Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 118, 1-10-2003

Χριστιανισμός καί Εὐρώπη

Ἄρθρο  Ἐλευθερίου Χ. Οἰκονομάκου

Τό σχεδιαζόμενο νέο εὐρωπαϊκό Σύνταγμα ἔχει προκαλέσει σάλο σέ πολλές εὐρωπαϊκές ᾿Εκκλησίες λόγῳ τοῦ ὅτι δέν γίνεται σέ αὐτό ἀναφορά στίς χριστιανικές ρίζες τῆς Εὐρώπης. ῎Ετσι, μέ σχετική της ἀνακοίνωση (17-6-03) ἡ ῾Ιερά Σύνοδος τῆς ᾿Εκκλησίας μας τόνισε: “῾Η ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος, παρηκολούθησε μετά θλίψεως καί ὀδύνης τήν ἐχθρότητα συγκεκριμένων καί ἰσχυρῶν δυνάμεων κατά τοῦ Χριστιανισμοῦ, γεγονός τό ὁποῖο ὑπεχρέωσε τούς Εὐρωπαίους ὅπως μή τολμήσουν νά ἀναφέρουν εἰς τό Σύνταγμά των ποία εἶναι ἡ πίστις των καί ποία ἡ παράδοσίς των... ῾Η ῾Ιερά Σύνοδος τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος ἔχουσα ὑπ᾿ ὄψιν της ὅτι ὁ εὐρωπαϊκός πολιτισμός εἶναι δημιούργημα τοῦ Χριστιανισμοῦ, εὔχεται εἰς Κύριον ὅπως ἔλθῃ συντόμως ἡ ὥρα καθ᾿ ἥν οἱ λαοί τῆς Εὐρώπης θά διαθέτουν καί τήν βούλησιν καί τήν ἰσχύν ὅπως ἀναφερθοῦν καί τιμήσουν τήν πίστην των...”. Μέ τό ἴδιο πνεῦμα μίλησε καί ὁ κ. Χριστόδουλος στήν Πνύκα κατά τόν ἑσπερινό τῆς 29-6-03. Εἶπε μεταξύ ἄλλων: “῾Η εὐρωπαϊκή κοινωνία δέν εἶναι ἁπλῶς θεμελιωμένη στό Χριστιανισμό, ἀλλά εἶναι παντελῶς ἀκατανόητη ἄν ὡς διά μαγείας ἤ λογοκρισίας τόν ἀφαιρέσουμε. ᾿Αφαιρώντας τό Χριστιανισμό, τό προτεινόμενο Σύνταγμα ἀφαιρεῖ ἀπό τήν Εὐρώπη τήν ἴδια τήν οὐσία της, τό τί πράγματι εἶναι: ἕνας Πολιτισμός” (“᾿Απογευματινή” 30-6-03).

᾿Εξ ἄλλου τό Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας σέ ἀνάλογη δήλωσή του τόνισε τά ἑξῆς σέ σχέση μέ τό ἰδεολογικό ὑπόβαθρο τοῦ σχεδιαζόμενου Συντάγματος: “Μέ λύπη βλέπει κανείς ... (ὅτι τό προσχέδιο τοῦ Προοιμίου τοῦ Συντάγματος) ἀπαριθμώντας τούς πολιτισμούς, πού ἔθρεψαν τήν πολιτιστική, θρησκευτική καί ἀνθρωπιστική κληρονομιά τῆς Εὐρώπης, ἀναφέρει τήν ῾Ελλάδα καί τή Ρώμη, καθώς καί τά φιλοσοφικά ρεύματα τοῦ Διαφωτισμοῦ, ἀγνοώντας τελείως τήν ἱστορική περίοδο ἀπό τόν 4ο ὡς τόν 18ο αἰῶνα, ὅταν ὁ Χριστιανισμός ἄσκησε κυρίαρχη ἐπίδραση στή διαμόρφωση τῶν εὐρωπαϊκῶν ᾿Εθνῶν. Πῶς μπορεῖ νά αἰτιολογηθεῖ στίς νεώτερες γενιές τῶν Εὐρωπαίων ἡ ὕπαρξη τόσων λαμπρῶν καθεδρικῶν ναῶν στήν Εὐρώπη καί οἱ λόγοι, γιά τούς ὁποίους μεγάλοι συνθέτες, καλλιτέχνες καί συγγραφεῖς χρησιμοποίησαν βιβλικά καί ἐκκλησιαστικά θέματα στά δημιουργήματά τους; ῾Η θεώρηση τῶν πραγμάτων, ἡ ὁποία διέπει τό προσχέδιο, συνιστᾶ ἀνασχεδιασμό τῆς ἱστορίας σύμφωνα πρός ὁρισμένη ἰδεολογία. Καί ἐμεῖς γνωρίζουμε πολύ καλά ἀπό τήν ἱστορία τῆς Ρωσίας τίς συνέπειες τῆς ἐπιβολῆς μιᾶς συγκεκριμένης κοσμοθεωρίας. Δυστυχῶς, ἡ εἰδική ἀναφορά στά φιλοσοφικά ρεύματα τοῦ διαφωτισμοῦ ἀποκαλύπτει τήν ἰδεολογική προκατάληψη τοῦ Προοιμίου...” (ἱστοσελ. www.russian-ortodox-church.org.ru).

