Περιοδικό «’Ελεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 252, 1-5-2009

Ὁ μεγάλος ἐξόριστος

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ο μεγάλος ἐξόριστος, περιφρονημένος καί κακοποιημένος, χτυπάει διακριτικά τή θύρα τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος. Ζητάει νά μπεῖ στό χῶρο τῆς ἐπισκοπικῆς διάσκεψης, γιατί αὐτός εἶναι ὁ χῶρος τῆς κυριρχίας του καί τῆς ἐπιρροῆς του. Θέλει νά ἀποκαταστήσει τήν ῾Αγιοπνευματική ἀτμόσφαιρα καί τή Συνοδική τάξη. Νά συνδέσει τό “σήμερα” μέ τό “χθές”. Τήν ἐπικαιρότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐμπειρίας, μέ τό σταθερό στοιχεῖο τῆς ἀποστολικῆς καί τῆς Πατερικῆς ὡριμότητας. Νά χειραγωγήσει τή σημερινή Συνοδική ὁμήγυρη στήν ὑπέρβαση τῶν χρόνιων ἀτοπημάτων καί τῶν ὑπέρβαρων λαθῶν. Νά δώσει περιεχόμενο, ἀξιοπρέπεια καί ἀξιοπιστία στή βαρειά ἀρρωστημένη καί ἀναποτελεσματική σημερινή Συνοδική λειτουργία.

῾Ο, κατά τίς μέρες μας, μεγάλος ἐξόριστος ἦταν -σέ περιόδους ἀκμῆς τοῦ Συνοδικοῦ θεσμοῦ- ὁ κύριος ἐμπνευστής τῶν ἐπισκοπικῶν ὁραμάτων, ὁ μοναδικός εἰσηγητής τῶν κρισίμων ἀποφάσεων, ὁ τελικός ἐκτιμητής τοῦ ἔργου. Κατά τό γύρισμα, ὅμως, τοῦ ἱστορικοῦ φύλλου, μέ τήν ἀλλαγή τῶν προσώπων καί μέ τήν ἐπικυριαρχία τῆς σκοτεινῆς ἴντριγκας, ἀπομονώθηκε καί περιφρονήθηκε. Σπρώχτηκε, βίαια, ἔξω ἀπό τό κέντρο λήψης τῶν Συνοδικῶν ἀποφάσεων. Δίχως προοπτική καί δίχως σύνεση, ἐξορίστηκε. 

Θά μέ ρωτήσετε· ποιός εἶναι ὁ ἐξόριστος; Ποιός εἶναι ὁ σοβαρός, ὁ κυρίαρχος συντελεστής τῆς Συνοδικότητας καί τῆς ῾Αγιοπνευματικότητας τῶν Συνελεύσεων τῶν ᾿Επισκόπων τῆς ᾿Ορθοδοξίας μας, πού ἔχει ἀπομακρυνθεῖ, τόσο σκληρά καί τόσο ἄπρεπα, ἀπό τήν καθέδρα του, μέ μεθοδεύσεις καί πράξεις ἐκείνων, πού τοῦ χρωστοῦν ὁλόψυχη ὑποταγή καί ἀπόλυτη εὐθυγράμμιση τῶν συλλογισμῶν τους καί τῶν ἀποφάσεών τους μέ τή διάφανη διαλεκτική του καί μέ τή Θεοφώτιστη ὁδηγία του;

Εἶναι ὁ σεβάσμιος Κώδικας τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων. ῾Η Συλλογή τῶν διατάξεων, πού κατάρτισε ἡ χορεία τῶν σοφῶν καί ἁγίων Πατέρων τῆς ᾿Εκκλησίας μας, γιά  νά στερεώσει, μέ χαρισματική πιστότητα, “ἐπί τῷ θεμελίῳ τῶν ἀποστόλων” (᾿Εφεσ. β΄ 20) τή λειτουργία τῆς Συνοδικότητας καί γιά νά ἀντιμετωπίσει, μέ φρόνηση καί μέ φωτισμένη διάκριση, κάθε ἀθέλητη παρέκβαση ἤ ἐσκεμμένη ἀλλοίωση, πού μπορεῖ νά ὑπεισέλθει καί νά διαταράξει τήν καθαρότητα καί τή δυναμικότητα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Σώματος.

Κατά τήν τελευταία ἱστορική ἐμπλοκή καί ἀνακατάταξη τῶν ἐκκλησιαστικῶν μας πραγμάτων οἱ ῾Ιεροί Κανόνες θεωρήθηκαν βάρος. ῾Οριοθετήσεις καί φραγμοί ἑνός ἄλλου, παρωχημένου πνεύματος, ἀσύμβατου μέ τά ἀνοίγματα τῆς ἐποχῆς μας. ῾Οδηγίες, πού δέ συνοδεύονται μέ τήν ὑποχρέωση πιστῆς τήρησής τους. Καί δίχως μελέτη (θά προσθέσω καί δίχως σπασμό συνειδησιακῆς κρίσης) σπρώχτηκαν σέ ἀχρησία. Γιά τριανταπέντε ὁλόκληρα χρόνια βρίσκονται ἐξορισμένοι καί ἀγνοημένοι. Καί, θλιμμένοι, χτυποῦν τήν κατάκλειστη θύρα τοῦ Συνοδικοῦ Μελάθρου καί ἱκετεύουν νά τούς ἐπιτραπεῖ ἡ ἐπανείσοδος καί ἡ ἐπανένταξη.

***

῾Η ῞Εκτη Οἰκουμενική Σύνοδος, μέ τό δεύτερο Κανόνα Της, ἐπικυρώνει, ἐμφαντικά καί δεσμευτικά, τούς Κανόνες, πού εἶχαν γίνει ἀποδεκτοί ἴσαμε τήν ἐποχή Της καί εἶχαν ἀποτελέσει τόν συνολικό Κώδικα. Τούς προβάλλει ὡς Κώδικα διατάξεων, πού καθοδηγοῦν καί δεσμεύουν. Καί ἐπιβάλλει τήν πιστή τήρησή τους, κατά τήν ἄσκηση  τῆς διοικητικῆς καί τῆς δικαστικῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐξουσίας.

