Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, «Ἐκκλησία σήμερα;», α΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1976), σελ. 47-54
ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΗΜΕΡΑ;
6. Τό «παρών» στή ζωή
Ἡ Ἐκκλησία δίνει πάντα τό «παρών» στή ζωή. Στή ζωή, ὅπως τή γράφουμε καί τήν ἀπαθανατίζουμε ἐμεῖς, μέ τίς μικρότητες καί τούς ἡρωϊσμούς μας.
Εἶμαι ἀπόλυτα βέβαιος, ὅτι ὅσα θά πῶ σήμερα, θά προκαλέσουν, σέ μιά μερίδα ἀκροατῶν μου, σκεπτικισμό καί σέ ἄλλη, ἀντίστασι. Τοῦτο τό γεγονός δέν μοῦ προκαλεῖ κατάπληξι. Ἡ φύσι καί τό περιεχόμενο τοῦ θέματος εἶναι τέτοια, ὥστε δικαιολογοῦν τίς ἀντιδράσεις.
Σέ παληότερες ἐποχές οἱ ἄνθρωποι τοῦ πνεύματος δέν ἦσαν σέ θέσι νά συντονιστοῦν μέ τίς ἀνησυχίες καί τούς ὁραματισμούς τῶν τεχνικῶν. Τίς ἐπαγγελίες, τίς ὁποῖες διέγραφαν οἱ θετικές ἐπιστῆμες, τίς θεωροῦσαν πλάσματα τολμηρῆς ἤ καί νοσηρῆς φαντασίας. Ἐκεῖνοι ὅμως, ἀκάθεκτοι, τραβοῦσαν μπροστά, γιά νά μετουσιώσουν σέ πραγματικότητα τά μεγαλόπνοα σχέδιά τους.
Ὁ αἰῶνας μας πέρασε στήν ἀντίστροφη τάσι. Οἱ πτήσεις τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν καί τῆς τεχνικῆς δέν μᾶς βρίσκουν ἐφεκτικούς καί δύσπιστους. Κρατᾶμε αὐτό, πού μᾶς δίνουν καί πιστεύουμε ὅτι ἔχουν τή δύναμι νά μᾶς δώσουν κατασκευές καί νά δημιουργήσουν ἔργο, πού σήμερα ἀδυνατεῖ νά συλλάβη ἡ πεπερασμένη ἀνθρώπινη σκέψι μας. Ὅμως, καλουπωμένοι στά μέτρα τῆς τεχνικῆς, ἀδυνατοῦμε νά δεχτοῦμε καί νά κρατήσουμε τό λόγο τοῦ πνεύματος, τή μαρτυρία τῆς Ἀποκαλύψεως καί τή δημιουργία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία μέ κανένα τρόπο δέν συλλαμβάνεται καί δέν ἐλέγχεται ἀπό τά εὐαίσθητα καί πολύπλοκα ὄργανα τῶν ἐργαστηρίων μας.
Αὐτός εἶναι ὁ λόγος, γιά τόν ὁποῖο οἱ σημερινές μου ἀπόψεις εἶναι δυνατόν νά συναντήσουν ψυχρή ἀποδοχή. Νά φανοῦν σέ μερικούς, πώς δέν εἶναι γιά τήν ἐποχή. Πώς δέν ἀποτελοῦν προσφορά στήν ὀργάνωσι καί στήν ἀνάπτυξι τῆς σύγχρονης ζωῆς.
Δικαιολογῶ ἀπόλυτα τή στάσι. Ζητῶ ὅμως κι’ ἀπό τούς πιό δύσπιστους νά δεχτοῦν νά ἀκούσουν τήν ἁγιαστική προσφορά τῆς Ἐκκλησίας στή σύγχρονη ζωή. Γιατί αὐτό ἀποτελεῖ μιά πραγματικότητα. Μιά ἀνεκτίμητη πραγματικότητα.
Ἡ Ἐκκλησία δίνει τό «παρών» στή ζωή. Ἡ Ἐκκλησία ἁγιάζει ὁλόκληρη τή ζωή.
