† ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ
Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ», 8-7-1994
Ανεύθυνοι οι υπεύθυνοι
Κείμενο, το παρακάτω, του μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου (υπογράφεται με το όνομα ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ) στον «Ορθόδοξο Τύπο» (8-7-1994). Διαπιστώνει και αναλύει μια τραγική πραγματικότητα. Ότι οι υπεύθυνοι για την Ελλαδική Εκκλησία επίσκοποι είναι ανεύθυνοι.
Ιεράρχες της Εκκλησίας δεν είναι τα μανεκέν του αρχιερατικού πλούτου. Οι άνθρωποι, που περιφέρουν κι επιδεικνύουν τον αυτοκρατορικό σάκο και την χρυσοποίκιλτη μίτρα.
Επίσκοποι γνήσιοι της Εκκλησίας Ιησού Χριστού είναι οι αχθοφόροι της αποστολικής ευθύνης στη μακρά και γεμάτη κινδύνους διαδρομή της ιστορίας. Οι άνδρες, οι εφοδιασμένοι με τον πλούτο των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Οι σφραγισμένοι με την σφραγίδα της αποστολικής διαδοχής και των αποστολικών βιωμάτων. Οι ποιμένες, οι φορτισμένοι με την βαρειά αποστολή της σποράς του ευαγγελικού λόγου στη σύγχρονή τους γενιά. Οι υπόχρεοι να προσφέρουν δείγμα γνησιότητας βίου.
Οι στρατευμένοι αποφασιστικά κι αμετάκλητα στην προάσπισι της αλήθειας. Οι στύλοι οι ακλόνητοι κι αρραγείς στο πανάγιο οικοδόμημα της Εκκλησίας.
Αναφορά στον επίσκοπο είναι αναφορά στον υπεύθυνο. Στον άνθρωπο, που από την κλήσι του κι από την μυστηριακή ανάδειξί του σηκώνει στο ακέραιο το βάρος της ευθύνης για την υγεία, την ολοκληρία και την πορεία της Εκκλησίας.
Ο επωμισμός της ευθύνης αποτελεί βιβλική προσταγή, αλλά και παράδοσι. Στοιχείο θεμελιακό του επισκοπικού υπουργήματος.
Αυτό φτάνει από τα βάθη των αιώνων σαν προσταγή χρέους.
Ωστόσο η πράξι, η ιστορική εκδίπλωσι των προσωπικοτήτων παρουσιάζει διακυμάνσεις. Δεν διαθέτουν, δυστυχώς, όλοι οι επίσκοποι το χάρισμα ούτε την ευαισθησία του χρέους. Υπάρχουν οι γενναίοι, που σηκώνουν με θάρρος τον σταυρό των ευθυνών τους. Υπάρχουν οι δειλοί, που δεν αποτολμούν να ανταποκριθούν στις ευθύνες τους. Και υπάρχουν και οι καιροσκόποι, που εκτροχιάζονται στην αναζήτησι προσωπικών ωφελημάτων.
* * *
Με κριτήριο τις παραπάνω εκκλησιολογικές εκτιμήσεις προσεγγίζουμε τις συγκεκριμένες φυσιογνωμίες, που συγκροτούν την σημερινή Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Και η απογοήτευσι μάς παγώνει.
Η εικόνα είναι αποκαρδιωτική. Αναζητείς άνθρωπο ευθύνης και δεν τον βρίσκεις. Ανάβεις τον λύχνο της έμπονης προσευχής σου και δεν διακρίνεις ακτίνα ελπίδας. Ανοίγεις την στρόφιγγα της διαμαρτυρίας σου, και νοιώθεις πως δεν ακούγεται η φωνή σου.
Ογδόντα αρχιερείς διαθέτει η Αυτοκέφαλη Εκκλησία μας. Όλοι με εμφάνισι εντυπωσιακή. Με παράστημα ηγέτη. Αν τους αντικρύσεις από κάποια απόσταση φορτωμένους με τα ιερά τους άμφια, τις χρυσοποίκιλτες μίτρες και τις πατερίτσες, φορτίζεσαι. Νοιώθεις ένα αίσθημα ασφαλείας. Αναπαύεσαι στη σκέψι, ότι υπάρχει εκκλησιαστική ηγεσία, έτοιμη και πρόθυμη να αντιμετωπίσει κάθε πρόβλημα και να δώσει προσανατολισμό και βηματισμό στον λαό. Όμως, όταν τολμήσεις να πλησιάσεις εγγύτερα και να φωτογραφήσεις τις δραστηριότητες και τις φανερές ή σκοτεινές επιδιώξεις των επωνύμων αρχιερέων, καταποντίζεσαι στην απόγνωσι.