“῎Εδοξε δέ καί τοῦτο τῇ ἁγίᾳ ταύτῃ Συνόδῳ, κάλλιστά τε καί σπουδαιότατα, ὥστε μένειν καί ἀπό τοῦ νῦν βεβαίους, καί ἀσφαλεῖς πρός ψυχῶν θεραπείαν καί ἰατρείαν παθῶν, τούς ὑπό τῶν πρό ἡμῶν ἁγίων καί μακαρίων Πατέρων δεχθέντας καί κυρωθέντας, ἀλλά μήν καί παραδοθέντας ἡμῖν...” Θεοφώτιστους Κανόνας.

Στή συνέχεια τοῦ κυρωτικοῦ κειμένου της, ἀναφέρει ἡ Σύνοδος, μέ λεπτομέρεια, τούς Κανόνες, πού ἐπιλέγει καί καθιερώνει. Καί, μετά τή συμπλήρωση τοῦ καταλόγου, ἐπισυνάπτει τήν ἀκόλουθη σαφέστατη δήλωση· “καί μηδενί ἐξεῖναι τούς προδηλωθέντας παραχαράττειν Κανόνας ἤ ἀθετεῖν, ἤ ἑτέρους παρά τούς προκειμένους παραδέχεσθαι Κανόνας ψευδεπιγράφως  ὑπό τινων συντεθέντας τῶν τήν ἀλήθειαν καπηλεύειν ἐπιχειρησάντων. Εἰδέ τις ἁλῶ Κανόνα τινά τῶν εἰρημένων καινοτομῶν, ἤ ἀνατρέπειν ἐπιχειρῶν, ὑπεύθυνος ἔσται κατά τόν τοιοῦτον Κανόνα, ὡς αὐτός διαγορεύει τήν ἐπιτιμίαν δεχόμενος, καί δι᾿ αὐτοῦ ἐν ᾧπερ πταίει θεραπευόμενος”.   

Αὐτή εἶναι ἡ πάγια ῾Ιεροκανονική Νομολογία τῆς ᾿Ορθόδοξης ᾿Εκκλησίας μας. Αὐτός εἶναι ὁ μονόδρομος γιά τόν κάθε φορέα τῆς ἐπισκοπικῆς ὑπευθυνότητας καί γιά τή Συνοδική Σύναξη, πού δεσμεύεται νά λειτουργήσει μέσα στό Φῶς καί τή Χάρη τῆς Πεντηκοστῆς καί μέ ὁδηγό τήν ἐμπειρία τῶν ἁγίων Πατέρων μας.

Καμμία Συνοδική ἐκκλησιαστική διοίκηση, τῶν ἁπανταχοῦ τῆς Οἰκουμένης ᾿Ορθοδόξων ᾿Εκκλησιῶν δέν εἶναι ἐξουσιοδοτημένη νά ἐπεξεργάζεται καί νά ἀνασυντάσσει, “κατά τό δοκοῦν” ἤ “κατά τήν περίσταση”, τίς διατάξεις τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων. Καί κανένας ᾿Επίσκοπος, ὡς αὐτόνομος ποιμένας τῆς “κληρωθείσης αὐτῷ ἐπαρχίας”, δέ δικαιοῦται νά παραβιάζει τή διατύπωσή τους ἤ τό νόημά τους, γιά νά ἐπενδύει καί νά ἐπικαλύπτει τήν εὔνοιά του πρός τό ἕνα ἔνοχο πρόσωπο ἤ τήν ἀπέχθειά του πρός τό ἄλλο.

῞Οσες φορές ἔγιναν παρεκκλίσεις ἀπό τό γράμμα καί τό πνεῦμα τῶν κατακυρωμένων ῾Ιερῶν Κανόνων, οἱ τολμηρές συμπεριφορές στιγματίστηκαν καί ἀντιμετωπίστηκαν δυναμικά, ὡς πράξεις προδοσίας τοῦ ἐπισκοπικοῦ χρέους καί καπηλείας τῶν ἱερῶν παραδόσεων.

***

Εὐρύτατη, ὀδυνηρή ἐμπειρία, λειτουργῶν τῆς ᾿Εκκλησίας καί ἀνήσυχου πληρώματος, προσφέρεται  ὡς ἀποδεικτική μαρτυρία, ὅτι κατά τά τελευταῖα τριαναπέντε χρόνια τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ζωῆς, χρόνια συνειδησιακῆς ὑποβάθμισης, παρακμιακῆς ἔκλυσης καί ὀργανωτικῆς ἀποδόμησης, οἱ ῾Ιεροί Κανόνες, οἱ στέρεοι αὐτοί στύλοι τοῦ χαρισματικοῦ Οἰκοδομήματος, κατεδαφίστηκαν, ἐξοβελίστηκαν καί ἐξορίστηκαν “εἰς χώραν μακράν”. Δέν τούς παραχωρήθηκε τό δικαίωμα παρουσίας καί λόγου στήν αἴθουσα καί στήν τράπεζα διαχείρισης τῆς Συνοδικῆς ὑπευθυνότητας. ῾Η ἐπισκοπική ἐξουσία ἔγινε στυγνή, ἀπόλυτα καί ἔνοχα προσωποπαγής, ὑπηρετική εὐτελῶν ὁραμάτων ἤ ἐξοντωτικῶν σχεδιασμῶν. 