Δέχεστε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι «ἡ σκηνή τοῦ Θεοῦ μετά τῶν ἀνθρώπων;» (Ἀποκάλ. 21, 3). Ὅτι εἶναι ἡ πνευματική οἰκογένεια, στήν ὁποία ἀρχηγός εἶναι αὐτός ὁ Κύριος ὁ δημιουργός ὁλόκληρης τῆς κτίσεως; Ἄν τό δέχεστε αὐτό, τότε θά πρέπει νά κάνετε καί τό ἑπόμενο βῆμα. Νά παραδεχθῆτε ὅτι μέσα σ’ αὐτήν τήν πνευματική οἰκογένεια, ἡ ἀγάπη καί ἡ δύναμι καί ἡ ἁγιότης τοῦ ἀρχηγοῦ γίνεται καί δύναμι καί ἁγιότης ὅλων τῶν μελῶν. Κι’ ὅτι αὐτή ἡ πνευματική προσφορά παίρνει συγκεκριμένη μορφή, γίνεται αἰσθητή καί ψηλαφητή στά προβλήματα καί στίς ἐκδηλώσεις τῆς καθημερινῆς ζωῆς. Στά πιό μεγάλα καί στά πιό λεπτομερειακά. Στά δύσκολα καί ἀνυπέρβλητα καί στά τρέχοντα.
Αὐτό εἶναι τό «παρών» πού δίνει ἡ Ἐκκλησία στή ζωή μας. Δέν περιορίζεται μόνο στή διδασκαλία. Στό λόγο, πού ἀνοίγει ὁρίζοντες. Μπαίνει στήν κάθε πτυχή. Στή χαρά καί στόν πόνο. Στά γεγονότα, πού ἀποτελοῦν σταθμούς. Καί δίνει χάρι καί δύναμι. Ἁγιάζει τά πρόσωπα καί τά γεγονότα. Δυναμώνει τίς ψυχές. Διοχετεύει στήν καθημερινότητα τήν ἀόρατη, ἀλλά ὑψηλή τάσι τῆς θεϊκῆς παρουσίας καί ἐνεργείας. Κάνει τόν ἄνθρωπο ἱκανό νά πλεύση τόν μεγάλο καί ἄγνωστο πόντο, πού εἶναι ἡ ζωή.
Σᾶς μεταφέρω τήν ὑπέροχη εἰκόνα, πού ἔχει σκιαγραφηθῆ ἀπό τόν δεξιοτέχνη κάλαμο τοῦ ἁγίου Ἱππολύτου, ἐπισκόπου Ρώμης, ἑνός ἁγίου τῆς μαρτυρικῆς Ἐκκλησίας τοῦ δευτέρου αἰῶνος. «Πλοίων πτέρυγές εἰσιν αἰ ἐκκλησίαι», γράφει, «θάλλασα δέ ἐστιν ὁ κόσμος, ἐν ὦ ἡ ἐκκλησία ὡς ναῦς ἐν πελάγει χειμάζεται μέν ἀλλ’ οὐκ ἀπόλλυται. ἔχει γάρ μεθ’ ἑαυτῆς τόν ἔμπειρον κυβερνήτην Χριστόν. φέρει δέ ἐν μέσῳ καί τό τρόπαιον τό κατά τοῦ θανάτου, ὡς τόν σταυρόν τοῦ Κυρίου μεθ’ ἑαυτῆς βαστάζουσα... σχοινία δέ περιτεταμένα ὡς ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ σφίγγουσα τήν ἐκκλησίαν, ἀντλίαν δέ φέρει μεθ’ ἑαυτῆς ὡς τό “λουτρόν τῆς παλιγγενεσίας”, ἀνανεοῦσα τούς πιστεύοντας. ὀθόνη δέ ταύτῃ λαμπρά πάρεστιν ὡς τό πνεῦμα τό ἀπ’ οὐρανῶν, δι’ οὗ σφραγίζονται οἱ πιστεύοντες τῷ Θεῷ» (Ἀπόδειξις ἐκ τῶν ἁγίων Γραφῶν περί Χριστοῦ καί περί τοῦ ἀντιχρίστου, LIX).
