Μαρτυρία και διαμαρτυρία
(Ομιλία μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου
στα εγκαίνια του ραδιοφωνικού σταθμού της μητροπόλεως Αττικής και Μεγαρίδος
«ΑΤΤΙΚΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ»)
(18-12-1994)
Ο "Αττικός ουρανός" θέλει να είναι μαρτυρία και διαμαρτυρία. Μια φωνή, που εκφράζει το σώμα της Εκκλησίας κι αποτελεί μήνυμα και μαρτυρία στον σύγχρονο κόσμο. Και, ταυτόχρονα, μια κραυγή αντίδρασης και διαμαρτυρίας, μέσα στο ίδιο το εκκλησιαστικό σώμα. Διαμαρτυρία, που δηλοποιεί προβληματισμό κι αγωνία. Ανησυχία για τις παρεκκλίσεις. Και λαχτάρα για την αποκατάστασι της γνησιότητας του Ορθοδόξου βιώματος και τη χάραξι της διοίκησης στην τροχιά των Πατέρων.
* * *
Η Εκκλησία, η κοινωνία αυτή των Αποστόλων, των αγίων και του λαού του Θεού με το πρόσωπο του Σαρκωμένου, Σταυρωμένου και Αναστημένου Λόγου, είναι ένα δυναμικό σώμα. Ζει διαχρονικά την παρουσία και την ενέργεια του Θεού. Βιώνει το "σήμερα" σαν μια χρονική στιγμή στην απέραντη αιωνιότητα. Πλουτίζεται με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Καρποφορεί σαν άμπελος την αγάπη και τη δικαιοσύνη και την καθαρότητα. Κι εκφράζει, με την πηγαία καθημερινή πρακτική της και με τον λόγο της, την πολύπλευρη και σωστική εμπειρία της. Σαλπίζει λυτρωτικό μήνυμα. Αναγγέλλει την Αλήθεια, που αποκαλύφθηκε στον άνθρωπο. Και ιστορεί τα γεγονότα, που νοηματίζουν την ανθρώπινη πορεία μέσα στην έρημο και στο χάος της πανανθρώπινης ιστορίας.
Η παρουσία της Εκκλησίας στη συγκεκριμένη χρονική επικαιρότητα, από μόνη της, είναι μια μαρτυρία. Ενεργοποιεί την παρουσία και την αποκάλυψι του Θεού. Φέρνει στους κουρασμένους οδοιπόρους την καινούρια προοπτική και την ελπίδα. Τα ιδιότυπα, συγκλονιστικά και λυτρωτικά βιώματα των Αποστόλων του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Όχι σαν παλιές αναμνήσεις ή σαν θησαυρίσματα της αρχαιολογικής σκαπάνης. Αλλά σαν γεύσι και σαν παράδοσι προσωπικής εμπειρίας.
Αλλά κι ο λόγος της Εκκλησίας επικεντρώνεται σ’ αυτή την εμπειρία. Τη φωτίζει και την υπομνηματίζει. Και καθώς ο λόγος αυτός απευθύνεται στον σύγχρονο άνθρωπο, φέρνει στα χρονικά πλαίσια του "σήμερα" και στο συγκεκριμένο ανθρώπινο περιβάλλον τις αρχικές δυναμικές, Αγιοπνευματικές καταβολές της Εκκλησίας.
Ιστορεί την πλοκή των γεγονότων. Ερμηνεύει τις Ευαγγελικές διδαχές. Δίνει τη μαρτυρία της Αλήθειας, Ανοίγει τις προοπτικές της γνήσιας ζωής.
* * *
Ο "Αττικός Ουρανός" θέλει να υπηρετήσει και να υπηρετεί αυτή τη λειτουργία της μαρτυρίας. Να συναντά τον σύγχρονο άνθρωπο στο μονοπάτι της αναζήτησης και να του προσφέρει τη μοναδική διακονία, δείχνοντάς του τον δρόμο. Τον ένα και μοναδικό δρόμο, που οδηγεί στην αγάπη του Θεού. Το ένα μονοπάτι, που ανεβάζει στον Γολγοθά. Εκεί, που ο άνθρωπος συναντάει τον Σταυρωμένο Λόγο του Θεού, λούζεται στη Χάρη και γίνεται μέτοχος της ζωής της αιώνιας Βασιλείας.
Συγκεκριμένα, ο ραδιοφωνικός μας σταθμός έχει σαν επιδίωξη:
1. Να ζωντανεύει την ιστορική πραγματικότητα. Το πρόσωπο και το πάθος Ιησού Χριστού. Την παρουσία και τα γεγονότα, που σφράγισαν την ιστορία. Να τα ανασύρει απ’ τη σκιά. Και να υπενθυμίζει τη λυτρωτική προσφορά τους για την κάθε μια ύπαρξη.