Οἱ δυό ᾿Αρχιεπίσκοποι, πού θήτευσαν, κατά τήν ἐπίμαχη περίοδο,  στούς προεδρικούς θώκους τῶν Ανώτατων διοικητικῶν ὀργάνων τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, ἀνέτρεψαν, στό σύνολό του, τό μακραίωνο σύστημα Συνοδικῆς συμπορείας, ῾Ιεροκανονικῆς ἀκρίβειας καί Συνοδικῆς διαγνώμης. ῎Εβαλαν κατά μέρος τούς ῾Ιερούς Κανόνες. Θέσπισαν καί ἐφάρμοσαν τήν ἀρχή τῆς “ἐξουσίας τοῦ ἑνός ἀνδρός”. Συγκέντρωσαν ὅλες τίς ἐξουσίες καί ὅλα τά δικαιώματα στό πρόσωπό τους. Στέρησαν στούς ἰσότιμους κατά τούς ῾Ιερούς Κανόνες συνιεράρχες τους τό δικαίωμα τῆς ἁπλῆς ἀντίρρησης ἤ τῆς ἔντονης διαμαρτυρίας. Τούς παραχώρησαν, ὡς ἀποκλειστικό ρόλο καί ὡς μοναδικό προνόμιο, τό δικαίωμα ἐπιψήφισης τῆς ἀρχιεπισκοπικῆς πρότασης, ἀκόμα καί ἄν ἡ συνείδησή τους ἀντιστεκόταν σθεναρά καί τό χέρι τους, πού ὑψωνόταν, γιά νά δηλώσει τό “ναί” ἔτρεμε. Καί, στήν περίπτωση, πού ἕνας μοναχικός “ἀντιρρησίας” ἤ μιά κρυφά σχηματισμένη ὁμάδα ἔβρισκαν τήν τόλμη νά ξεπεράσουν τά “ἐσκαμμένα” καί νά ἀνεβάσουν, ἔστω γιά λίγους τόνους, τούς φόβους τους ἤ τίς διαμαρτυρίες τους, τούς βομβάρδιζαν μέ ἀπαξιωτικές φράσεις καί μέ ἀπειλές. ῎Η, ἄν συνέχιζαν νά ἀντιστέκονται, τραβοῦσαν ἀπό τά συρτάρια τους καί πρόβαλλαν ντοκουμέντα μειωτικά τῆς ἱκανότητάς τους ἤ καί τῆς ἠθικῆς τους ἀξιοπρέπειας.

***

῾Ο ᾿Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, κατά τή μακρότατη διάρκεια τῆς παραμονῆς του στόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο, διάλεξε καί χειροτόνησε 56 ᾿Αρχιερεῖς. ῞Ολοι αὐτοί αἰθάνονταν βαθειά εὐγνωμοσύνη στό πρόσωπο τοῦ εὐεργέτη τους καί ἦταν πάντοτε πρόθυμοι νά ὑποκύψουν στό ὁποιοδήποτε αἴτημά του. Αὐτή τή διάθεση ὑποταγῆς τους τήν ἐκμεταλλεύτηκε ἐξαντλητικά ὁ Σεραφείμ. Τούς κράτησε σέ διαρκή ὁμηρία. Καί ἀπευθυνόταν σ᾿ αὐτούς, ὄχι ὡς σέ ἰσότιμους συνιεράρχες, ἀλλά ὡς σέ νεαρούς ὑποτακτικούς. Τούς θύμιζε διαρκῶς, πώς χρωστοῦσαν στή δική του εὔνοια τήν προαγωγή τους καί τήν ἀνάδειξή τους στήν ἐπισκοπική λαμπρότητα. Καί, μέ ἕνα λόγο φτηνῆς κολακείας ἤ μέ ἕνα ἄδειασμα φαρμακερῆς τραχύτητας, τούς διατηροῦσε σέ ἐγρήγορση καί σέ ἐξουθενωτική ὑποταγή.

Στό ἱστορικό χρονικό τῆς εἰκοσιτετράχρονης τυραννικῆς κυριαρχίας του, μπόρεσα νά ἐπισημάνω δυό μόνο περιστατικά διακριτικῆς ἀποστασιοποίησης Μητροπολιτῶν ἀπό τή δουλική ὑποταγή στό ἀρχιεπισκοπικό πρόσταγμα καί τήν ἀναγκαστική συμπορεία. Καί τά δυό τά ἔπνιξε ὁ Σεραφείμ μέ σκοτεινό σχεδιασμό καί μέ καίριο χτύπημα.

῾Η πρώτη περίπωση, εἶναι τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτη Στεφάνου ᾿Αφεντουλίδη. ῾Ο Σεραφείμ, μέσα στήν ἐξαλλοσύνη τῶν πρώτων μηνῶν τῆς ἡγεμονίας του, τόν ἐπιστράτευσε νά καλύψει μιά μητροπολιτική καθέδρα, πού τήν ἄδειασε, μέ τή βίαιη ἀπομάκρυνση τοῦ Κανονικοῦ της ποιμένα. ῾Ο Στέφανος -κουρασμένος ἀπό τήν καθήλωσή του, ἐπί μακρά σειρά ἐτῶν, στό λειτούργημα τοῦ βοηθοῦ ἐπισκόπου- ὑπέκυψε στόν πειρασμό καί ἀποδέχτηκε τήν ἀντικανονική ἐκλογή. ῞Ομως, ὁ συνειδησιακός ἔλεγχος δέν τοῦ ἄφησε ἀνοιχτό τό δρόμο τῆς διακονίας καί τῆς ἀπόλαυσης τῶν μητροπολιτικῶν προνομίων. Παράλληλα, ἡ παρακολούθηση τῶν ἀτέλειωτων ἀντικανονικῶν ἀνατροπῶν, πού μεθόδευε ὁ Σεραφείμ μέ τό ντοπαρισμένο ἐπιτελεῖο του, τοῦ προκαλοῦσαν πρόσθετη ψυχική ἀναστάτωση.  Καί, σέ στιγμή ἀφόρητης πίεσης ἀποφάσισε νά ἀντιδράσει. Μέ εὐπρεπές, ταπεινά γραμμένο, κείμενο, πού τό κατάθεσε  στήν ῾Ιερά Σύνοδο καί μέ ἔμπονη ἱκεσία, πού τήν ἀπηύθυνε, προσωπικά,  στόν πρόεδρο Σεραφείμ, ζήτησε νά ἀνακοπεῖ ὁ τραγικός σφαγιασμός τῶν ἀθώων καί ἀνένοχων συνεπισκόπων του. Καί νά ἀποκατασταθεῖ ἡ γαλήνη καί ἡ ἀδελφική συνεργασία στή χαρισματική Συνοδική οἰκογένεια. ῎Ετσι, ὥστε νά χαραχτεῖ, μοναδικός καί ζωτικός στόχος, ἡ ἀκώλυτη ἄσκηση τῆς ποιμαντικῆς φροντίδας καί ἡ ἀποτελεσματική προώθηση τῶν ἐκκρεμῶν προβλημάτων. ῾Ολοκληρώνοντας τήν ἔκθεση τῶν ἀνησυχιῶν του καί τῶν ἀδελφικῶν του προτάσεων, ἄφησε τήν ψυχή του νά ἐκφραστεῖ ἄμεσα καί ἐγκάρδια. Κατάθεσε τή δήλωση, πώς, ἄν οἱ μεθοδεύσεις συνεχίσουν νά ἐκδιπλώνονται στίς τροχιές τοῦ μίσους καί τῆς ἀντικανονικότητας, θά ἀναγκαστεῖ νά θέσει στόν ἑαυτό του τό ἐρώτημα, ἄν εἶναι πρός τό συμφέρον τῆς ψυχῆς του καί γιά τό καλό τῆς ᾿Εκκλησίας ἡ περαιτέρω παραμονή του στό Μητροπολιτικό θρόνο.

