Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 238, 1 Ὀκτωβρίου 2008

Τά δυό μοτίβα

 

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Τά δυό μοτίβα τῶν ὁραμάτων καί τῶν ἐμπειριῶν, πού διακινοῦνται, τούτη τήν ἐποχή, στό στίβο τῆς ἀντιπαλότητας, θέλω νά τά ἰχνογραφήσω μέ τήν ἀνήσυχη γραφίδα μου καί νά τά καταθέσω στήν τράπεζα τῶν καθολικῶν, ἐπίκαιρων προβληματισμῶν μας. Ἐκπορεύονται καί τά δυό, ἀπό τήν ἴδια πηγή. Ἀπό τήν ὑπαρξιακή, ἐναγώνια στόχευση, γιά σταθερή, γόνιμη κοινωνία “ἀγάπης” καί “ἀφοσίωσης” μέσα στό ὀνειρικό ἀνάκτορο τοῦ γάμου. Ἀπό τή λαχτάρα γιά ἀποκλειστικότητα καί πληρότητα τῆς “σχέσης” τῶν δυό προσώπων, πού ἀποφασίζουν νά συνοδοιπορήσουν, νά συμπονέσουν καί νά συνευφρανθοῦν κατά τό μεγάλο καί ἀποφασιστικό ταξίδι τῆς ἔγγαμης περιπέτειας.

Τά δυό μοτίβα πόθων καί στόχων ἐκπηγάζουν ἀπό τά ἴδια, ἀπύθμενα βάθη τῆς ἀνθρώπινης καρδιᾶς. Προβάλλονται, ὡστόσο, στήν ἐπικαιρότητα, μέ διαφορετικές ἐτικέτες χρονολόγησης καί μέ διαφορετικό look πολιτιστικῆς ἀξιολόγησης. Τό ἕνα στιγματίζεται ὡς παλιᾶς κοπῆς. Ὡς συντηρητικό, ἀσύμβατο μέ τά προοδευτικά μοντέλα τῆς ἐποχῆς μας. Καί -κατά συνέπεια- ξεπερασμένο καί ἀδόκιμο. Τό ἄλλο χρωματίζεται ὡς ἀεράτο, προοδευτικό ἀπόκτημα τῆς ἐποχῆς μας. Ἐγγύηση τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀτόμου. Καί καταξίωση τοῦ δικαιώματός του νά μή δεσμεύεται σέ ἐποχιακά σχήματα, ἀλλά νά ἐπιλέγει τή συμφερότερη πρόταση καί νά γεύεται, ἴσαμε καί τήν τελευταία γουλιά, τό ποτήρι τῆς εὐτυχίας του.

Ἀπό τή δική μου πλευρά, κατά τήν ἔνταξη τῶν στοχασμῶν μου καί τῶν κρίσεών μου σέ τοῦτο τό κείμενο, θά προσπαθήσω νά ἀποφύγω τήν ἔνταση καί τή διαλεκτική, πού ὑπηρετεῖ τήν πόλωση. Θά εἰσφέρω στό διάλογο, ψυχρές ἐκτιμήσεις. Ἐμπειρίες, αἰσθήματα καί στεναγμούς ἀγωνιστῶν τῆς ζωῆς, πού, ἄλλοτε ἀπό πλησμονή χαρᾶς καί ἄλλοτε ἀπό ἀφόρητη θλίψη, ἀποδεσμεύονται ἀπό τό φυλακτήριο τῆς καρδιᾶς, κυλοῦν στά κοινά μονοπάτια καί καταντοῦν “γνώση” καί “γεύση” τοῦ ἐπώνυμου καί τοῦ ἀνώνυμου πλήθους.

Τό πρῶτο μοτίβο εἶναι αὐτό, πού κληρονομήσαμε ἀπό τή μακραίωνη ἱστορία. Τό δεχτήκαμε, ὡς ἐντολή τοῦ Πλάστη Πατέρα μας καί ὡς καθοδήγηση τῆς ἄπειρης, σέ πλάτος καί βάθος, θεϊκῆς Του Ἀγάπης. “Καταλείψει ἄνθρωπος τόν πατέρα αὐτοῦ καί τήν μητέρα καί κολληθήσεται τῇ γυναικί αὐτοῦ καί ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν... ὅ οὖν ὁ Θεός συνέζευξεν, ἄνθρωπος μή χωριζέτω” (Ματθ, ιθ’ 5, 6, Γενέσ. α’ 27, β’ 24). Στή συνέχεια, κατά τή μακρότατη λειτουργία τοῦ θεσμοῦ, ἐνδυναμώσαμε τίς ἐμπειρίες μας καί στερεώσαμε τίς πεποιθήσεις μας μέ τή μελέτη καί τήν ἀνάλυση τῶν πλούσιων ἱστορικῶν καταγραφῶν. Καί ἐκπλαγήκαμε θετικά, διαπιστώνοντας, ὅτι τήν ἀτίμητη θεϊκή ὁδηγία θεώρησε χρέος του νά τήν ἐπενδύσει καί μέ τή σφραγίδα τοῦ πολιτικοῦ Νόμου ὁ ρωμαϊκός νομοθέτης: “Γάμος ἐστίν ἀνδρός καί γυναικός ἕνωσις, καί συγκλήρωσις τοῦ βίου παντός, θείου τε καί ἀνθρωπίνου δικαίου κοινωνία”.