Τέλος, ὁ Πάπας ᾿Ιωάννης Παῦλος ὁ Β΄ ἐξέδωσε ἕνα μακρό κείμενο, (“᾿Αποστολική Προτροπή πρός τήν ᾿Εκκλησία στήν Εὐρώπη”), μέ τό ὁποῖο ζητᾶ ἀπό αὐτούς, πού σχεδιάζουν τό Σύνταγμα, νά περιλάβουν σέ αὐτό ἀναφορές γιά τή θρησκευτική καί συγκεκριμένα τή Χριστιανική κληρονομιά τῆς Εὐρώπης. Ζητᾶ ἀκόμα νά θεσμοθετηθεῖ ἐπίσημη κοινωνική θέση γιά τίς ᾿Εκκλησίες καί τά ἄλλα θρησκευτικά σώματα, μέ τό ἐπιχείρημα ὅτι ἀποτελοῦν κάτι πολύ παραπάνω ἀπό ἁπλά ἰδιωτικά ἱδρύματα (ἱστοσελ. www.ekklesia.co.uk 30-6-2003). ᾿Ανάλογη θέση ἔχουν λάβει καί ἀρκετές Προτεσταντικές ὁμολογίες.

Φαίνεται, λοιπόν, ὅτι τό σχεδιαζόμενο Σύνταγμα τῆς Ε. Ε. ἔδωσε στίς Χριστιανικές ᾿Εκκλησίες τοῦ εὐρωπαϊκοῦ χώρου τήν ἀφορμή νά διαπιστώσουν καί νά διακηρύξουν “μετά θλίψεως καί ὀδύνης” ὅτι ἡ Εὐρώπη ἀποχριστιανίζεται. Σέ πολλούς πιστούς, ἐν τούτοις, προκαλεῖ θλίψη τό γεγονός ὅτι ἡ εὐρωπαϊκή χριστιανική ἡγεσία τηρεῖ στάση Πόντιου Πιλάτου. ᾿Εντοπίζει τό πρόβλημα στήν πολιτιστική ἀσυνέχεια τῆς Εὐρώπης, καί ὄχι στήν ἐσωτερική φθορά τοῦ εὐρωπαϊκοῦ Χριστιανισμοῦ. Λές καί ὁ Χριστός ἦλθε στή γῆ πρωτίστως γιά νά δημιουργήσει ἕνα ἀκόμα εἶδος πολιτισμοῦ, ἀνάμεσα στά τόσα ἄλλα, πού ὑπάρχουν, ἔστω τό τελειότερο!...

Δέν ἔβλεπαν οἱ ἐκκλησιαστικές ἡγεσίες τῆς Εὐρώπης ὅτι ἐδῶ καί αἰῶνες τό μόνο “θρήσκευμα”, πού ἀνθοῦσε στήν εὐρωπαϊκή ἤπειρο ἦταν ἡ ἀδιαφορία, ἐναλλασσόμενη μέ φανατισμό; ῞Οτι τό μόνο ὅραμα, πού ἐνέπνεε τά κράτη τῆς Δύσεως καί συνεπῶς καί τῆς Εὐρώπης ἦταν ἡ παγκόσμια κυριαρχία; ῞Οτι τό μόνο ἰδανικό, πού συγκινοῦσε τούς λαούς της ἦταν ἡ εὐημερία; Δέν εἶχαν ἀντιληφθεῖ οἱ ἐκκλησιαστικοί ἡγέτες μας ὅτι τό σῶμα τῶν συνειδητῶν Χριστιανῶν, πού θρήσκευαν μέ συνέπεια, τά τελευταῖα χρόνια συρρικνωνόταν δραματικά, οἱ ἄδειοι ναοί ἔκλειναν, κυρίως στή δυτική Εὐρώπη, περικαλλή δέ ἐκκλησιαστικά οἰκοδομήματα ἄλλαζαν χρήση καί γίνονταν βιβλιοθῆκες καί κέντρα πολιτιστικά;