Ξέρετε πῶς ἀντέδρασε ὁ Σεραφείμ; Παρουσίασε τήν ἀναφορά τοῦ Μητροπολίτη Στέφανου στή Διαρκή ῾Ιερά Σύνοδο. Καί, χωρίς νά δώσει στούς δώδεκα Συνοδικούς τό δικαίωμα νά μελετήσουν σέ βάθος τίς μελαγχολικές σκέψεις καί τίς ἀνησυχίες τοῦ ἀδελφοῦ τους, τούς ὑποχρέωσε νά ὑπογράψουν ἕνα Πρακτικό, πού ἔλεγε, ὅτι ἡ Σύνοδος ἔκανε ἀποδεκτή τήν παραίτησή του.

᾿Επιφυλάξεις, διαφωνίες καί λύπη, γιά τή Συνοδική πολιτική καί γιά τίς τυραννικές ἐκδιώξεις Μητροπολιτῶν, διατύπωσε ὁ Στέφανος. ῞Οτι ἡ Σύνοδος τόν θεωρεῖ πιά παραιτημένο ἀπό τό ἀξίωμά του, ἀπάντησε ὁ πρόεδρος Σεραφείμ, μέ τό ἀπαντητικό του ἔγγραφο, ἐνισχυμένο καί μέ ὅλες τίς ὑπογραφές τῶν ἀνελεύθερων Συνοδικῶν.                 

Τό δεύτερο περιστατικό εἶναι ἡ κόντρα ᾿Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ-Πειραιῶς Καλλίνικου.

Τόν ᾿Ιανουάριο τοῦ 1993 ὁ ἁγνός καί λαοφιλής Μητροπολίτης Λαρίσης Θεολόγος στήνεται, ὑπόδικος, στό πρωτοβάθμιο Συνοδικό Δικαστήριο, μέ τήν προοπτική -διάβαζε ἐντολή- νά σφαγιαστεῖ, κυριολεκτικά.  

῾Ο δημοσιογράφος Γεώργιος Παπαθανασόπουλος, ἀρθρογράφος τῆς ἐφημερίδας “᾿Ελεύθερος Τύπος”, μέ ρεπορτάζ τῆς 10-1-93, ἔδινε τό στίγμα τῆς ἀθέμιτης πράξης· “῾Ως νέος μάρτυρας τοῦ Χριστοῦ, ὁ Μητροπολίτης Λαρίσης κ. Θεολόγος, ὁδηγεῖται στή βαρύτερη γιά κληρικό ποινή, τήν καθαίρεση. Μεθαύριο Τρίτη συνέρχεται τό Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο γιά ᾿Αρχιερεῖς καί ἡ πλειοψηφία τῶν μητροπολιτῶν πού συμμετέχουν καί τούς ὁποίους χειραγωγεῖ ὁ ἀρχιεπίσκοπος κ. Σεραφείμ, ἔχουν λάβει ἐντολή νά  ἐκτελέσουν ἐκκλησιαστικά τόν κ. Θεολόγο...”.

Στό Δικαστήριο αὐτό μετεῖχε, ὡς τακτικό μέλος τῆς τρέχουσας Συνοδικῆς περιόδου, ὁ τότε Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος. Κλήθηκε, ὅμως, ὡς ἐφεδρικό, ἀναπληρωματικό μέλος καί ὁ Πειραιῶς Καλλίνικος. Κατά τήν ἔναρξη τῆς Δικαστικῆς Διαδικασίας, διαπιστώθηκε, ὅτι ἀπουσίαζε, γιά λόγους ἀνεξάρτητους τῆς θέλησής του, ἕνας ἀπό τούς Συνοδικούς δικαστές. Καί ὑποχρεώθηκε ὁ Καλλίνικος νά τόν ἀναπληρώσει.

῾Η δίκη ἄρχισε νά κυλάει. ῎Οχι στήν τροχιά τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων καί τῶν Καταστατικῶν διατάξεων. ᾿Αλλά στίς ντιρεκτίβες, πού εἶχε χαράξει ὁ ἀπόλυτος μονάρχης τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ. ῾Ο Καλλίνικος, μόλις πείστηκε ὅτι ἡ δίκη ἦταν ὁριστικά καί ἀποφασιστικά στημένη καί ὅτι ἡ διατύπωση ἐλεύθερης ἄποψης σπρωχνόταν ἀπό τό δοτό πρόεδρο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Δικαστηρίου στόν Καιάδα, ἀντέδρασε δυναμικά. ᾿Αγανακτισμένος καί ἐκνευρισμένος, σηκώθηκε καί ἔφυγε ἀπό τή δικαστική αἴθουσα, δηλώνοντας, ὅτι δέν τοῦ ἐπιτρέπει ἡ συνείδησή του νά παραμείνει σέ μιά δίκη “μαϊμοῦ” καί, θυσιάζοντας τή Συνοδική του ἀξιοπρέπεια, νά καταδικάσει ἕναν ἀθῶο συλλειτουργό του.

῾Η κίνησή του αὐτή προκάλεσε τό μένος τοῦ Σεραφείμ. Καί τόν ἐκδικήθηκε, μέ τό δικό του μαφιόζικο τρόπο.

Στήν ἑπόμενη Συνεδρίαση τῆς Διαρκοῦς ῾Ιερᾶς Συνόδου, παρόντος καί τοῦ Χριστόδουλου, ἔβγαλε ἀπό τό συρτάρι μιά καταγγελία σέ βάρος τοῦ Καλλίνικου, πού τήν κρατοῦσε γιά ὥρα ἀνάγκης, τήν ἔδωσε στόν ἀρχιγραμματέα νά τή διαβάσει  καί, μετά, τήν ξανάκρυψε στό σκοτάδι τοῦ συρταριοῦ του. Καί μόνο αὐτή ἡ κίνηση πάγωσε τόν παρόντα Χριστόδουλο καί, στή συνέχεια, τόν γέροντά του Καλλίνικο. Καί ἀπό κεῖ καί πέρα ὁ Καλλίνικος ἔπνιξε τό θάρρος του, ἔκλεισε τό στόμα του καί δέν ἀντέδρασε σέ καμμιά συνωμοτική πρωτοβουλία τοῦ Σεραφείμ.

