Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 129, 16-3-2004

Ο  ΜΥΘΟΣ ΓΙΑ  ΤΟΝ  “ΙΕΡΩΝΥΜΙΚΟ”  ΝΟΜΟ  214

 

Ὅπως καί σέ προηγούμενα σχόλιά μας ἐπισημάναμε καί ἔντονα τονίσαμε, χωρίς ἐπιφυλάξεις καί ἐνδοιασμούς, ἡ περίοδος τῆς ἀρχιερατείας τοῦ μακαριστοῦ Ἱερωνύμου ὑπῆρξε ὁ “χρυσοῦς αἰών” στή διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας μας. Καί αὐτό δέ λέγεται μόνο ἀπό τούς φίλους του, ἀπό ἐκείνους πού συνειδητά στάθηκαν πολύ κοντά του, ἀλλά ἀναγνωρίζεται καί ὁμολογεῖται, ὅσο τά χρόνια περνοῦν καί οἱ ἐμπάθειες περιορίζονται, καί ἀπό ἐκείνους πού κατά τήν ἔμπονη πορεία του βρέθηκαν στήν ἀντίπερα ὄχθη. Καί δέν θά μᾶς κουράζει νά τό λέμε καί νά τό ἐπαναλαμβάνουμε “πάλιν καί πολλάκις” ὅτι ὁ μακαριστός Ἱερώνυμος δέν ὑπῆρξε ὁ ἐκλεκτός καμμιᾶς “ἀρχῆς καί ἐξουσίας”. Ἦταν ἀποκλειστικά καί μόνο ὁ ἐκλεκτός τοῦ Θεοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας καί γιά τήν Ἐκκλησία πρόσφερε καί θυσίασε τά πάντα, ἀκόμη καί τήν ἴδια τή ζωή του. Καί ὅπως χαρακτηριστικά ἐπισημαίνει κάποιος λόγιος Ἱεράρχης “Ἐναντίον του στράφηκαν οἱ πολιτικοί κράχτες καί τῆς ἄκρας δεξιᾶς καί τοῦ κέντρου καί τῆς ἄκρας ἀριστερᾶς. Ὅλοι ἐκεῖνοι, πού ἤθελαν τήν Ἐκκλησία θεραπαινίδα τῶν σκοπῶν τους καί τώρα τήν ἔβλεπαν νά κινεῖται ἀνεξάρτητη. Φορέας ἄλλου μηνύματος, πού δέν προσδένει καί δέν ὑποδουλώνει τόν ἄνθρωπο στά σχήματα τοῦ κόσμου, ἀλλά τόν καλεῖ καί τόν δρομολογεῖ στήν ἐλευθερία τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ”.

Οἱ ψόγοι σέ βάρος τῆς μεγάλης αὐτῆς ἐκκλησιαστικῆς μορφῆς τοῦ Ἱερωνύμου ἀποτελοῦν ἐφευρήματα μεταγενέστερα. Καί εἶναι δημιουργήματα τῆς ἐποχῆς, πού ἡ ἰδεολογική καί ἡ κομματική ἀνασφάλεια συνασπίσθηκαν μέ τήν ὁμάδα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑποκρισίας καί συγκρότησαν μέτωπο ἐναντίον τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου. Καί ἐπάνω σέ ὅλα, πού τοῦ φορτώθηκαν, ἦταν καί ὁ μύθος τόν ὁποῖο σκοπίμως καί τεχνηέντως ἔπλασαν γιά τόν δῆθεν ἀντιεκκλησιαστικό καί ἀντιδημοκρατικό νόμο 214/1967, μέ τόν ὁποῖο ρυθμίζονταν θέματα στή διαδικασία τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων.

Ἄς ἀναφερθοῦμε ὅμως εἰδικότερα στίς ρυθμίσεις αὐτοῦ τοῦ νόμου γιά νά διαλυθοῦν οἱ ὅποιες συγχύσεις καί γιά νά σχηματίσουν οἱ ἀναγνῶστες μας καί ὅσοι καλόπιστα προσεγγίσουν αὐτές τίς λίγες γραμμές, σαφή ἀντίληψη καί τῶν πραγμάτων καί τῶν προθέσεων τῶν ὄψιμων ἐπικριτῶν. Ἀναγκαζόμαστε νά ἀνατρέξουμε στό ἀπώτερο παρελθόν. Καί τοῦτο τό κάνουμε ἀπό ἰδιαίτερο ἠθικό καθῆκον καί ἀπό σεβασμό πρός τήν ἀλήθεια. Γιά νά σταματήσει ἐπιτέλους νά γίνεται, ἀκόμη καί μέχρι τίς ἡμέρες μας, προκλητική καί σκόπιμη διαστροφή τῶν γεγονότων.

