Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ, 

Χαρισματούχοι

Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Το προσωπείο της εξουσίας αλλοιώνει και αλλοτριώνει τον επίσκοπο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μεταποιεί τον πατέρα σε αντίγραφο κοσμικού ηγέτη. Τον ηγούμενο σε τύραννο. Τον ποιμένα σε εκμεταλλευτή της εμπιστοσύνης του ποιμνίου.

Η θρηνητική φωνή του προφήτη Ιερεμία φτάνει στην εποχή μας με τον ίδιο ελεγκτικό τόνο και με την ίδια αφυπνιστική δύναμη: "Ποιμένες πολλοί διέφθειραν τον αμπελώνα μου, εμόλυναν την μερίδα μου, έδωκαν μερίδα επιθυμητήν μου εις έρημον άβατον" (Ιερεμ. ιβ' 10).

Μέσα στην Εκκλησία το πρόβλημα είναι αισθητό και ανησυχητικό.

Κι η αγωνία διάχυτη. Όλοι μας, δεν αναζητούμε και δεν αποδεχόμαστε ηγέτες, αντίγραφα κοσμικής εξουσίας. Φορείς αξιωμάτων και δύναμης. Πρόσωπα ανυψωμένα στην καθέδρα του άρχοντα, με το βαρύ ύφος και την υπερφίαλη εμφάνιση. Ζητάμε πατέρες. Ανθρώπους, που είναι ικανοί και πρόθυμοι να ταπεινωθούν και να σκύψουν, για να αφουγκραστούν τον στεναγμό μας, να συντονιστούν με την αγωνία της καρδιάς μας και να μας οδηγήσουν στον λειμώνα της θείας Αγάπης.

* * *

Η αναζήτηση στα πρόσωπα των ποιμένων της γνήσιας πατρικής και ποιμαντικής φροντίδας ανοίγει άλλους διαύλους στο εκκλησιαστικό σώμα.

1. Μας απαγκιστρώνει από τη νόθο κι ανιστόρητη αντίληψη, ότι μόνο οι επίσκοποι είναι πατέρες και ποιμένες.

Η αλήθεια, που εκπορεύεται και από τα κείμενα της Καινής Διαθήκης και από ολόκληρο το φάσμα της εκκλησιαστικής ιστορίας, είναι πως επίσκοποι άγιοι, με καθαρότητα βίου και με ευαισθησία στη διαφύλαξη του θησαυρού της πίστης, αναδείχτηκαν πραγματικοί ποιμένες και πατέρες και δάσκαλοι.

Πολλούς απ’ αυτούς τους υμνούμε με το ίδιο απολυτίκιο τροπάριο: "Κανόνα πίστεως και εικόνα πραότητος, εγκρατείας διδάσκαλον ανέδειξε σε τη ποίμνη σου η των πραγμάτων αλήθεια".

Ωστόσο, πέρα από τους αγίους αυτούς επισκόπους και ποιμένες, υπάρχουν κι άλλοι, που δεν απόκτησαν ποτέ το αρχιερατικό αξίωμα, και που η ζωή τους κι ο σεμνός και διδακτικός λόγος τους τούς ανύψωσε στην περιωπή του δασκάλου και πατέρα και αληθινού χειραγωγού στην πίστη και στον αγιασμό.

Πολλοί απ αυτούς ήταν απλοί ασκητές. Άνθρωποι της ερήμου και της ησυχίας. Προσωπικότητες, που αρνήθηκαν τον κόσμο κι όλα τα φανταχτερά εξαρτήματα της χλιδής. Γέμισαν τη ζωή τους και την καρδιά τους με την προσευχή και με την υμνωδία. Μίλησαν με τον Κύριο και καθήλωσαν την ακοή τους για ν’ ακούσουν τη φωνή Του και την απαλή αύρα της παρουσίας Του. Κι αυτό το πλήρωμα της ύπαρξής τους το πρόσφεραν αφειδώλευτα στο λαό, που έτρεξε να τους συναντήσει και να αντλήσει το νέκταρ της εμπειρίας τους.

Αυτούς η υμνολογία μας τους αποκαλεί "καθηγητάς". "Τον καθηγητήν σε τιμώμεν όσιε πατήρ ημών...". Τιμούμε σένα, που είσαι καθηγητής μας. Και που, με τη ζωή σου και το παράδειγμά σου, μας δείχνεις τον δρόμο.

Σε παράλληλη κίνηση μ’ αυτούς όλους, υπάρχει κι η στρατιά των αγίων και των μαρτύρων. Των ανθρώπων, που με σοβαρότητα κι επίγνωση περπάτησαν τον δρόμο της απόλυτης αφοσίωσης και της θυσίας. Αυτοί, δίχως να το επιδιώξουν, βρέθηκαν στην πρωτοπορία. Στην κεφαλή της μεγάλης φάλαγγας των μαθητών του Σταυρωμένου και Αναστημένου Κυρίου μας. Και καθώς περπάτησαν μπροστά, με τη ματιά φωτεινή και με το πρόσωπο λουσμένο στο αίμα του μαρτυρίου τους, μαγνήτισαν τα πλήθη, τροφοδότησαν τους οραματισμούς, ενέπνευσαν την αγνότητα και την πιστότητα, έδειξαν πως θησαυρός μοναδικός κι αναντικατάστατος είναι ο ουρανός κι η Βασιλεία η άφθαρτη κι αμίαντη, η "τετηρημένη εν ουρανοίς" (Α' Πέτρ. α' 4).