Μέ αὐτή τήν τραχειά καί προσβλητική ἀπόκριση φίμωνε ὁ Σεραφείμ ἐκείνους, πού τολμοῦσαν νά καταθέσουν στή Συνοδική τράπεζα ἀντιρρητική πρόταση. Μέ αὐτή τή βίαιη ἀντεπίθεση κρατοῦσε ὁλόκληρο τό ῾Ιεραρχικό Σῶμα σέ καταστολή καί διαμόρφωνε, ἀποκλειστικά προσωπική καί μονόχνωτη, τή Συνοδική λειτουργία.

***

Στά ἴδια χνάρια πορεύτηκε καί ὁ Χριστόδουλος. Μέ τήν ἄνοδό του στόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο, πίστεψε πώς κυρίεψε τό θρόνο τοῦ αὐτοκράτορα. Καί χειρίστηκε τή Συνοδική πλειοψηφία ὡς ὑπηρετική ὁμάδα τοῦ θρόνου του καί ὡς ἐκτελεστικά ὄργανα τῶν σχεδιασμῶν του καί τῶν ἀποφάσεών του.

Δέν εἶναι δυνατό, νά ἀραδιάσω  σέ ἕνα σύντομο, διαπιστωτικό κείμενο ὁλόκληρη τήν ἁλυσίδα τῶν μεθοδεύσεών του, πού ἀκύρωναν τή Συνοδικότητα καί ἐπικύρωναν τή μονοκρατορική ἔπαρσή του. ῾Ο ἱστορικός, πού θά περπατήσει ἐρευνητικά στά μονοπάτια τῶν φιλοδοξιῶν του καί τῶν ἐπινοήσεών του, θά συναντήσει μπροστά του τόν τελευταῖο ἐκκλησιαστικό ἡγεμονίσκο τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα, μέ τό πρωτοποριακό φιλόδοξο ὄνειρο νά ἐπιβληθεῖ στούς συνιεράρχες του σάν Πατριάρχης καί θά καταγράψει σειρά “ἐντυπωσιακῶν”, ἀλλά καί “γραφικῶν” χρονικῶν.

᾿Εγώ θά μεταφέρω ἐδῶ ἕνα καί μόνο. Καί ὁ ἀναγνώστης μου ἄς κρίνει ἐξ ὄνυχος τόν λέοντα.

῞Οταν ὁ Χριστόδουλος κάθησε στόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο, κατάθεσα στήν ῾Ιερά Σύνοδο μιά αἴτηση. Ζητοῦσα τήν ἀναθεώρηση τῶν καταδικαστικῶν ἀποφάσεων, πού ἐκδόθησαν σέ βάρος μου, καί τήν ἀκύρωση ἐκείνων, πού ἀναιροῦσαν κάποιους ἀπό τούς ῾Ιερούς Κανόνες ἤ παραβίαζαν κάποιες ἀπό τίς Καταστατικές Διατάξεις, πού ὁριοθετοῦν τήν ἐκκλησιαστική ποινική δικονομία. ῾Η αἴτησή μου αὐτή βρισκόταν μέσα στό πλαίσιο καί τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων καί τῆς παγκόσμιας δικαστικῆς τακτικῆς. Ζητοῦσα μιά ἐπανεξέταση καί ἐπανάκριση καταδικαστικῶν ἀποφάσεων, πού εἶχαν ἐκδοθεῖ δίχως νά μοῦ ἀπαγγελθεῖ κατηγορία, δίχως νά  διαταχθοῦν ἀνακρίσεις, δίχως νά κληθῶ σέ ἀπολογία, δίχως νά μοῦ ἐπιτραπεῖ νά προτείνω τούς μάρτυρες καί τό συνήγορο τῆς ὑπεράσπισής μου. Τί τό κακό θά μποροῦσε νά βρεῖ κανείς σέ μιά τέτοια αἴτηση; Καί μέ ποιό τρόπο θά  μποροῦσε νά τήν πετάξει στό καλάθι του;

῾Ο Χριστόδουλος βρῆκε τόν τρόπο. ᾿Ανάθεσε στόν Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως καί Κονίτσης ᾿Ανδρέα νά μελετήσει τό θέμα καί νά παρουσιάσει εἰσήγηση στή Συνέλευση τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου τῆς ῾Ιεραρχίας. ῾Ο εἰσηγητής ἔκανε τό καθῆκον του. Κατά τή Συνέλευση τοῦ ᾿Ανώτατου διοικητικοῦ Σώματος, ἀνέλυσε, μέ πειστικά ἐπιχειρήματα, μέ παραπομπές στούς ῾Ιερούς Κανόνες καί μέ ἀναφορές στίς σχετικές διατάξεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς Νομοθεσίας, τό περιεχόμενο καί τόν τρόπο ἔκδοσης τῶν καταδικαστικῶν ἀποφάσεων καί πρότεινε στή Συνοδική ὁλομέλεια νά τίς ἐξαλείψει, γιατί ἡ περαιτέρω διατήρησή τους ἀποτελοῦσε πράξη καταλυτική τοῦ κύρους της καί μήτρα ἀναρίθμητων θλιβερῶν προεκτάσεων. 

῾Η ἀξιοπρέπεια καί ἡ ἔννομη τάξη ἐπέβαλλαν ἡ συζήτηση -θετική ἤ ἀρνητική- νά ἔχει ὡς ἀφετηρία καί ὡς ἀντικείμενο κριτικῆς τό διαγραμματικό κείμενο τῆς εἰσήγησης. Καί ἡ ψηφοφορία νά σηματοδοτήσει τήν ἀποδοχή της ἤ τήν ἀπόρριψή της. Εἶναι ἀδιανόητο νά ἀνατίθεται σέ μέλος τῆς Διάσκεψης ἡ μελέτη τοῦ θέματος καί ἡ παρουσίαση εἰσήγησης καί, στή συνέχεια, οἱ κρίσεις καί οἱ προτάσεις τοῦ εἰσηγητή νά σπρώχνονται στό περιθώριο καί νά εἰσάγεται ἄλλη πρόταση στή διαδικασία τῆς ψηφοφορίας.