Καταρχήν ὁ νόμος αὐτός δέν προσέθεσε κάτι τό ἰδιαίτερο, σέ ὅσα μέχρι τότε ἴσχυαν στό χῶρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοσύνης. Ρητῶς καί εἰδικῶς ἀναφέρονταν στό νόμο 5383/1932 περί Ἐκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων (βλ. ἄρθ.6 παράγ.1 καί ἄρθ.7 παράγ.1), ὁ  ὁποῖος, πρέπει ἐδῶ νά τονισθεῖ καί νά ὑπογραμμισθεῖ, ἰσχύει ἀκόμη καί σήμερα. Ἡ εἰδική αὐτή ἀναφορά του στό νόμο τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων (5383/1932) σημαίνει, ἀναμφισβήτητα ὅτι ἡ ἐφαρμογή τοῦ νόμου αὐτοῦ ἐπεκτεινόταν σέ ὅλο τό εὖρος τῶν διαδικασιῶν, πού προβλέπονται καί ρυθμίζονται ἀπ᾿ αὐτόν, ὅπως στήν ἀπόδοση συγκεκριμένης κατηγορίας, στήν παροχή ἐξηγήσεων ἀπό τόν ἐγκαλούμενο κληρικό, στή διεξαγωγή ἀνακρίσεως, στήν ἐξέταση μαρτύρων, στήν ἀπολογία τοῦ ἐγκαλουμένου καί στή διεξαγωγή τῆς κύριας δίκης μέ ὅλες τίς δικονομικές ἐγγυήσεις.

Καί ποιά λοιπόν ἦταν ἡ καινοτομία αὐτοῦ τοῦ νόμου, πού, κατά τούς γνωστούς μας-ἄγνωστους “κακοθελητές”, τόν καθιστοῦσε “ἀντιεκκλησιαστικό” καί “ἀντιδημοκρατικό”; Ἦταν κυρίως, μέσα στίς ἄλλες δευτερεύουσες πρόσθετες ρυθμίσεις, μία προσθήκη στήν παράγ. 3 τοῦ ἄρθ. 7, μέ τήν ὁποία ὁριζόταν, ὅτι “κατά τῶν ἀποφάσεων τῶν διά τοῦ παρόντος ἱδρυομένων Δικαστηρίων οὐδέν ἔνδικον μέσον ἐπιτρέπεται...”.