Τό δεύτερο μοτίβο, ὅραμα καί γέννημα τῆς ἐπαναστατικῆς -σωστότερα: τῆς ἀνατρεπτικῆς- προοδευτικότητας, χτύπησε βάρβαρα καί καταλυτικά τούς δυό ἰσχυρούς πυλῶνες, τό: “ὅ ὁ Θεός συνέζευξεν, ἄνθρωπος μή χωριζέτω” καί τό: “Γάμος ἐστίν ἀνδρός καί γυναικός ἕνωσις, καί συγκλήρωσις τοῦ βίου παντός”. Καί σκάρωσε ἕνα σχῆμα ἔγγαμης συμβίωσης, δῆθεν ἐλεύθερης, πού δέ σκύβει κεφάλι ὑποταγῆς σέ καμμιά δέσμευση, ἀλλά καί δέν ὑπογράφει καμμιά ἐγγύηση ἰσοβιότητας τῶν αἰσθημάτων. Ὁ γάμος ἔπαψε νά ἀντιμετωπίζεται ὡς συμπορεία ἰσόβια. Ἡ σφοδρή ἀγάπη, τό δυνατό καί δυναμικό αἴσθημα, πού ἔδενε τούς συζύγους “εἰς σάρκα μίαν”, ἔγινε δεκτό καί ἀποδεκτό, ὡς δοκιμή ἤ ὡς περιπέτεια ἐντελῶς ἐποχιακή. Συμπόρευση μιᾶς χρήσης. Ἤ, ταξίδι ἑνός δρομολογίου. Πού εὔκολα ἀκυρώνεται, γιά νά δρομολογηθεῖ κάποιο δεύτερο ἤ κάποιο τρίτο.

Συνέπεια πρώτη, αὐτῆς τῆς μοντέρνας δόμησης τῆς σχέσης τοῦ γάμου, εἶναι ἡ πυκνότητα τῶν διαζυγίων, πού σηματοδοτεῖ γκρέμισμα τῶν ὀνείρων καί ψυχολογική κατάρρευση. Καί συνέπεια δεύτερη, ἡ ἐφεύρεση καί ἡ θεσμοθέτηση τῆς ἀπόλυτα ἐλεύθερης, ἐποχιακῆς συγκατοίκησης, πού θεμελιώνεται καί οἰκοδομεῖται πάνω στίς ὑποψίες καί στούς φόβους μιᾶς ἐνδεχόμενης κατάρρευσης. Ἡ σφοδρή ἀγάπη, πού ὑποτίθεται, ὅτι συνδέει στενά τούς δυό ἀνθρώπους καί τούς ἐμπνέει σέ ταύτιση τῶν ὁραμάτων τους καί τῶν πόθων τους καί σέ συγχρονισμό τῶν βημάτων τους, μεταστοιχειώνεται σέ συμβόλαιο ἄδηλης διάρκειας, πού ὁ ἐλαφρότερος ἄνεμος τῆς δυσπιστίας ἤ τῆς καχυποψίας μπορεῖ νά τό ἀκυρώσει.