῾Ο Χριστόδουλος ἔκανε αὐτό τό ἀδιανόητο καί ἀνήκουστο. Ξέχασε, πώς αὐτός εἶχε ἐπιλέξει καί ὁρίσει τόν εἰσηγητή. Λησμόνησε τήν μόλις πρίν ἀπό λίγο ἀναπτυγμένη διαλεκτική. Περιφρόνησε τήν εὐπρέπεια, πού δεσμεύει καί ὑποχρεώνει ἀποφυγή κάθε ὕποπτης παρέμβασης καί κάθε παρατυπίας. Καί ὅρμησε “ὡς ταῦρος ἐν ὑαλοπωλείῳ”. Στήθηκε μπροστά στό Συνοδικό βῆμα καί, ἀγνοώντας τίς προτάσεις τοῦ Μητροπολίτη εἰσηγητή, ἔθεσε σέ ψηφοφορία τή δική του ἐναλλακτική πρόταση. Τά ἁμαρτωλά καί προσβλητικά τῆς Συνοδικότητας “ἐπιτίμια” ἤ νά ἀρθοῦν ἀπό δῶ καί πέρα ἤ νά παραμείνουν ἐπ᾿ ἀόριστο. 

Καί ὁ λόχος τῶν ὁμήρων καί ὑποτακτικῶν, πού ἦταν, ἐκ προτέρου, ἐνημερωμένος καί ἐνορχηστρωμένος, ὄχι μέ ψῆφο, ἀλλά μέ ἀγοραία κραυγή, ἀποκρίθηκε. ᾿Αποφάνθηκε, ὅτι πρέπει νά μείνουν οἱ πράξεις τῆς ντροπῆς, τά ἐπιτίμια τῆς βιαιότητας, ὡς ἱστορικό δεῖγμα τῆς ποδοπάτησης τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων μπροστά στούς θρόνους τῆς μεθυσμένης ἀρχιερατικῆς ἐμπάθειας.

***

Σε κάποιες φάσεις σφοδρῆς ἀντίδρασης τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος ἐνάντια στούς ἀδίστακτους καταπατητές τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων, ἐπιχείρησαν οἱ ἔνοχοι νά ἐπικαλύψουν τά ῾Ιεροκανονικά τους ἐγκλήματα καί νά μετριάσουν τίς ἀρνητικές ἐντυπώσεις μέ ἐπινοήσεις, πού τούς πρόδωσαν ὡς ἀδιάβαστους ἤ, κάτι τό πολύ βαρύτερο, ὡς φαιδρούς πλαστογράφους. Κατά τή σύνταξη κάποιων Συνοδικῶν ἀποφάσεων ἤ δημοσιογραφικῶν ἀνακοινώσεων, ἐπικαλέσθηκαν κάποιους ῾Ιερούς Κανόνες. ῎Ισως πίστευαν, μέσα στήν ἀγραμματωσύνη τους, ὅτι οἱ ῾Ιεροί αὐτοί Κανόνες καλύπτουν ἀπόλυτα τίς ἄνομες ἐνέργειές τους καί μποροῦν νά πείσουν τό ἀνήσυχο πλῆθος,   ὅτι “ὀρθοτομοῦν τόν λόγον τῆς ᾿Αληθείας”. ῎Ισως τούς ἀπέσπασαν βιαστικά, ἀλλά ἐνσυνείδητα καί σκόπιμα, ἀπό τή θεματική τους ἑνότητα καί τούς κόλλησαν στά δικά τους ἐπινοήματα, γιά νά σκεπάσουν τό δόλο καί νά προσδώσουν πλαστό κύρος στίς ἄνομες πράξεις τους. ᾿Εκεῖνο, ὡστόσο, πού κατάφεραν, δέν ἦταν ἡ δικαίωση τους, ἀλλά ὁ δημόσιος διασυρμός τους.

᾿Από τά πολλά παραδείγματα ὑποκριτικῆς χρήσης ῾Ιερῶν Κανόνων, θά ἐπιλέξω μόνο δυό καί θά τά ἐντάξω σέ τοῦτο τό κείμενό μου, μόνο καί μόνο γιά νά βοηθήσω τούς ἀναγνῶστες μου νά σχηματίσουν ὁλοκληρωμένη ἄποψη καί δίκαιη στάθμιση.

῾Ο ᾿Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ δέν ἀναπαύτηκε μετά τήν καταδίκη -χωρίς δίκη- τῶν δώδεκα Μητροπολιτῶν. Τόν ἐνοχλοῦσε ἀφόρητα ἡ ἔντονη, δημόσια διαμαρτυρία τους καί ἡ ἀγώνας τους νά ἀνοίξουν οἱ πύλες τῆς Δικαιοσύνης καί νά προσαχθοῦν μπροστά στούς ἀδέκαστους δικαστές οἱ συνωμοτικές Συνοδικές πράξεις του, πού ἦταν παράγωγα κραυγαλέας παραβίασης τῆς Κανονικότητας καί τῆς Νομιμότητας. Δέ βρῆκε, ὡστόσο, τό θάρρος νά ἀντιμετωπίσει θεραπευτικά τήν πληγή, νά ἀκυρώσει τίς ἀντικανονικές πράξεις του καί νά ἀποκαταστήσει τήν ἐκκλησιαστική τάξη. ᾿Εκνευρισμένος, θεώρησε σκόπιμο, νά προχωρήσει ἀκόμα παραπέρα. Νά τούς περάσει ὅλους, ἐκ τῶν ὑστέρων καί ἀπό ἐκκλησιαστικό Δικαστήριο καί νά τούς ἐπιβάλει τήν ποινή τῆς καθαίρεσης. Καί ἄρχισε νά ὑλοποιεῖ τό δεύτερο αὐτό σχέδιό του, σπρώχνοντας στό σκαμνί τοῦ ἔνοχου, ὡς πρῶτο θύμα, τόν ἥρωα Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος Κωνσταντῖνο. Τό λειτουργό τῆς ᾿Εκκλησίας, πού γιά μοναδική του περιουσία εἶχε τό ραβδί του καί γιά ὅραμά του τή λιτάνευση τοῦ Εὐαγγελικοῦ  μηνύματος. 