Ἡ Ἐκκλησία μοιάζει μέ πλοῖο, πού πλέει στήν ἀνοιχτή θάλασσα. Ἀντιμετωπίζει θύελλες καί καταιγίδες. Ὅμως, δέν καταποντίζεται. Ἔχει μαζῆ της τόν ἔμπειρο κυβερνήτη, τόν Χριστό. Στό μέσο φέρει σάν κατάρτι, τό ἱερό τρόπαιο, τό Σταυρό. Ἀντί γιά σχοινιά, πού κρατοῦν τά κατάρτια καί τά πανιά, ἔχει τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία περισφίγγει κάι βαστάζει τήν Ἐκκλησία. Ἀκόμα, σάν ζωογόνο ἀντλία ἔχει τό λουτρό τῆς παλιγγενεσίας, τό Βάπτισμα, τό ὁποῖο κάνει καινούργιους ἀνθρώπους αὐτούς πού πιστεύουν στόν Ἰησοῦ Χριστό. Πανιά δέ, τά ὁποῖα κολπώνονται καί κινοῦν πρός τά ἐμπρός τό καράβι, ἔχει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, τό ὁποῖο ἔρχεται ἀπ’ τόν οὐρανό καί σφραγίζει τούς ἀνθρώπους, πού πιστεύουν στό Θεό.
Ἡ εἰκόνα εἶναι ζωντανή κι’ ἐκφραστική. Συνοψίζει τό μεγάλο ἔργο τῆς Ἐκκλησίας κατά τό διάστημα τῆς μεγαλύτερης προσωπικῆς μας περιπέτειας, πού εἶναι ἡ ζωή μας.
Ἄν θέλετε νά τό παρακολουθήσετε τό ἔργο αὐτό ἀπό πιό κοντά καί πιό λεπτομερειακά, δῶστε λίγο περισσότερο τήν προσοχή σας στήν ὅλη ζωή καί δραστηριότητα τῆς Ἐκκλησίας. Στή συγκεκριμένη προσφορά της πρός τόν ἄνθρωπο. Σ’ αὐτό, πού ἀποτελεῖ ταυτόχρονα τήν ἀγωνία της, τό μόχθο της καί τήν ἀτίμητη εὐλογία της.
Ἡ Ἐκκλησία δέν κάνει βαρυσήμαντες ἀνακοινώσεις πάνω στά φλέγοντα προβλήματα τῆς ἱστορίας. Δέν ὑψώνει τή φωνή στά κοινοβούλια καί δέν δίνει ὑποσχέσεις μιᾶς οὐτοπιστικῆς εὐμάρειας. Ἡ Ἐκκλησία δίνει Χάρι ἀπό τὀν οὐρανό, γιά νά ἐνισχύση τόν ἀγωνιστή τῆς γῆς. Ἡ Ἐκκλησία ἁγιάζει τόν ἄνθρωπο, τόν κάνει νά ζῆ σέ στενή κοινωνία μέ τό Θεό, τοῦ δίνει ἅγια μάτια νά βλέπη καί ἅγια καρδιά γιά νά αἰσθάνεται καί μυστική δύναμι, γιά νά ἀντιμετωπίζη τά θέματα στόν καθημερινόν του ἀγῶνα.
Ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία προσφέρει τή δύναμί της αὐτή στόν ἄνθρωπο, εἶναι τά μυστήριά της.
Ἔρχεται μιά νέα ὕπαρξι στόν κόσμο καί τρέχει νά τήν εὐλογήση. Θεωρεῖ τό καινούργιο βλαστάρι δικό της παιδί καί τό τυλίγει ἀπό τήν πρώτη στιγμή μέσα στή γεμάτη στοργή καί δυνατή προστασία ἀγκάλη της.
Δέν μένει ὅμως μόνο σ’ αὐτό. Ὕστερα ἀπό λίγο, τοῦ προσφέρει τό λουτρό τοῦ Βαπτίσματος καί τό Χρῖσμα τῶν παιδιῶν τοῦ Θεοῦ. Ἕνας νέος ἄνθρωπος βγαίνει ἀπό τό ἱερό αὐτό Μυστήριο. Γεννιέται ὁ ἄνθρωπος τοῦ πνεύματος, ὁ ἄνθρωπος, πού ἔχει τό δικαίωμα καί τή δύναμι νά ἀπευθύνεται στό Θεό καί νά τόν ἀποκαλῆ «πατέρα».