2. Προέκταση της πρώτης αυτής εκκλησιολογικής θέσης είναι η ευχέρεια, που παρέχεται στο κάθε μέλος της Εκκλησίας, να γείρει μ’ εμπιστοσύνη στο πρόσωπο ή στα πρόσωπα, που τα αισθάνεται σαν φορείς του γνήσιου εκκλησιαστικού πνεύματος και που είναι ικανά να τον βοηθήσουν στην πνευματική του πορεία.

Η συσπείρωση γύρω απ’ τους γνήσιους ποιμένες, άσχετα αν αυτοί φέρουν τα διάσημα του επισκόπου ή περιφέρουν την πενία και την ασημότητα του ασκητή, είναι μια κίνηση απόλυτα φυσιολογική. Εκφράζει ζωτικότητα, θαυμασμό της αρετής, συναίσθηση ευθύνης, αναζήτηση γνήσιου προτύπου, ενδιαφέρον για μια σωστή πορεία στην απέραντη ερημιά της σύγχρονης ζωής.

Ο απόστολος Παύλος, που εκδαπανήθηκε για τη θεμελίωση και τη στήριξη των τοπικών Εκκλησιών, ξεχωρίζει τέτοια πρόσωπα και τα προβάλλει. Μιλάει με εκτίμηση κι αναγνώριση για την πνευματική τους συγκρότηση και για το έργο τους. Τους μνημονεύει με αγάπη. Και τους συνιστά σαν αγαπημένους συνεργούς του και σαν υποδείγματα αποστολικού μόχθου.

Στο τελευταίο κεφάλαιο της επιστολής, που την στέλνει στους Χριστιανούς της Ρώμης, μνημονεύει ένα ευλογημένο αντρόγυνο, τον Ακύλα και την Πρίσκιλλα και τους ονομάζει συνεργούς του εν Κυρίω. "Ασπάσασθε Πρίσκιλλαν και Ακύλαν τους συνεργούς μου εν Χριστώ Ιησού, οίτινες υπέρ της ψυχής μου τον εαυτών τράχηλον υπέθηκαν, οίς ουκ εγώ μόνος ευχαριστώ, αλλά και πάσαι αι εκκλησίαι των εθνών, και την κατ΄ οίκον αυτών εκκλησίαν" (Ρωμ. ιστ' 3, 4).

Οι δυο αυτοί ευλογημένοι μαθητές του αποστόλου Παύλου, έγιναν αστέρια, που φώτισαν, απόστολοι, που κήρυξαν, μάρτυρες, που σήκωσαν το σταυρό της οδύνης και των πειρασμών, καθώς στάθηκαν στο πλευρό του μεγάλου Αποστόλου. Η αγία ζωή τους τράβηξε την προσοχή και την εκτίμηση πολλών και σχημάτισε τη ζηλευτή ομάδα, που χαρακτηρίστηκε από τον Απόστολο "κατ΄ οίκον Εκκλησία".

3. Η εκκλησιαστική διοίκηση, αν βρίσκεται στο ύψος της αποστολής της, θα θεωρεί σαν ευλογία την ύπαρξη τέτοιων ομάδων. Ακριβώς όπως ο απόστολος Παύλος θεωρούσε δώρο του Θεού την ανάπτυξη στις διάφορες περιοχές της αποστολικής του δραστηριότητας των μικρών πυρήνων, που τις χαρακτήρισε με τον ωραίο τίτλο "κατ' οίκον εκκλησίαι".

Δεν τις απόρριψε ο Απόστολος. Δεν τις πολέμησε. Δεν τις εθεώρησε σαν καταλυτικές της ενότητας της Εκκλησίας και της υπεροχής του αποστολικού του αξιώματος.

Ήταν όλοι αυτοί παιδιά του. Και την προσπάθεια, που έκαναν, για τη διάδοση του Ευαγγελίου, την προσμετρούσε σαν ανταπόκριση στη

θεϊκή κλήση και σαν προέκταση του δικού του μόχθου.

* * *

Ο επανεντροχιασμός της εκκλησιολογίας μας στη σωστή Καινοδιαθηκική και Πατερική βάση, προϋποθέτει δυό θεμελιακές κινήσεις, απ’ την παράταξη των ποιμένων.

1. Να μετακινηθούν απ’ τον αποκλειστικό και πεισματικό ισχυρισμό, πως αυτοί και μόνο έχουν το δικαίωμα να προβάλουν στο ευρύ φάσμα του συγχρόνου κόσμου το Ευαγγέλιο, να κηρύξουν Χριστό και να χειραγωγήσουν άλλους στον δρόμο της αλήθειας και της αγάπης.

Και

2. Ν' ανοίξουν την αγκαλιά τους και να δεχτούν όλους εκείνους, που με τον βίο τους και με τον λόγο τους ανοίγουν ένα παράθυρο ελπίδας και υψώνουν μια φωτεινή λαμπάδα, οδηγό πορείας για τον ουρανό.

Όλοι αυτοί είναι συνεργοί "εν Κυρίω". Αδελφοί αγαπημένοι. Παιδιά της οικογένειας του Θεού. Και παιδιά των επισκόπων. Η αντιπαράθεση μαζί τους κι η προσπάθεια να αποκλειστούν απ’ το κηρυκτικό κι αποστολικό έργο της Εκκλησίας είναι αποπομπή των παιδιών και διάλυση της οικογένειας. Η συνεργασία μαζί τους συσφίγγει τους δεσμούς και ισχυροποιεί το μήνυμα.