Δίχως τό στοιχειώδη σεβασμό στούς ῾Ιερούς Κανόνες καί δίχως τή συμμόρφωση στίς διατάξεις τοῦ Νόμου 5383/ 1932, πού ρυθμίζει, μέ λεπτομέρεια, τούς κανόνες διαξαγωγῆς τῆς ἐκκλησιαστικῆς δίκης, ἡ ὑποτακτική ὁμάδα τοῦ Σεραφείμ, πού κατ᾿ ἐκείνη τήν περίοδο συγκροτοῦσε τό Πρωτοβάθμιο γιά τούς ᾿Αρχιερεῖς Δικαστήριο, (μέσα σ᾿ αὐτή ἦταν καί ὁ Χριστόδουλος) ἔσκυψε ταπεινά στήν προσταγή του καί ψήφισε τήν καθαίρεση τοῦ ἀψεγάδιαστου, ἀλλά τολμηροῦ Μητροπολίτη Κωνσταντίνου. ῎Εχοντας, ὡστόσο, ἐπίγνωση, πώς ἡ πράξη τους αὐτή θά ξεσήκωνε σάλο στούς κύκλους τῆς ἔντιμης ἀρχιερωσύνης καί ἱερωσύνης καί στό ἐνημερωμένο πιστό πλήρωμα, φρόντισε, στό κείμενο τῆς ἀποφασής της νά ἐπικαλεσθεῖ καί κάποιους ῾Ιερούς Κανόνες (χωρίς νά παραθέσει τά κείμενα), πού -ὑποτίθεται- δικαίωναν τήν αὐστηρή κρίση τους.

῾Η ἐξέλιξη τῆς ὑπόθεσης, μετά τή δημοσίευση τῆς καταδικαστικῆς ἀπόφασης,  ἔχει ἐνδιαφέρον. Προκαλεῖ αἰφνιδιαστικό κύμα ἔκπληξης, φόρτιση ὀργῆς, ἀλλά καί ἐκφόρτωση γέλιου.

῾Ο Μητροπολίτης Κωνσταντῖνος κατέθεσε ἔφεση. Πῆρε τήν ἀπόφαση στά χέρια του, γιά νά τή μελετήσει καί νά συντάξει τήν ἀπόκρουσή της. Μέ τόν κληρικό συνήγορό του καί μέ κάποιους ἀδελφούς, πού περπατοῦσαν πλάΐ του μέ ἀγάπη, ἔσκυψε, προσεκτικά, στό κείμενο τοῦ Συνοδικοῦ Δικαστηρίου καί, σέ δεύτερη φάση, στήν ἀνεκτίμητη ἑρμηνεία τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων, πού μᾶς κληροδότησε ὁ ἅγιος Νικόδημος ὀ ῾Αγιορείτης, στό “Πηδάλιο”. Καί τί ἀνακάλυψαν; Κρατηθεῖτε, γιατί, μόλις τό ἀκούσετε, κινδυνεύετε νά χάσετε τή γαλήνη τῆς ψυχῆς σας καί τήν κυριαρχία τῶν νεύρων σας. ῾Η ἑρμηνεία καί τά βαθυστόχαστα σχόλια τοῦ Κανονολόγου ἁγίου Νικοδήμου, ἀποδείκνυαν, ὅτι οἱ Κανόνες, πού ἐπιστρατεύτηκαν ἀπό τούς Συνοδικούς Δικαστές, γιά νά στολίσουν τήν ἀπόφαση τῆς καταδίκης τοῦ ἀθώου Μητροπολίτη, ἀναφέρονταν σέ ἐντελῶς διαφορετικά θέματα καί προσδιόριζαν ἐντελῶς διαφορετικές δεσμεύσεις. Σαφῶς, οἱ σοφοί ἐγκέφαλοι, πού τή συνέταξαν, εἶχαν κάνει πλαστογραφία. Πλαστογράφησαν τούς ῾Ιερούς Κανόνες, γιά νά καμουφλάρουν τήν πλαστογραφημένη ἀρχιερατική τους αὐθεντία.

῾Η πλαστογραφία, ὅπως ἦταν ἀναμενόμενο, ἔφτασε στό Δευτεροβάθμιο Δικαστήριο. Σ᾿ αὐτό προήδρευε ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ καί πρῶτος, κατά τήν τάξη τῆς ἀρχιερωσύνης, ἦταν ὁ μακαριστός, σώφρων Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος. ῾Η ὑπεράσπιση ἄνοιξε τό “Πηδάλιο” καί ἄρχισε νά παρουσιάζει, τή μιά μετά τήν ἄλλη, τίς ἑρμηνεῖες τοῦ ἁγίου Νικοδήμου. ῾Ο Πρόεδρος Σεραφείμ κατέβασε τό κεφάλι καί ἔμεινε ἀμίλητος. ῾Ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος, κάθε φορά, πού ἄκουγε τήν ἐξήγηση τοῦ συγκεκριμένου Κανόνα, ἅπλωνε τό χέρι του σέ μιά κίνηση ἀπορίας καί σιγοψιθύριζε· ῎Ααααλλοο πράγμα. Πιστοποιοῦσε μέ τήν ἔκφραση τοῦ προσώπου, μέ τήν κίνηση τοῦ χεριοῦ καί μέ τόν ψίθυρο τήν πλαστογραφία, πού ἔκανε τό Πρωτοβάθμιο Συνοδικό Δικαστήριο, γιά νά εὐθυγραμμιστεῖ μέ τό ψυχικό κλίμα καί μέ τήν ἀπαίτηση τοῦ μονοκράτορα Σεραφείμ.

Μετά ἀπό αὐτή τήν τραγελαφική φάση, ἦρθε ἡ στιγμή τῆς ψηφοφορίας. Πρῶτος ψήφισε ὁ νεότερος Μητροπολίτης-δικαστής καί τελευταῖος ὁ Πρόεδρος Σεραφείμ. Κανένας δέν τόλμησε νά προτείνει καθαίρεση. ῞Ολοι, γιά νά σώσουν τά προσχήματα, ἀλλά καί γιά νά μή παραβιάσουν τή συνείδησή τους, ψήφισαν μιά πολύ μικρή, ἀσήμαντη ποινή. ῞Ενα ὡς τρεῖς μῆνες ἀργία. Καί τίποτα περισσότερο. ῾Ο Σεραφείμ διαπίστωσε, πώς τό κλίμα δέν εἶναι εὐνοϊκό, γιά τήν ὁριστική ἐξόντωση τοῦ ἀθώου. Καί, ὅταν ἦρθε ἡ σειρά του νά ἐκφέρει ὁριστική ἄποψη καί νά ρίξει τήν ψῆφο του, ἔκανε μιά ἐντυπωσιακή, συγκαταβατική κίνηση τοῦ χεριοῦ του καί φώναξε· ᾿Αθῶος...