Οι ογδόντα δεν τολμούν να σηκώσουν στους ώμους τους την ευθύνη του υπουργήματός τους. Το θάρρος της θεολογικής γνώμης τους. Και την εντιμότητα της ψήφου των.
Στριφογυρνούν στην επαρχία τους. Απορροφώνται ή και θησαυρίζουν στην ενάσκησι των τελετουργικών τους καθηκόντων. Επιδεικνύονται. Κομπάζουν. Αυτοπροβάλλονται σαν διάδοχοι των Αποστόλων και των Πατέρων. Καταπιέζουν το ιερατείο και τον λαό. Μόλις, όμως, βρεθούν μπροστά σε παγόβουνα προβλημάτων, λυώνουν οι ίδιοι και εξαφανίζονται. Κανένας, δεν έχει το θάρρος να υψώσει ανάστημα, να αντισταθεί σε πρωτοβουλίες που μειώνουν και εξουθενώνουν το κύρος του Συνοδικού θεσμού ή, ακόμα, ζημιώνουν το σώμα της Εκκλησίας.
* * *
Το φαινόμενο, έτσι όπως παρουσιάζεται κατά την εκδίπλωσι αυτής της τραγικής εικοσαετίας είναι αποκαρδιωτικό.
Υπάρχει ένας αρχιεπίσκοπος, με την ευθύνη και την εντολή να προεδρεύει και μόνο στα διοικητικά σώματα της Εκκλησίας. Κι αυτός έχει καθιερώσει, σαν μοναδικό τρόπο συμπεριφοράς κι αντιμετωπίσεως των προβλημάτων, την αυθαιρεσία. Σχεδιάζει και υλοποιεί τις προθέσεις του, δίχως να υπολογίζει μήτε τον Θεό μήτε τους ανθρώπους. Ποδοπατεί τους Ιερούς Κανόνες. Σνομπάρει τους πολιτειακούς Νόμους. Τρομοκρατεί τους συνυπεύθυνους Ιεράρχες. Και οδηγεί με ταχύτητα το σκάφος σε συντριβή.
Η αυθαιρεσία του δεν είναι δυνατό να χρεωθεί σαν τόλμη υπεύθυνης εξουσίας. Αντίθετα, είναι στέρησι. Αλλοτρίωσι του χαρίσματος. Αποκαλύπτει γυμνότητα. Απουσία ευαισθησίας. Προδοσία των επισκοπικών όρκων και ευθυνών. Σφετερισμό και κατάχρησι του υψηλού υπουργήματος.
Αν ο αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ σεβόταν τις ευθύνες του αξιώματος του και ήταν αποφασισμένος να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του πρώτου επισκοπικού θρόνου, στον οποίο με την βοήθεια του φίλου του δικτάτορα Ιωαννίδη αναρριχήθηκε, θα κρατούσε με φόβο Θεού το τιμόνι. Και δεν θα τσαλαβουτούσε ασυλλόγιστα και αδίστακτα, δημιουργώντας την σημερινή εμπλοκή των εκκλησιαστικών πραγμάτων και την πλήρη εξάρθρωσι της εκκλησιαστικής διοικήσεως.
Η ευθύνη κρατάει ισορροπίες. Σέβεται τους θεσμούς. Επιλέγει με προσοχή τα πρόσωπα. Προγραμματίζει με δέος. Υλοποιεί τα προγράμματα με σοβαρότητα και με αδιάκοπη αναφορά στον Κύριο και αρχηγό της Εκκλησίας.
Το σημερινό φαινόμενο της ασυδοσίας και της διαλύσεως αποτελεί μια θλιβερή μαρτυρία της απουσίας ευθύνης στις προθέσεις και στις ενέργειες του πρώτου κατά την τάξι αρχιερέως Σεραφείμ.
* * *
Το ατύχημα είναι, πως και η ομήγυρις έχει χάσει την ευαισθησία της ευθύνης. Ο λαός αναρρωτιέται, αν υπάρχουν αναστήματα ανάμεσα στους ογδόντα Αν διακρίνονται εκείνοι που θα υψώσουν φραγμό στην ανευθυνότητα του πρώτου. Οι έντιμοι, που θα αντισταθούν στην επιδρομή της ανεντιμότητας. Οι θεματοφύλακες, που θα διατηρήσουν ανόθευτη την παράδοσι των εκκλησιαστικών θεσμών. Οι αγιασμένοι, που θα ακτινοβολήσουν το ήθος της αλυσίδας των αγίων.