Θά ἔπρεπε νά μήν ἐκπλήσσονται οἱ ταγοί τῶν ᾿Εκκλησιῶν μας, ὅταν τή θέση αὐτοῦ τοῦ θρησκευτικοῦ κενοῦ στήν Εὐρώπη καταλαμβάνουν μή χριστιανικές λατρεῖες. Τό κενό δέν εἶναι ἀνεκτό οὔτε στή φύση οὔτε στή σφαίρα τοῦ πνεύματος. Τζαμιά, λοιπόν, καί ἑτερόκλητοι Εὐκτήριοι Οἶκοι ξεπετάγονται σά μανιτάρια σέ ὅλη τήν ἤπειρο. Οἱ μή χριστιανικοί πληθυσμοί, Εὐρωπαῖοι ἐξωμότες ἤ λαοί, πού ἔχουν ἐνταχθεῖ ἤ θέλουν νά ἐνταχθοῦν στήν ΕΕ, συνεχῶς αὐξάνουν. ῞Ολοι αὐτοί στήν καλύτερη περίπτωση ἀδιαφοροῦν γιά τό χριστιανικό παρελθόν τῆς Εὐρώπης, ὅταν δέν τό ἀπεχθάνονται, διαποτισμένοι ἀπό μνῆμες συγκρούσεων καί ἐθνικῶν πικριῶν. Τό πρόβλημα, ἐπομένως, δέν εἶναι τόσο τί θά γράφει ἕνα χρηστικό νομικό κείμενο, ἕνας καταστατικός χάρτης, κοινός γιά ὅλα τά κράτη-μέλη, πού θά καθορίζει τά δικαιώματα καί τίς ὑποχρεώσεις τῶν Εὐρωπαίων πολιτῶν, ὅσο γιατί ἡ Εὐρώπη ἀποχριστιανίζεται ἀντί νά ἐκχριστιανίζει τούς ἑτερόθρησκους πληθισμούς, πού προστρέχουν σ᾿ αὐτήν, ὅπως γινόταν τούς 10 πρώτους αἰῶνες. Αὐτό εἶναι ἕνα ἀπό τά κύρια “σημεῖα τῶν καιρῶν” σήμερα, πού κρίνει τίς εὐρωπαϊκές ᾿Εκκλησίες καί προβληματίζει πολλούς πιστούς. Διαβάζουμε στό ekklesia.co.uk (ἔ.ἄ.): “῎Αλλοι Χριστιανοί, πού θεωροῦν ἄνευ σημασίας τίς κινητοποιήσεις γιά τήν ἄσκηση πιέσεων μέ στόχο τήν ἀναφορά τοῦ Χριστιανισμοῦ στό Σύνταγμα τῆς ΕΕ, παραπέμπουν στίς ἐπιπλήξεις τοῦ ᾿Ιησοῦ κατά τῶν Φαρισαίων στό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο... ᾿Εκεῖ ὁ ᾿Ιησοῦς θέτει τήν ἀξία τῆς δικαιοσύνης πολύ πάνω ἀπό τίς θρησκευτικές παραδόσεις, στίς ὁποῖες, κατά τήν κριτική, ὁ ᾿Ιησοῦς βλέπει συσκοτισμό τῶν πραγματικά σπουδαίων προβλημάτων”.

῾Ο ἐκπρόσωπος τύπου τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου Μητροπολίτης κ. ῾Ιερόθεος, ὅταν ρωτήθηκε ποιές εἶναι οἱ “συγκεκριμένες ἐχθρικές δυνάμεις κατά τοῦ Χριστιανισμοῦ”, οἱ ὁποῖες, κατά τήν ῾Ιερά Σύνοδο, “ὑποχρέωσαν τούς Εὐρωπαίους νά μή τολμήσουν νά ἀναφέρουν ποία εἶναι ἡ πίστις των καί ποία ἡ παράδοσίς των” ἀπέφυγε νά τίς κατονομάσει (“᾿Αδέσμευτος Τύπος” 18-6-03). Γιατί ἄραγε; Εἶναι ἄγνωστες, ὁπότε ἡ ὅλη ὑπόθεση δέν εἶναι παρά ἕνας πόλεμος ἐπικοινωνιακῶν προδιαγραφῶν ἐναντίων σκιῶν, ἤ μήπως πρόκειται γιά σκοτεινά φθοροποιά διαπλεκόμενα κέντρα, μέ τά ὁποῖα, ὁ Θεός ξέρει γιατί, οἱ ἐκκοσμικευμένες ἐκκλησιαστικές ἡγεσίες δέν μποροῦν νά ἔλθουν σέ ἀνοιχτή ρήξη; Μήπως ὁ σεβασμιώτατος, γνωστός γιά τή σύνεση καί τή σοφία του, φοβόταν τό ἐνδεχόμενο νά παρέμβει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἐπαναλαμβάνοντας· “ὁ ἀναμάρτητος πρῶτος τόν λίθον βαλέτω”; Γράφει ὁ ῎Αγγλος ᾿Ορθόδοξος ῾Ιερέας π. ᾿Ανδρέας Φίλιπς (τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας τῆς Ρωσικῆς διασπορᾶς) καί ἀξιόλογος συγγραφέας-σχολιαστής τῆς ἐπικαιρότητας: “῾Η παγανιστική Ρώμη ἔχει ἐπιστρέψει, διότι ἡ χριστιανική Ρώμη ἄφισε τούς βαρβάρους νά περάσουν τίς πύλες της” (ἰστοσελ. www.orthodoxengland.org.uk, 21-6-03). ῾Η εἰδωλολατρική, δηλαδή, ἀρχαιότητα ἐπιστρέφει πλησίστια στήν Εὐρώπη, διότι ὁ λυμφατικός χριστιανισμός τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἡγεσιῶν καί τῶν λαῶν της συνθηκολόγησε ἀπονευρωμένος καί βολεμένος, ἀπρόθυμος νά ἀντιπαραταχθεῖ!