Τό στοιχεῖο λοιπόν πού προφανῶς ἔδωσε τό ἔναυσμα καί τήν ἀφορμή στή σκόπιμη διάπλαση αὐτοῦ τοῦ μύθου, ἦταν ἡ κατάργηση τοῦ ἔνδικου μέσου τῆς ἔφεσης καί ἡ καθιέρωση τοῦ ἀμετάκλητου τῆς πρωτοβάθμιας κρίσης. Ἀλλά ἂν μεταφερθοῦμε στό χῶρο τοῦ κοινοῦ-κοσμικοῦ δικαίου τό θέμα αὐτό δέν εἶναι οὔτε ἄγνωστο οὔτε παράδοξο. Ἡ κορυφαία συνταγματική διάταξη, πού μεταφέρεται καί ἀπό τά προϊσχύσαντα Συντάγματα καί πού καθιερώνει τό θεμελιῶδες ἀτομικό δικαίωμα κάθε Ἕλληνα πολίτη νά τυγχάνει δικαστικῆς προστασίας, εἶναι ἐκείνη τοῦ ἄρθρου 20 παράγ.1 τοῦ ἤδη ἰσχύοντος Συντάγματος. Καί ὅπως αὐτή ἡ διάταξη ἔχει παγίως ἑρμηνευθεῖ μέ μεγάλο ἀριθμό ἀποφάσεων, πρόσφατων καί παλαιοτέρων, τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας, ἡ προστασία αὐτή, πού παρέχει τό Σύνταγμα στόν κάθε πολίτη, καλύπτει μόνο τή δικαστική κρίση σέ ἕνα (τόν πρῶτο) βαθμό τῆς ὅποιας δικαστικῆς δικαιοδοσίας. Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα ἐναπόκειται στήν κυρίαρχη βούληση τοῦ κοινοῦ νομοθέτη νά ἐπιτρέπει, νά ἀπαγορεύει ἤ καί νά καταργεῖ τήν ἄσκηση ἔνδικων μέσων. Μέσα στά πλαίσια αὐτῶν τῶν ρυθμίσεων ἔχουν ἐκδοθεῖ, καί ἐκδίδονται ἀκόμη καί σήμερα, πολλοί δικονομικοί νόμοι, οἱ ὁποῖοι εἴτε ἀπαγορεύουν, εἴτε θέτουν ὑπό εἰδικές προϋποθέσεις τήν ἄσκηση ἔνδικων μέσων κατά τῶν πρωτόδικων ἀποφάσεων, πού καλύπτουν μόνο τήν πρωτοβάθμια κρίση. Καί σ᾿ αὐτές τίς ρυθμίσεις δέν ἀκούσθηκε ποτέ καμμιά φωνή διαμαρτυρίας ἤ ἀντίρρησης ἀπό τό νομικό κόσμο. Ἐδῶ λοιπόν στό νόμο 214, πού κινήθηκε μέσα στά πλαίσια αὐτῶν τῶν νομικῶν σκέψεων καί ἀποδοχῶν, γιατί τόσος θόρυβος, γιατί τέτοιο ξεσήκωμα, γιατί τέτοιος σάλος πού ἔχει τόν ἀπόηχό του μέχρι τίς ἡμέρες μας; Εὔκολα ὅμως ἀντιλαμβάνεται ὁ κάθε καλόπιστος κριτής, ὅτι ἄλλες ἦταν οἱ αἰτίες αὐτοῦ τοῦ θορύβου καί ἄλλες οἱ σκοπιμότητες. Εἶναι δέ ἐντυπωσιακό, ὅτι καί ὁ σημερινός Ἀρχιεπίσκοπος, τότε στενός συνεργάτης τοῦ μακαριστοῦ Ἱερωνύμου, σέ πρόσφατη συνέντευξή του, ἀπάντησε σέ σχετική ἐρώτηση ὅτι: “ὁ τότε Ἀρχιεπίσκοπος (Ἱερώνυμος) ζήτησε τή γνώμη μου καί τοῦ εἶπα ξεκάθαρα, ὅτι θεωρῶ, πὼς αὐτός ὁ νόμος παραβιάζει τά ἀνθρώπινα δικαιώματα”!! Τόση μεγάλη λοιπόν εὐαισθησία καί τέτοια προσήλωση στίς δημοκρατικές διαδικασίες ἐκδηλώθηκε, καί πάντα ἐκ τῶν ὑστέρων καί κατόπιν ἑορτῆς, γιά τόν περίφημο “ἱερωνυμικό” αὐτό νόμο!

Ἀλλά νά δοῦμε τά πράγματα καί στή συνέχεια. Μετά τήν πρώτη περίοδο τῆς δικτατορίας ἡ διακυβέρνηση τῆς χώρας περιῆλθε στό σκληρό δικτάτορα Ἰωαννίδη. Κατά προτροπή καί μέ ὑπόδειξη τῆς ἀναδειχθείσης, μέ τίς εὐλογίες τοῦ δικτάτορα, νέας ἐκκλησιαστικῆς ἡγεσίας ἐκδόθηκαν οἱ ἐπαίσχυντες 3 καί 7 τοῦ ἔτους 1974 συντακτικές πράξεις (Σ.Π.), μέ βάση τίς ὁποῖες δώδεκα ἔντιμοι καί ἄξιοι Ἀρχιερεῖς ἀπομακρύνθηκαν “βιαίως”, χωρίς καμμιά ἀπολύτως διαδικασία. Τίς ἀπομακρύνσεις τους τίς πληροφορήθηκαν οἱ ἐκδιωχθέντες ἀπό τίς ἐκπομπές τοῦ ραδιοφώνου! Δέν τούς ἀποδόθηκε καμμιά συγκεκριμένη κατηγορία, δέν διατάχθηκε καμμιά ἀνάκριση, δέν ἐξετάσθηκε οὔτε ἕνας μάρτυρας, δέν ζητήθηκε ἡ ἀπολογία τους, δέν διεξήχθη καμμιά δίκη. Καί ἐπί πλέον οἱ βιαίως ἀπομακρυνθέντες στερήθηκαν ἀπό τήν ἄσκηση κάθε ἔνδικου μέσου ἤ ἄλλου δικαστικοῦ βοηθήματος.