Ο χρόνος, καθώς κυλάει, αφίνει στη μνήμη τη σκόνη της λήθης. Και οι γενιές, καθώς έρχονται και παρέρχονται, σβήνουν με το πέρασμά τους τα ίχνη και τις εντυπώσεις. Τις κάνουν ιστορίες του "χθές" κληρονομιά θαμμένη στα σπλάγχνα της γης ή της λησμοσύνης. Το άγχος του "σήμερα" παίρνει τη θέσι του πρώτου ενδιαφέροντος κι επικαλύπτει το νόημα των μηνυμάτων της ιστορίας.
Η μαρτυρία μας θα είναι μια σκαπάνη, που θα αποκαλύψει τα μοναδικά κι ανεπανάληπτα γεγονότα, της σάρκωσης και της μεγάλης Θυσίας του Λόγου του Θεού. Αυτά τα γεγονότα, που είναι πάντοτε σημερινά. Και που αναφέρονται και προσφέρονται στον κάθε άνθρωπο.
2. Ο "Αττικός Ουρανός" θέλει ακόμα να φέρει στην εποχή μας τη συγκλονιστική μαρτυρία των Αποστόλων κι όλων των αγίων.
Ό,τι μας άφησαν, σε κείμενα ή σε πράξεις αφοσιώσεως και μαρτυρίου, είναι το θησαύρισμα της πείρας τους. Είναι η ίδια η καρδιά τους. Η προσωπική τους περιπέτεια μέσα στον κόσμο. Η αμαρτία τους κι η μετάνοιά τους. Η θλίψι τους, σαν γεύσι της αμαρτίας. Κι η χαρά, σαν εμπειρία της λυτρωτικής Θυσίας του Θεανθρώπου.
Ο πατερικός θησαυρός, σαν διδαχή και σαν κληρονομιά των ανεκτίμητων βιωμάτων των αγίων της Εκκλησίας μας, είναι μια σταθερή, κρυστάλλινη μαρτυρία, που ηχεί αδιάκοπα μέσα στην Εκκλησία μας. Είναι η φωνή των λυτρωμένων. Είναι η ανάστασι των "πεπτωκότων". Είναι το άγγιγμα της πραγματικότητας, της νέας δημιουργίας, που έπλασε με τη σάρκωσί Του και πότισε με το Αίμα Του ο Λόγος του Θεού.
3. Η μαρτυρία του "Αττικού Ουρανού" επιθυμεί να φτάσει κι έξω απ’ τον χώρο της Εκκλησίας. Στον λαό, που περπατάει ψάχνοντας. Στις υπάρξεις, που ανιχνεύουν το νέφος, με τη λαχτάρα, όμως, να συναντήσουν το φως. Θέλει η φωνή, το μήνυμα, η μαρτυρία να φτάσει και σ’ αυτούς. Και ν’ αποτελέσει ένα σάλπισμα αφυπνιστικό και σωστικό για τον προβληματισμένο σύγχρονο άνθρωπο.
Σήμερα όλα γύρω πνίγουν. Όλα πιέζουν την ύπαρξι. Όλα βυθίζουν την προσωπικότητα στις μέριμνες και στην αβεβαιότητα. Προσδενόμαστε στο άρμα της μηχανής, αλλά δεν βρίσκουμε νόημα σ’ αυτή την εξάρτησι.
Η λειτουργική προσταγή "Άνω σχώμεν τας καρδίας" είναι το μεγάλο μήνυμα που μπορεί να προσφέρει η Εκκλησία στον σύγχρονο κόσμο. Η φωνή, που καλεί σε μια υπέρβασι και σε μια ανάτασι. Ο δείκτης, που οριοθετεί την αιωνιότητα.
Αυτό θα το φωνάξουμε. Θα το σαλπίσουμε. Θα το κηρύξουμε με αγάπη, αλλά και μ’ επιμονή. Γιατί είναι το μόνο άνοιγμα, η μόνη διέξοδος από τα αδιέξοδα της εποχής μας.
* * *
Χρέος μας, ωστόσο, να λειτουργήσουμε και σαν φωνή διαμαρτυρίας.
1. Όταν η Εκκλησία εκπροσωπεί ένα τέτοιο δυναμικό ζωής, όταν η Ορθόδοξη παράδοση, που έρχεται απ’ τα βάθη των αιώνων, έχει μια τέτοια καθαρότητα κι αποτελεί τη μοναδική ελπίδα για την ανθρώπινη ύπαρξη, η οποιαδήποτε παραχάραξη αλλοτριώνει τον θησαυρό και κάνει ανενέργητη τη μεγάλη Θυσία του Υιού του Θεού.
Η θεσμοποίηση της Εκκλησίας, η επαγγελματοποίηση των λειτουργών της, η τυποποίηση της παράδοσής της και της λατρείας της, οδηγούν μακριά απ’ τη ζωντανή εμπειρία της. Και κατασκευάζουν μια θρησκεία των τύπων και της πλαστής επιφάνειας.