Ἀπό κεῖ καί πέρα ἡ Ἐκκλησία δέν ἀφίνει οὔτε λεπτό τό δικό της παιδί. Τοῦ παραθέτει τήν Τράπεζα τῆς Εὐχαριστίας, τόν Μυστικό Δεῖπνο, γιά νά τρέφεται μέ τό Σῶμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ κάι νά αὐξάνη καί νά ἀνδρώνεται στή ζωή τοῦ Πνεύματος, στή ζωή τῆς ἁγνότητος καί τοῦ ἁγιασμοῦ. Κι’ ἄν καμμιά φορά ξεγλιστρήση κάι πέση καί χάση τήν παραδείσια ὀμορφιά τοῦ Βαπτίσματος, τοῦ προσφέρει ἕνα δεύτερο λουτρό, τή μετάνοια, μέσα στό ὁποῖο ἡ καρδιά ἀποκαθαίρεται, καί ἡ πρίν τραυματισμένη ψυχή ξαναβρίσκει τήν ὑγεία της καί τήν εὐτυχία της.
Σέ κάθε βῆμα τῆς ἀνθρώπινης πορείας μας κι’ ἕνας κρουνός Χάριτος καί ἁγιασμοῦ. Σέ κάθε δύσκολη καμπή καί μιά παροχή δυνάμεως ἀπό τήν ἀστείρευτη πηγή τοῦ οὐρανοῦ.
Ἡ Ἐκκλησία ἁγιάζει τόν γάμο. Εὐλογεῖ τήν ἐργασία. Ἱκετεύει καί ζητάει κατάλληλους καιρούς «τῇ γῇ πρός καρποφορίαν». Συνοδεύει τούς ταξειδιῶτες. Χύνει δάκρυα γιά τούς πλανεμένους. Στέκεται στό πλευρό τῶν γηρατειῶν. Παρευρίσκεται στό ἀγκομαχητό τοῦ θανάτου. Ἀνοίγει τήν πύλη τῆς αἰωνιότητος στή σκληρή ὥρα τῆς ἐκδημίας. Συνεχίζει νά προσεύχεται γιά τίς ψυχές, πού βρίσκονται στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ.
Ἡ Ἐκκλησία δέν βγάζει τόν ἄνθρωπο ἔξω ἀπό τή ζωή. Ἁγιάζει ὁλόκληρη τή ζωή. Καί τονώνει ὁλόκληρη τή ζωή. Τά ἴδια γεγονότα, σέ ἄλλη ἀτμόσφαιρα. Οἱ ἴδιες ἀγωνίες σέ ἄλλο πνευματικό πλαίσιο. Ὁ πρῶτος, ὁ δεύτερος, ὁ εἰκοστός αἰῶνας μέ τά προβλήματά του ὁ καθένας, μέ τή διαφορά ὅμως, ὅτι αὐτά τά προβλήματα εἶναι τοποθετημένα μέσα στόν ἁγιασμό καί μέσα στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.
Ὕστερα ἀπό αὐτό τό διάγραμμα, ἐπανέρχομαι στήν πρώτη μου πρότασι. Ὅλες οἱ σκέψεις, πού διατυπώθηκαν, σάν θεωρία, σάν μιά θεολογική ἀνάπτυξι, δέν φαίνονται πιστευτές, καί δέν βρίσκουν ἀνταπόκρισι στόν σύγχρονο ἄνθρωπο.
Ὅμως, σάν γεῦσι, σάν ἐμπειρία, εἶναι θησαυρός πολύτιμος. Εἶναι διάστασι ἀληθινῆς ζωῆς καί ἀναμέτρησι μέ τήν πραγματική ὄψι τῆς ἱστορίας. Γι’ αὐτό, ὄχι σέ γνωσιολογική περιπλάνησι, ἀλλά σέ κοινωνία μέ τήν Ἐκκλησία, σέ προσωπική βίωσι τοῦ μυστηρίου της καί τῶν παροχῶν της καλῶ τούς ἀγαπητούς ἀκροατάς μου.