Στά μεταγενέστερα αὐτά τραγικά γεγονότα, μπροστά στά ὁποῖα ὠχριοῦσαν οἱ ρυθμίσεις τοῦ ν. 214, κανένα μέλος τῆς ἐπιλεγομένης “πρεσβυτέρας Ἱεραρχίας” δέν ἀντέδρασε. Οὔτε καί οἱ ἄλλοι “καλοθελητές” μέ τίς αὐξημένες ὄψιμες δημοκρατικές εὐαισθησίες. Ὅλα τά ἀποδέχθηκαν, γιατί ἔτσι τούς συνέφερε καί ἔτσι τούς βόλευε. Τά ἀποδέχθηκε καί ὁ ἴδιος ὁ σημερινός Ἀρχιεπίσκοπος, παρά τίς παραπάνω ἀντίθετες ἀπόψεις του γιά τό νόμο 214. Μάλιστα δέ ὁ ἴδιος κατέλαβε καί μία ἀπό τίς ἐπίμαχες Μητροπόλεις τῶν “βιαίως” ἐκδιωχθέντων Ἀρχιερέων. Ὁ χαρακτηρισμός “βιαίως” ἀνήκει στόν ἴδιο καί γιά τόν συγκεκριμένο προκάτοχό του. 

Συγκρίνατε τίς δυό αὐτές καταστάσεις. Ἀπό τό ἕνα μέρος τίς ρυθμίσεις τοῦ “ἱερωνυμικοῦ” νόμου 214 μέ τό εὖρος τῶν διαδικασιῶν καί τίς δικονομικές ἐγγυήσεις, πού καθιέρωνε, ἔστω καί ἂν καταργοῦσε τήν ἔφεση, καί ἀπό τό ἄλλο μέρος τά ὅσα τραγικά καί θλιβερά ἀκολούθησαν σέ ἐφαρμογή των Σ.Π. 3 καί 7 μέ τήν αὐθαίρετη καί χωρίς καμμιά διαδικασία ἀπομάκρυνση “μιά καί ἔξω” τῶν δώδεκα Ἀρχιερέων. Ἀπό τή σύγκριση αὐτή βγάλτε μόνοι σας τά συμπεράσματα καί θά ἐντοπίσετε ἀβίαστα καί τίς σκοπιμότητες καί τίς αἰτίες, πού δημιούργησαν καί καλλιέργησαν μέχρι τίς ἡμέρες μας τό μύθο γιά τόν “ἀντιεκκλησιαστικό” καί “ἀντιδημοκρατικό” νόμο 214.

Μετά ἀπό αὐτή τήν ἐκ τῶν πραγμάτων ἀναγκαστική ἀναδρομή σέ γεγονότα τοῦ ἀπώτερου παρελθόντος, θά κλείσουμε μέ μιά σχετικά πρόσφατη θλιβερή διαπίστωση, ὅπως τή διατύπωσε στό Σῶμα τῆς Ἱεραρχίας ὁ Σεβ. Θηβῶν καί ὅπως αὐτή καταγράφηκε στήν ἔγκριτη ἀθηναϊκή ἐφημερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ” στό φύλλο τῆς 19/10/2002. Εἶπε λοιπόν ὁ ἐν λόγῳ Ἱεράρχης, ἀναφερόμενος στό μεγάλο θέμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοσύνης: “Τήν ἀναζητῶ, ἔχω ὅμως τήν αἴσθηση, μακάρι νά κάνω λάθος, ὅτι δέν ὑπάρχει. Ὑπνώττει, γιά νά μήν πῶ, ὅτι πολλές φορές καταντᾶ διατεταγμένη ὑπηρεσία”. Πολλά περιστατικά, πού εἶδαν καί βλέπουν τό φῶς τῆς δημοσιότητας, ἐπιβεβαιώνουν δυστυχῶς τήν παραπάνω διαπίστωση. Καί αὐτά λέγονται καί διαπιστώνονται σήμερα, ἐνῶ ἔχουμε ἀπομακρυνθεῖ χρονικῶς τόσο πολύ καί ἀπό τό νόμο 214 τοῦ 1967 καί ἀπό τίς Σ.Π. 3 καί 7 τοῦ 1974.

Ὁ  Σχολιαστής