Η φωνή διαμαρτυρίας, που θα εκπέμψουμε, θα έχει σαν πρώτους αποδέκτες τους ποιμένες της Εκκλησίας. Αυτούς, που έχουν επωμιστεί με την ευθύνη να καθοδηγήσουν πιστά κι αληθινά τον λαό. Η οποιαδήποτε δική τους παρέκκλισι δεν στοιχειοθετεί απλώς προσωπικό λάθος, με ευθύνη, που εξαντλείται στο δικό τους πρόσωπο. Είναι εκτροπή με συνέπειες τρομακτικές. Μπορούν να παραπλανήσουν και να αποπλανήσουν ολόκληρο το σώμα της Εκκλησίας. Να στεγνώσουν την ικμάδα του Αγίου Πνεύματος. Να εκτρέψουν τους οραματισμούς απ’ τη φωτεινή Βασιλεία του Θεού στην αναζήτησι των εγκοσμίων αγαθών και μόνο σ’ αυτή.
Η διαμαρτυρία μας προς την εκκλησιαστική ηγεσία θα είναι μιά υπόμνησι του χρέους. Και μιά κλήσι στην πιστότητα και στην ακεραιότητα του επισκοπικού λειτουργήματός των.
2. Η διαμαρτυρία μας, όμως, σαν έκφρασι του πόνου και της αγάπης στον θησαυρό της Εκκλησίας, δεν μπορεί να περιοριστεί αποκλειστικά πρός την κατεύθυνσι της εκκλησιαστικής ηγεσίας.
Όλοι, σαν αποδέκτες και φύλακες της Ορθοδόξου Παράδοσης, έχουμε χρέος να διατηρήσουμε αλώβητο τον θησαυρό. Και να τον παρουσιάσουμε, σαν εμπειρία του Σώματος της Εκκλησίας στις γενιές, που αναζητούν την αλήθεια και τη γνησιότητα του βιώματος.
Όσες φορές εμείς όλοι προδίδουμε την αποστολή μας και σπαταλούμε αλόγιστα την κληρονομιά, γινόμαστε παραχαράκτες της εκκλησιαστικής μας παράδοσης. Αποδυναμώνουμε το δυναμικό της πίστης και ακινητοποιούμε την παρουσία και την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος μέσα στο γήπεδο της καθημερινότητας.
Η διαμαρτυρία μας θα εκφράζει αυτόν τον πόνο και την αγωνία. Πόνο και αγωνία όλου του σώματος. Αυτών, που αγαπούν την Εκκλησία. Κι αυτών, που αναζητούν στην πιστότητα των μελών της το δείγμα γραφής των ανθρώπων της πίστης.
* * *
Δεν ζούμε εμείς έξω απ’ τον κόσμο, ώστε η μαρτυρία μας κι η διαμαρτυρία μας να αποτελούν μια ξένη, απόλυτα ανεπηρέαστη φωνή. Δεν εκπορεύονται από ξένους πομπούς, που δεν επηρεάζονται από τα παράσιτα τούτου του κόσμου. Περπατάμε το ίδιο ιστορικό μονοπάτι. Και γευόμαστε τις ίδιες απογοητεύσεις. Και μεριζόμαστε τις ευθύνες γι’ αυτό, που συμβαίνει στον χώρο της κοινωνικής εκδίπλωσης και ειδικώτερα στην αυλή της Εκκλησίας. Αλλ’ αυτή η μετοχή στην περιπέτεια του συγχρόνου κόσμου κι η εμπλοκή στην αβεβαιότητα και στα αδιέξοδα, κάνει πιο επιτακτική την επιτέλεσι του χρέους μας. Τη μεταφορά του μηνύματος της πολυαγαπημένης και δοκιμασμένης Ορθοδοξίας μας στους αδελφούς, που αναζητούν και λαχταρούν την υπέρβαση των σημερινών σχημάτων της φθοράς. Και τον στιγματισμό της εκτροπής ή των εκτροπών, που παρασύρουν το σκάφος της Εκκλησίας σε λαθεμένη χάραξι πλεύσης.
Εκείνους, που έχουν την πρόθεσι να μας ακούν, τους ευχαριστούμε. Και τους υποσχόμαστε να δώσουμε την μαρτυρία μας με πιστότητα στο πρόσωπο του Κυρίου μας, του Σταυρωμένου Λόγου του Θεού.
Κι εκείνους, που τυχόν θα λυπήσουμε, διευκρινίζουμε, πως δεν θα το κάνουμε από εμπάθεια ή μίσος ή διάθεσι εκδίκησης.
Θα χαρούμε ειλικρινά, αν η διαμαρτυρία μας γίνει αφορμή γονίμου διαλόγου. Κι αν ο διάλογος ανοίξει τον δρόμο για μια αποκατάσταση της γνήσιας Ορθόδοξης Παράδοσης. Την πρυτάνευση της αλήθειας και της δικαιοσύνης και της αγάπης στον ιερό περίβολο της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