Και στο ερώτημά του αποκρίνονται ηχηρές μεν δηλώσεις, κούφια δε αναστήματα.
Μερικοί προσποιούνται πως μάχονται για την αλήθεια και για την δικαιοσύνη. Στην πραγματικότητα, όμως, πλέκουν τον ιστό της προσωπικής τους ανάδειξης. Αυτοπροβάλλονται σαν τον Δωδώνης. Ή σχεδιάζουν την αυριανή τους προώθησι στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο. Κριτήριο δεν είναι η ανάπτυξι του ποιμαντικού έργου της Εκκλησίας, αλλά η προσμέτρησι μορίων στην δική τους εξέλιξι. Παράδειγμα αντιπροσωπευτικό ο Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος, ο οποίος ωρύετο στον εξώστη της τηλεοράσεως υπέρ της διασώσεως της εκκλησιαστικής περιουσίας κι ύστερα από μικρό διάστημα άπλωσε το χέρι και υπόγραψε τις ατυχέστατες συμβάσεις, με τις οποίες ξεπουλιόταν η μοναστηριακή περιουσία στο κράτος.
Υπάρχει και μια άλλη μερίδα ιεραρχών, που τρέμει κυριολεκτικά τις ευθύνες. Όλοι αυτοί κρύβονται, ζαρώνουν, σφραγίζουν ερμητικά το στόμα, κυκλοφορούν στο σκοτάδι και στην ανωνυμία. Δεν ακούγεται η φωνή τους. Δεν διακριβώνεται η ταυτότητά τους. Δεν αποφασίζουν να ακροβολιστούν στο πεδίο του αγώνα. Ο Μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος τους ονομάζει όλους αυτούς «λαγούς». Φοβούνται, τρέμουν, παραχωρούν την ευθύνη στο συλλογικό σώμα ή στον πρώτο. Και περιμένουν παθητικά και μοιρολατρικά την ανατολή μιας άλλης μέρας.
Δεν απουσιάζει από τον σύλλογο των ογδόντα και η ομάδα των θρασύδειλων. Κομπορρημονούν με κείμενα ακαταλαβίστικα και συχνά επαμφοτερίζοντα. Έτσι, που να ικανοποιούν τα γούστα τού κάθε αναγνώστη. Αλλά μόλις ακουστεί η παραμικρή τουφεκιά, μόλις κάποιος ισχυρός της ημέρας ή κάποια υψηλά ιστάμενη κυρία συνοφρυωθεί, αλλάζουν χρώματα κι αποσύρονται.
Και τέλος, εύκολα θα φωτογραφήσει κανείς και τους εκμεταλλευτές της εξουσίας. Τους ανθρώπους τού «φάγωμεν, πίωμεν». Νέμονται τον θρόνο και τα ωφελήματά του. Και δεν τους καίγεται καρφί για τον λαό του Θεού και για τα ποικίλα προβλήματα του ζωντανού εκκλησιαστικού σώματος. Πλούτος και δόξα είναι οι μοναδικοί στόχοι. Κι αν έχουν την δυνατότητα να επεκτείνουν το επιχειρηματικό τους δαιμόνιο και μέσα στο έδαφος της Αλβανίας, αυτό θα αποτελέσει εκπλήρωσι και ολοκλήρωσι στόχου ζωής.
* * *
Είναι τραγική η απουσία της ευθύνης από τα φύσει και θέσει υπεύθυνα όργανα της εκκλησιαστικής διοικήσεως. Έτσι το σώμα ακινητοποιείται. Οι προγραμματισμοί αναστέλλονται. Τα προβλήματα μεταποιούνται σε καρκινώματα. Οι θρασείς αποθρασύνονται. Οι αρουραίοι κατατρώγουν το εκκλησιαστικό χρήμα. Η Εκκλησία του Ιησού Χριστού μένει απροστάτευτη και έκθετη στις σκοτεινές επιβουλές. Το ιερό πλοίο μένει ακυβέρνητο στον αφρισμένο πόντο.
Αυτή την κατάστασι την ζουν σήμερα οι πιστοί. Και υποφέρουν. Και θρηνούν. Και διαμαρτύρονται.
Αλλά δεν βρίσκουν ανταπόκρισι.
Γιατί οι υπεύθυνοι έχουν καταντήσει εντελώς ανεύθυνοι.
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ
† ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΑΘΗΝΩΝ
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ (ΚΟΤΣΩΝΗΣ)
Ἡμερολόγιο Ἄρθρων