Οἱ ῾Ιεροί Κανόνες, μετά τήν ἀθεόφοβη καταπάτησή τους, ἀνέτρεψαν τούς πονηρούς σχεδιασμούς, ἔπνιξαν τήν κακοήθεια καί ἔστησαν στό τραπέζι τοῦ Συνοδικοῦ Δικαστηρίου τή σημαία τῆς νίκης. 

***

᾿Ενδεικτικά, θά ἀναφερθῶ καί σέ ἕνα δεύτερο περιστατικό.

῾Η πλειονότητα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος γνωρίζει, ὅτι ὁ Σεραφείμ, γιά νά στήσει “πρό ἕξι βημάτων” τίς 30 περίπου τελεσίδικες ἀποφάσεις τοῦ ᾿Ανώτατου Διοικητικοῦ Δικαστηρίου τῆς Χώρας, τοῦ Συμβουλίου τῆς ᾿Επικρατείας, πού ἀκύρωναν τίς δικές του καταδικαστικές ἀποφάσεις καί ἀποκαθιστοῦσαν στούς θρόνους τους τούς “ἔκπτωτους” Μητροπολίτες, ἐπινόησε ἕνα καινούργιο μέσο σφαγῆς καί ἐξόντωσης. Στίς 10 Αὐγούστου τοῦ 1993 ἐπέβαλε σ᾿ αὐτούς, μιά ἀνύπαρκτη, κατά τούς ῾Ιερούς Κανόνες, ποινή, τό διαβόητο “ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας”. Καί, μέ τό ἐπιτίμιο αὐτό θέλησε νά τούς ἀποκλείσει ἀπό τήν ἄσκηση τῶν ποιμαντορικῶν τους καθηκόντων.

᾿Εναντίον τῆς πρωτοβουλίας του αὐτῆς ξεσηκώθηκε σάλος. Καί, προσπαθώντας νά ἀπολογηθεῖ καί νά ἰσχυροποιήσει τη θέση του ὁ ἔνοχος προκαθήμενος, κάλεσε ξανά τή Διαρκή ῾Ιερά Σύνοδο, στίς 25-8-1993 καί ἔβγαλε ἕνα ἀνακοινωθέν, πού εἶναι μνημεῖο θεολογικῆς ἀσυναρτησίας, ἐκκλησιαστικῆς αὐθαιρεσίας καί διοικητικῆς ἀναρχίας. ᾿Αλλά τί ἔγινε; Θέλοντας νά ἐμπλουτίσει τίς ἀποφάσεις του καί νά κάνει περισσότερο πειστικό τό ἀνακοινωθέν του, ἐπικαλέσθηκε καί κάποιους ῾Ιερούς Κανόνες, πού, ὅμως, δέν εἶχαν καμμιά σύνδεση καί καμμιά σχέση μέ τίς δικές του ἐνέργειες. Στό κείμενο τοῦ ἀνακοινωθέντος σημειώθηκαν οἱ ῾Ιεροί αὐτοί Κανόνες. ᾿Αλλά, μετά τήν καθαρογραφή του, κάποιο χέρι (κανένας δέν γνωρίζει ποιό ἦταν αὐτό), διαπιστώνοντας, φαίνεται, τήν ἀσυμβατότητα τῶν τραγελαφικῶν Συνοδικῶν ἀποφάσεων μέ τό περιεχόμενο τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων, τούς διέγραψε, τραβώντας μιά γραμμή. Καί τό ἀκόμα ἀποκαλυπτικότερο. Τό κείμενο τοῦ ἀνακοινωθέντος παραδόθηκε στούς δημοσιογράφους καί κυκλοφόρησε μέ τή χαρακτηριστική γραμμή, πού διέγραφε τούς ῾Ιερούς Κανόνες.

Γιά νά μή μείνει καμμιά αἰχμή δυσπιστίας στούς ἀναγνῶστες μου, μεταφέρω αὐτούσιο τό τελευταῖο κομμάτι τῆς ἀνακοίνωσης, πού περιέχει καί τούς γραμμένους καί διαγραμμένους ῾Ιερούς Κανόνες·

“῾Η Διαρκής ῾Ιερά Σύνοδος... οὐ μήν καί διά τήν ἐκ νέου προσφυγήν των εἰς τό Σ.τ.Ε. διά τήν εἰς αὐτούς ἐπιβολήν ὑπό τῆς ᾿Εκκλησίας τοῦ πνευματικοῦ ἐπιτιμίου τῆς ἀκοινωνησίας,... παραπέμπει τό ὅλον θέμα ἐνώπιον τῆς ῾Ιεραρχίας ἵνα αὕτη κατά τά ὑπό τῶν ἱερῶν Κανόνων προβλεπόμενα ἐπιβάλῃ εἰς αὐτούς τά ἁρμοδίως ἐπιτασσόμενα (Κανόνες Λ΄ καί ΛΣΤ΄ ῾Αγίων ᾿Αποστόλων, ΙΖ΄ ᾿Αντιοχείας κλπ.) ”.     

῾Η διαγραφή αὐτή, ἐνδεικτική καί ἀποκαλυπτική, μπορεῖ νά σηματοδοτήσει, νά χαρακτηρίσει καί νά ἀποτιμήσει ὁλόκληρη τήν ἀρχιεπισκοπική θητεία τοῦ Σεραφείμ. Τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου, πού καβαλοῦσε, μέ ὕφος θριαμβευτοῦ, τό ἄλογο τῆς αὐθαιρεσίας καί κάλπαζε, ποδοπατώντας ἀσύστολα τούς ῾Ιερούς Κανόνες καί τίς πνευματικές προδιαγραφές τῶν ἁγίων Πατέρων μας. Καί, μπορεῖ, ἀκόμα, νά μετρήσει τό βάθος τῶν ἀθεράπευτων πληγῶν, πού ἄφησε πίσω του καί πού τό βάθυνε, ἀκόμη περισσότερο, ἡ ὑπεροψία τοῦ διαδόχου του.

Ο ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ

ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