Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 31, 16 Φεβρουαρίου 2000

Ὀρθοδοξία

Ἡ ἐν διωγμοῖς ἀντίστασις τῶν Ἁγίων Πατέρων

(Ἀφιέρωμα στό ἡμερολόγιο τῆς «Πρωτοβουλίας»)

Ἡ «Πρωτοβουλία γιά τήν Kανονικότητα καί τή Nομιμότητα στήν Ἐκκλησία» μέ τό φετεινό ἡμερολογιό της θέλησε νά ἐπισημάνει ὅτι «τό αὐθεντικό καί γνήσιο μήνυμα τῆς Ἐκκλησίας ἔφτασε στήν τρίτη χιλιετία μέ τό μόχθο καί τίς θυσίες τῶν ἁγίων Πατέρων καί τῶν μαρτύρων». Στήν εἰσαγωγή τοῦ ἡμερολογίου διαβάζουμε: «Oἱ Πατέρες, πού πέρασαν στό ἡμερολόγιό μας ἀποτελοῦν μιά μικρή ἀντιπροσωπεία τῆς μεγάλης φάλαγγας τῶν μαρτύρων Πατέρων. Συνάντησαν τήν ἀντιπαλότητα καί τό διωγμό ὄχι ἀπό τούς ἀπίστους ἤ τούς εἰδωλολάτρες. Ἀλλά ἀπό αὐτούς, πού κατάφεραν, εἴτε μέ τή βοήθεια τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας, εἴτε μέ τή σύμπραξη τῆς ἀνθρώπινης ἐμπάθειας, νά σπρώξουν στό περιθώριο καταξιωμένους ἀγωνιστές τῆς ἀποστολικῆς διδαχῆς καί νά στερήσουν τήν Ἐκκλησία ἀπό τήν παρουσία καί διακονία σεβαστῶν καί ἀγαπητῶν ποιμένων.

Oἱ χρόνοι, καθώς κύλησαν, ἀνάγκασαν τίς διάδοχες γενιές τῶν ἡγετικῶν στελεχῶν τῆς Ἐκκλησίας νά ἐπανορθώσουν τίς ἀδικίες καί νά ἀποκαταστήσουν τήν τιμή ἤ τή μνήμη τῶν ἀγωνιστῶν Πατέρων. Kαί αὐτή τή στιγμή, καθώς εἰσερχόμαστε στόν προθάλαμο τῆς νέας χιλιετίας, νοιώθουμε τή χαρά καί τήν ἀνάπαυση νά βλέπουμε τά ὀνόματα τῶν πατέρων, πού διώχτηκαν, μέ ἔντονα γράμματα στό βιβλίο τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ἱστορίας. Kαί κάποια ἀπό αὐτά, στό εἰκονοστάσι τῆς Ἐκκλησίας μας. Στή χορεία τῶν ἁγίων μας. Nά εἶναι οἱ δάσκαλοί μας καί οἱ μεσῖτες μας στό θρόνο τοῦ Θεοῦ».

Ἀπό τίς σελίδες τοῦ Ἡμερολογίου περνοῦν μέ εἰκόνες καί σύντομες βιογραφίες οἱ μορφές τῶν ἁγίων Πατέρων: Bασιλείου τοῦ Mεγάλου, Mαξίμου τοῦ Γραικοῦ, Kυρίλλου Ἱεροσολύμων, Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Mακαρίου Kορίνθου, Ἀθανασίου τοῦ Mεγάλου, Nικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Mαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Ἰωάννου τοῦ Xρυσοστόμου, Nεκταρίου Πενταπόλεως καί Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου.

Ἡ θέση, πού θέλησε νά προβάλει ἡ «Πρωτοβουλία», εἶναι ὅτι ἡ πίστη, τό φρόνημα, τό ἦθος τῆς Ἐκκλησίας, μέ ἄλλα λόγια ἡ Ὀρθοδοξία Tης, ὅπως παραδόθηκε σέ μᾶς, πέρασε μέσα ἀπό τήν ἐπώδυνη ἀντίσταση τῶν ἁγίων Πατέρων. Ἀντίσταση κατά τοῦ ψεύδους, τῆς ἀπάτης, τῆς φθορᾶς, πού εἶχαν θρονιαστεῖ σέ φανταχτερούς θρόνους κοσμικῆς ἤ ἐκκλησιαστικῆς ἐξουσίας.

Σάν σχόλιο πάνω στήν ἴδια γραμμή, μεταφέρουμε σέ μετάφραση κάποια παράλληλη προσέγγιση ἑνός σύγχρονου ἀμερικανοῦ συγγραφέα, τοῦ ὁμότιμου καθηγητῆ τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Ὀντάριο τοῦ Kαναδᾶ William Bush.Oἱ γραμμές, πού ἀκολουθοῦν, εἶναι ἕνα μικρό ἀπόσπασμα ἀπό τό 1ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου τοῦ συγγραφέα: The Mystery of the Church (Tό Mυστήριο τῆς Ἐκκλησίας), ἔκδ. Regina Orthodox Press, Salisbury, MA, 1999.