Σᾶς δίνω ὅλο τό δικαίωμα νά χαρακτηρίσετε τό πρῶτο μοτίβο τῆς συζυγικῆς συμβίωσης, ὡς παλιό. Εἶναι, στήν πραγματικότητα, παλιό. Δοκιμασμένο σέ σειρά ἀτέλειωτων αἰώνων. Δέ θά σᾶς ἐπιτρέψω, ὡστόσο, νά τό χαρακτηρίσετε ξεπερασμένο. Γιατί τά στοιχεῖα τῆς ἀντοχῆς του καί οἱ ἐνδείξεις τῶν ἀποτελεσμάτων του εἶναι ἀδιαμφισβήτητα. Σᾶς καταθέτω, μέ ἐπίγνωση τῆς εὐθύνης μου, ὅτι γνώρισα ἀνθρώπους, πού ἔζησαν τή σχέση τοῦ γάμου τους, κάτω ἀπό τό βλέμμα καί μέσα στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, μέ τόση εὐαισθησία καί μέ τόση πληρότητα, πού ἡ εὐτυχία τους δέ σκιάστηκε ἀπό κανένα, ἔστω καί ἐποχιακό, σύννεφο. Ὁ δεσμός τους δέν πέρασε, οὔτε γιά λίγο, ἀπό τό σκοτεινό τοῦνελ τῶν ὑποψιῶν ἤ τῆς ἀμφισβήτησης. Ἡ ἀμοιβαία ἀγάπη τους, διατηρήθηκε καθαρή, σέ ἀδιάκοπη ἔνταση. Ἡ ἐμπιστοσύνη τους στό σύζυγο ἤ στή σύζυγο, κρυστάλλινη καί ἀδιατάρακτη. Ἡ συμπαράσταση, κατά τίς στιγμές τῆς ὀδύνης, ὁλοκάρδια καί θυσιαστική. Καί σᾶς βεβαιώνω, ὅτι οἱ οἰκογένειες, πού ἔστησαν τό ναό τῆς εὐτυχίας τους μέ σοβαρότητα καί ἐπίγνωση καί χάρηκαν τήν πληρότητα τῆς ἀγάπης τους, δέν εἶναι οὔτε λίγες, οὔτε οἱ πολύ παλιές καί “ξεπερασμένες”. Βρίσκονται κοντά μας καί κοντά σας. Περπατοῦν στούς ἴδιους δρόμους, πού περπατᾶμε ὅλοι μας καί ἀναμετριῶνται μέ τούς ἴδιους προβληματισμούς. Ἀλλά, διατηροῦν, μέ ἀγωνιστική διάθεση, τήν αὐτονομία τους καί δέν ὑποκύπτουν στά ἐντυπωσιακά συνθήματα τῆς ἐμπορευματοποιημένης “προοδευτικότητας”.

Δέν μοῦ ἔλλειψε ἡ ἐμπειρία καί τοῦ ἄλλου μοτίβου. Παρακολούθησα τή δοκιμασία καί τήν περιπέτεια τῶν νέων παιδιῶν, πού ἀποφάσισαν νά συνοικήσουν μέ τό σύντροφο τῆς ἐπιλογῆς τους καί τελικά συστεγάστηκαν μέ τήν ὑποψία καί τό φόβο τῆς πιθανῆς ἐξαπάτησης. Τή στιγμή, πού ὁ ὑποτιθέμενος σύντροφος ἀνοίγει τήν πόρτα, γιά νά πορευτεῖ στήν ἑστία τοῦ μόχθου του, ἀφήνει πίσω του, στήν ἄδεια -φτωχή ἤ καλοστολισμένη- κάμαρα, τούς σκοτεινούς λογισμούς, πώς μιά ἄλλη “σχέση” θά προδώσει τό στημένο σπιτικό καί θά τινάξει στόν ἀέρα τίς προδοκίες. Καί ἄν τύχει οἱ λογισμοί αὐτοί νά ἐνισχυθοῦν ἤ καί νά ἐπαληθευτοῦν ἀπό στραβοπατήματα καί ἀπό περιστατικά προδοτικῆς ἐκποίησης τοῦ θησαυρίσματος τῆς ἀγάπης, τότε οἱ καρδιές παγώνουν αὐτόματα, οἱ δρόμοι χωρίζουν καί τό πρίν σφιχτοδεμένο ζευγάρι μεταβολίζεται σέ γρονθοκοπούμενους ἀντίπαλους.

Ὄλα αὐτά τά φαινόμενα, δέν εἶναι μόνο δικές μου ἐμπειρίες. Ἡ καθημερινότητα τά ψαύει. Καί εἶναι ἐκτός τόπου καί χρόνου ἐκεῖνοι, πού ἐθελοτυφλοῦν καί περπατοῦν σφυρίζοντας τά ἐπιπόλαια συνθήματα τῆς πλαστῆς “προοδευτικότητας”. Πέστε μου, μέ μαρτυρία εὐθύνης, εἶναι δεῖγμα καθυστέρησης ἡ ὁλοκάρδια καί ἡ ἐφ᾿ ὅρου ζωῆς ἀφοσίωση τῶν συζύγων, πού ἀποφασίζεται κάτω ἀπό τό μάτι τοῦ Θεοῦ καί μέσα στήν πλούσια εὐλογία Του; Καί εἶναι “προοδευτικό” δεῖγμα γόνιμης ἐξέλιξης καί πολιτιστικῆς ὡριμότητας, ἡ θεμελίωση τῆς οἰκογενειακῆς σχέσης στόν ἀξεπέραστο φόβο; τή μόνιμη, βασανιστική ὑποψία; Στήν ἀναμέτρηση μέ τήν πεισματική προδοσία τῆς ἀγάπης καί στή φυγή πρός ἄλλη -ὑποτίθεται ἀνοιχτή- καρδιά; Ἄν αὐτά τά σύνδρομα, τόσο συχνά καί τόσο ἀνατρεπτικά, συνθέτουν πολιτιστική “πρόοδο”, υἱοθετεῖστε τα καί ἀναλάβετε τίς εὐθῦνες σας. Ἄν σᾶς προβληματίζουν καί σᾶς τρομάζουν, ἀποφασίσετε μιά ριζική ἀλλαγή στή ζωή σας.