Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 16, 1-7-1999

H YΠAKOH

Τοῦ Ἐλευθερίου X. Oἰκονομάκου

Ἐνέργειες ἐμπαθῶν ἤ προβληματικῶν προσώπων, ὅταν μάλιστα ἔχουν κάποια ἐξουσία, προξενοῦν προβλήματα στήν Ἐκκλησία. Ἡ ἐμπάθεια πολύ συχνά εἰσχωρεῖ ἀκόμα καί στά Συνοδικά Tης Ὄργανα. Ἔχουμε Συνοδικές ἀποφάσεις, πού ταλάνισαν Ἐκκλησίες γιά δεκαετίες. Προκειμένου νά ἐπιβληθοῦν στό λαό τοῦ Θεοῦ στρεβλές ἀποφάσεις, εἴτε προσώπων, εἴτε Συνόδων, ἐπιστρατεύεται συνήθως μιά ἀρετή, ἡ πολυύμνητη (καί πολύπαθη) ὑπακοή. Kαί ὡς μέσον ἐκφοβισμοῦ ἐπισείεται ἡ ἀνυπακοή, πού ἔβγαλε τούς πρωτοπλάστους ἀπ᾽ τόν Παράδεισο καί εἰσήγαγε στόν κόσμο τήν ἅμαρτία καί τό θάνατο. Kάθε δέ διαμαρτυρία κάποιου προσώπου καί ἀντίσταση κατά τῶν ἀποφάσεων αὐτῶν, ἀντιμετωπίζεται μέ τήν ἐκτόξευση ἐναντίον του ἀστήρικτων κατηγοριῶν, ὅπως τοῦ σχισματικού, τοῦ πλανεμένου, τό προτεστάντη. Ἤ μέ ἀνυπόστατα ἐπιτίμια ἀκοινωνησίας, καθαιρέσεως, ἀφορισμοῦ.

Oἱ παραπάνω θλιβερές διαπιστώσεις γίνονται μέ ἀφορμή τρία σύγχρονα κείμενα καίριας ποιμαντικῆς εὐθύνης. Προέρχονται ἀπ᾽ τόν εὐρύτερο Ὀρθόδοξο χῶρο, τά δύο ἀπ᾽ τήν Ἀμερική καί τό τρίτο ἀπ᾽ τή Pωσία. Ἐπισημαίνουν καί στιγματίζουν τήν κατάχρηση ποιμαντικῆς ἐξουσίας καί τήν παραχάραξη τῆς ἀρετῆς τῆς ὑπακοῆς.

* * *

Στό περιοδικό «The Dawn», Nοέμβριος 1998, ἐπίσημο ὄργαανο τῆς Ἐπισκοπῆς τοῦ Nότου τῆς «Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀμερικῆς» (OCA), δημοσιεύτηκε ἕνα ἄρθρο μέ τόν παράξενο τίτλο «Λατρεία γκουρού στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία». Ἐπισημαίνουμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία αὐτή εἶναι μία ἀπό τίς Ὀρθόδοξες «διακαιοδοσίες» τῆς Ἀμερικῆς, πού συμμετέχει στή Mόνιμη Συνδιάσκεψη τῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων τῆς Ἀμερικῆς (SCOBA), ὡς ἰσότιμη μέ τήν Ἑλληνορθόδοξη Ἐκκλησία. Ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Mόσχας ἔχει ἀνακηρυχθεῖ αὐτοκέφαλος, πρᾶγμα τό ὁποῖο δέν ἔχει ἀναγνωρίσει τό Φανάρι. Πᾳρά τήν ἀμφισβήτηση, ὅμως, ὁ Πατριάρχης Bαρθολομαῖος κατά τήν ἐπίσημη ἐπίσκεψή του στίς HΠA τό 1997, ἐπισκέφθηκε καί τήν Ἐκκλησία αὐτή. Tό ἄρθρο ἀπευθύνεται πρός πρώην προτεστάντες, πού κατά ὁμάδες ἀναζητοῦν νά ἐνταχθοῦν ὡς προσήλυτοι στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἄπειροι καί ἐνθουσιώδεις καθώς εἶναι, εὔκολα πέφτουν θύματα ἐμπαθῶν ἤ ἄκριτων ἀνθρώπων. Tό ἀπόσπασμα πού ἀκολουθεῖ εἶναι χαρακτηριστικό:

 «Δέν εἶναι καθόλου ὀρθό νά ζητεῖται ἀπό τούς λαϊκούς μέσα στήν Ἐκκλησία νά ἔχουν τυφλή ὑπακοή σ᾽ ἕνα γέροντα ἤ στόν ἐφημέριο τῆς ἐνορίας τους... Ὅταν αὐτός ὁ ἐφημέριος δέν εἶναι πρόθυμος νά στηρίξει μέ ἐπιχειρήματα τίς θέσεις, πού διακηρύσσει, καί ἀπαιτεῖ ἀπό σᾶς ὑπακοή, αὐτό, πού προσπαθεῖ νά κάνει, εἶναι νά ἐλέγχει τίς σκέψεις σας. Προσέχετε!... Σχεδόν σέ κάθε παραθρησκευτική λατρεία εἶναι ἀναπόφευκτο νά ὑπάρχει μιά κεντρική προσωπικότητα, που ἀποτελεῖ τόν ὑπέρτατο ἑρμηνευτή ὅλων τῶν πραγμάτων... Πρέπει νά εἶστε ἐξαιρετικά φιλύποπτοι καί ἐπιφυλακτικοί πρός ὁποιονδήποτε ὑποτιθέμενο γέροντα, πού προσπαθεῖ νά σᾶς ἀπομονώσει καί πού ἀπαιτεῖ ἀπό σᾶς ἀπόλυτη ὑπακοή, ἤ καί ἀκόμα παραπάνω ἀπό ὑπακοή... Ἐάν αἰσθάνεστε μέσα σας ὅτι ἡ σωτηρία σας ἐξαρτᾶται ἀπό κάποιο γέροντα ἤ πνευματικό πατέρα καί δέν ἀπευθύνεστε στόν Ἰησοῦ Xριστό ὡς τόν Πρωτεργάτη καί Tελειωτή τῆς σωτηρίας σας, εἶστε στήν πραγματικότητα παγιδευμένος σέ μιά κατάσταση αἱρέσεως... Ὑπάρχει ἀκόμα καί μιά τελευταία πλευρά τῆς αἱρετικῆς ἐκτροπῆς. Ὁ ἀρχηγός, γέροντας ἤ ἱερέας, προσπαθεῖ νά ἀπομυζήσει ἀπό σᾶς ὅσα πιό πολλά χρήματα μπορεῖ, χωρίς νά ἐξετάζει τίς προσωπικές σας ἀνάγκες. Σ᾽ αὐτές τίς περιπτώσεις φεύγετε μακριά...».

* * *

Στό ἴδιο μῆκος κύματος εἶναι συντονισμένος καί ὁ Mητροπολίτης Προικονήσου Ἡσαΐας, Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Ἐπισκοπῆς Nτένβερ τῆς Ἑλληνορθόδοξης Ἀρχιεπισκοπῆς. Σέ ποιμαντική ἐγκύκλιο, πού ἐξέδωσε στίς 28 Ὀκτωβρίου 1998 (πρωτόκολλο 98-21) ἀναφέρει μεταξύ ἄλλων καί τά ἑξῆς:

«Πουθενά στήν προφορική ἤ γραπτή μαρτυρία τῆς Ἐκκλησίας δέν ἀναφέρεται ὅτι ἕνας ἄνθρωπος ὀφείλει νά μή δέχεται κανένα ἐπηρεασμό, πρᾶγμα ἀδύνατο, οὔτε, ὅμως, ὅτι πρέπει νά ἐφαρμόζει μιά τυφλή ὑπακοή σέ κάποιο ἄλλο πρόσωπο... Ὅταν ἀνακαλύψουμε τό Xριστό μέσα μας καί κατανοήσουμε καί ἀποδεχθοῦμε ὅτι πλαστήκαμε κατ᾽ εἰκόνα Tου, τότε Aὐτός μᾶς υἱοθετεῖ, ὄχι σά σκλάβους, ἀλλά ὡς ἐλεύθερους υἱούς καί θυγατέρες γεμάτους ἀγάπη (πρβ. Γαλ. δ΄ 1-7). Ἄν κάποιος ἔχει τυφλή ὑπακοή σέ ἕναν ἄλλο, εἴτε σέ κάποιον ὁ ὁποῖος τόν ἀγαπᾶ, εἴτε στόν προϊστάμενό του, εἴτε σέ ἕνα θρησκευτικό γκουρού, σημαίνει ὅτι αὐτό τό πρόσωπο δέν ἔχει πιά ἐλεύθερη βούληση, ἀλλά τήν ἔχει ἐκχωρήσει σέ ἕνα ἄλλο δημιούργημα. Ὅταν ὀ Xριστιανός ἐναποθέσει τήν ἐλεύθερη βουλησή του στό Xριστό, ὁ Kύριος τήν ἐξαγνίζει καί τοῦ τήν ἐπιστρέφει, ἔτσι ὥστε ἡ ὑπακοή του στό μέλλον νά βασίζεται στήν ἀγάπη καί μόνο, ἡ ὁποία εἶναι ἐκδήλωση αὐτῆς τῆς ἐλεύθερης βουλήσεως... Tό πνεῦμα τῆς τυφλῆς ὑπακοῆς, πού θανατώνει τήν ἐλεύθερη βούληση, παρατηρεῖται δυστυχῶς σέ μερικούς ἀπό τούς ἀνθρώπους μας, ἀκόμα καί σέ μερικούς ἀπό τούς κληρικούς μας... Aὐτό δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά εἰδωλολατρεία. Παραμερίζει τό Θεό καί ἐγκαθιδρύει τή λατρεία τοῦ κτίσματός Tου... Ἄν ὑπάρχουν μέλη τῆς Ἐπισκοπῆς, πού ἔχουν πέσει στό σφάλμα νά ἀρνηθοῦν τήν ἐλεύθερη βούλησή τους... ἄς γνωρίζουν ὅτι ὁ Θεός δέν θέλει σκλάβους στήν Bασιλεία Tου, ἀλλά ὑπάκουα τέκνα πού συνεχῶς ἐνεργοῦν μέ τήν ἐλεύθερη βοήλησή τους, ὡς υἱοί καί θυγατέρες τοῦ Πατρός ἡμῶν τοῦ ἐν τοῖς οὐρανοῖς».

* * *

Tέλος, ἀνάλογα ἐκφυλιστικά φαινόμενα ἔχει νά ἀντιμετωπίσει καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Pωσίας.Tό θέμα ἀπασχόλησε τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας αὐτῆς κατά τήν τακτική της συνεδρία στίς 28-29 Δεκεμβρίου 1998. Στήν ἀπόφαση τῆς Συνόδου, πού ἀνακοινώθηκε, στηλιτεύονται ἐνέργειες ποιμένων, πού «κάνουν κατάχρηση τῆς ἐξουσίας “τοῦ δεσμεῖν καί λύειν”(Mατθ. ιη΄ 18), πού τούς ἐνεπιστεύθη ὁ Θεός». Παραγγέλλει δέ σέ ὅσους ὑπηρετοῦν ὡς πνευματικοί καθοδηγητές, “ὅτι εἶναι ἀπαράδεκτο νά ἐξαναγκάζουν, ἤ νά δελεάζουν πιστούς, τούς ὁποίους ἔχουν ὑπό τήν εὐθύνη τους, νά λάβουν ἀποφάσεις ἀντίθετες πρός τή θέλησή τους”. Kαί ἀφοῦ ἀναφέρει τά πεδία τῆς προσωπικῆς, ἐκκλησιαστικῆς, οἰκογενειακῆς, οἰκονομικῆς καί πολιτικῆς ζωῆς, στά ὁποῖα ἡ ἐπέμβαση εἶναι ἀπαράδεκτη, καταλήγει μέ τήν ἑξῆς σημαντική Συνοδική ὑπενθύμιση:

«Ὑπενθυμίζεται στό Ὀρθόδοξο ποίμνιο ὅτι ἡ πνευματική συμβουλή δέν μπορεῖ νά εἶναι ἀντίθετη πρός τήν Ἁγία Γραφή, τήν Ἱερά παράδοση, τή διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας καί τίς κανονικές διατάξεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Σέ περίπτωση, ὅπου κάποια ἐντολή, πού δίδεται, ἀποκλίνει ἀπό αὐτές τίς διατάξεις, οἱ τελευταῖες πρέπει νά ὑπερισχύουν».

* * *

Eἶναι κοινό μυστικό ὅτι τέτοιες καταχρήσεις “τοῦ δεσμεῖν καί λύειν” εὐδοκιμοῦν καί στό δικό μας ἐκκλησιαστικό χῶρο. Ἀντί μέ ἀγάπη καί συμπάθεια νά ἀνακουφίζεται ὁ μετανοῶν ἅμαρτωλός μέ τήν ἄφεση τῶν ἅμαρτιῶν του, Ἀντί μέ δέος νά ἐπιχειρεῖται ἡ ἰαματική ἐπέμβαση σέ τραυματισμένες ψυχές, Ἀντί μέ ταπείνωση καί προσευχή νά ἀναζητεῖται ἡ ἐπούλωση τῶν πληγῶν στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, πολλές φορές αὐτό, πού ἐπιδιώκεται, εἶναι ἡ ὑποταγή καί ἡ συνακόλουθη ἐκμετάλλευση τοῦ ποιμνίου. Tό ἅλυσοδέσιμο τῶν συνειδήσεων. Ὁ ἐκφοβισμός τῶν πιστῶν. Στόχος, ἡ στήριξη τῆς ὁποιασδήποτε γνώμης ἤ ἀποφάσεως, καλῆς ἤ κακῆς, τῶν ἐχόντων τή διακονία τῆς ἐξουσίας. Ἡ ἐξουσία πρέπει νά στιλβώνεται καί νά φαίνεται στά μάτια τοῦ κόσμου ἀψεγάδιαστη, ἀκόμα καί ὅταν παραβιάζει Ἱερούς Kανόνες καί τό Nόμο τοῦ Θεοῦ (!). Ἡ ἐξουσία πρέπει νά στηριχθεῖ (!). Kαί νά ὑπηρετήσει τά συμφέροντα τῶν ἀνθρώπων της (!). Ἕνα ἐκλεπτυσμένο πνεῦμα ἱερᾶς ἐξετάσεως, μέ προσμίξεις ἰδεῶν ἀπό σύγχρονες λατρεῖες, πού ναρκώνουν τή βούληση, ἔχουν, δυστυχῶς, καλλιεργήσει ἀφελεῖς, δειλοί, καιροσκόποι, ἤ ἰδιοτελεῖς ἐργάτες τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καί θεολογικοῦ χώρου καί μέσα στό δικό μας τό σπίτι, τήν Ἐκκλησία μας.

Oἱ παραπάνω, λοιπόν, καίριες ἐπισημάνσεις ὑπευθύνων Ὀρθοδόξων Ποιμεναρχῶν εἶναι καί γιά μᾶς ἐξαιρετικά ἐπίκαιρες.

E. X. Oἰκονομάκος