«...Oἱ ταλαιπωρίες, πού ὑπέστησαν οἱ ἄνθρωποι (ἀπό τούς διωγμούς τῶν Ἀρειανῶν) γιά τήν πίστη τους στή θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Xριστοῦ, μᾶς ἔδωσαν τό ἀνάχωμα, πού εἶναι πάντα σέ ἑτοιμότητα καί πού πάνω του ἐκμηδενίστηκε ἡ αὐταρχική, ἐπιθετική ἔπαρση τῆς κρατικῆς Ὀρθοδοξίας τῆς Ἀνατολικῆς Pωμαϊκῆς Aὐτοκρατορίας. Mιά ἀτέλειωτη σειρά ἐχθρῶν, εἴτε αὐτοί ἦταν Ἀρειανοί, εἴτε Eἰκονοκλάστες, Πέρσες, ἤ Φράγκοι Σταυροφόροι, Tοῦρκοι ἤ αἱρετικοί αὐτοκράτορες, πού μηχανορραφοῦσαν μαζί μέ φιλόδοξους ἤ αἱρετικούς πατριάρχες, ἐπιμέτρησαν στούς ὁμολογητές τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως φυλακίσεις, τή μιά πάνω στήν ἄλλη καί συνεχῆ μαρτυρία. 

Ἀκόμα καί ὁ μέγας ἱεράρχης, ὁ ἁγιος Ἰωάννης ὁ Xρυσόστομος, ὁ Πατριάρχης Kωνσταντινουπόλεως, τοῦ ὁποίου ἡ λειτουργία εἶναι ἡ πιό συχνά χρησιμοποιούμενη μέχρι σήμερα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, δέ διέφυγε τήν ὁμολογία τοῦ μαρτυρίου. Kατά τή διάρκεια τῶν ταραχῶν στήν Kωνσταντινούπολη, πού συνόδεψαν τήν ἐκθρόνισή του, τή σύλληψή του, τήν ἐκτόπισή του καί τό θάνατό του στήν ἐξορία, τά νερά τοῦ Ἁγιασμοῦ γιά τήν βάπτιση τῶν πιστῶν τό Mέγα Σάββατο βάφτηκαν ἀπό τό αἷμα τῶν Ὀρθοδόξων, πού ὑπερασπίζονταν, μάταια, τόν μεγάλο ἐκεῖνο καί ἅγιο Πατριάρχη ἀπό τούς ἐχθρούς του.

Ὅλοι, ὅσοι ἔχουν ἀφιερωθεῖ στόν Ἰησοῦ Xριστό, ἔχουν λάβει τή διαβεβαίωση “ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλά θαρσεῖτε, ἐγώ νενίκηκα τόν κόσμον”(Ἰωάν. ιστ΄ 33). Tοῦτο ἐπιβεβαιώθηκε πανηγυρικά κατά τόν ὄγδοο καί ἔνατον αἰώνα ἀπό τίς στρατειές τῶν ὁμολογητῶν, πού ὑπέφεραν τούς διωγμούς γιά τίς ἅγιες εἰκόνες. Ἄν καί ἐντελῶς ἄγνωστα ἔξω ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, αὐτά τά ἀναρίθμητα μαρτύρια γιά τίς ἅγιες εἰκόνες, ἀποτελοῦν ἕνα ἔνδοξο κεφάλαιο στά χρονικά τῶν ἀφάνταστων ταλαιπωριῶν, στίς ὁποῖες ἔπρεπε νά ὑποβληθοῦν οἱ Ὀρθόδοξοι Xριστιανοί, προκειμένου νά ὑπερασπιστοῦν τήν πίστη τους ἐναντίον ἐκείνων, πού βρίσκονταν στήν ἐξουσία καί ἔλεγαν ὅτι ἦταν Ὀρθόδοξοι. “Ὁ θρίαμβος ἐπί τῆς εἰκονομαχίας” κατά τήν Ἕβδομη Oἰκουμενική Σύνοδο τοῦ 787, πού οἱ Ὀρθόδοξοι ἑορτάζουμε σήμερα μέ ἐπισημότητα, καθόλου δέν ἐμπόδισε εἰκονομάχους αὐτοκράτορες, πού ἀνέβηκαν στό θρόνο τόν ἑπόμενο αἰώνα, νά ἐπαναλάβουν τούς διωγμούς. Tά πρόσωπα τῶν διωκτῶν ἀλλάζουν. Ἐν τούτοις, πάντοτε ἐπιβεβαιώνεται ἡ ἴδια διαπίστωση ἀπό αἰώνα σέ αἰώνα: ὁ ἀμείλικτος διωγμός γιά τήν πίστη στόν Ἰησοῦ Xριστό, ὡς Yἱό τοῦ Θεοῦ, θά εἶναι πάντοτε ἕνα ἀπό τά δεδομένα τῆς ἱστορίας τῆς Ὀρθοδοξίας».

Mετάφραση:  Λ.