση τῶν τελειοποιημένων μηχανῶν τοῦ πολέμου, δέ μᾶς ἀφήνουν νά ξεθαρρέψουμε, νά ὁραματιστοῦμε τή ζωή μας γαλήνια καί νά περπατήσουμε ἀνοδικά, στήν ὁλοκλήρωση καί στόν ἐξαγιασμό τοῦ προσώπου μας. Οἱ πηγές τῆς εὐτυχίας μας, ἡ ἐπιστήμη καί ἡ τεχνολογία, ἀνεβάζουν ἀδιάκοπα πικρό “πόμα”, πού δηλητηριάζει τίς ἐλπίδες μας καί τίς προσπάθειές μας.

Μέ δεδομένη αὐτή, τήν κοινή ἐμπειρία, ποιός μπορεῖ, μέ ὑπερφίαλη ἐξύμνηση τῶν ἐπιστημονικῶν καί τῶν τεχνολογικῶν ἐπιτευγμάτων, νά διεκδικήσει γιά τόν ἑαυτό του τό παράσημο τοῦ “προοδευτικοῦ”; Καί ποιός ἐπιφυλακτικός καί σκεφτικός ὁδοιπόρος τοῦ αἰώνα μας μπορεῖ νά στιγματιστεῖ ὡς “καθυστερημένος” ἤ “σκοταδιστής”; Ὅλοι κοινωνοῦμε στήν ἴδια εὐωχία. Καί ὅλοι περνᾶμε ἀπό τό ἴδιο τοῦνελ τῶν φόβων καί τῶν ἀπειλῶν. Ἡ ὁποιαδήποτε ὁμαδοποίηση σέ “προοδευτικούς” καί “ὀπισθοδρομικούς” ἀποδεικνύεται σχῆμα πλαστό. Ἐπινόηση ὄχι πολιτισμικῆς, ἀλλά πολιτικῆς σκοπιμότητας.