† ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ
Σεβ. Μητροπολίτης Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος
Κυρός Νικόδημος
(Στόν ἀπόηχο τῆς Κοιμήσεώς του)
ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΛΩΛΗ
ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΦΕΤΩΝ
Τήν 1η Ἀπριλίου ἐκοιμήθη ὁ πνευματικός μας πατέρας, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Κυρός Νικόδημος. Ὁ μακαριστός Ἱεράρχης ἀποτέλεσε ἐξέχουσα φυσιογνωμία, πού ὡς ἀστέρας πρώτου μεγέθους διέλαμψε στό ἐκκλησιαστικό στερέωμα. Διακρινόταν ὄχι μόνο γιά τή σοφία τῆς σκέψεώς του καί γιά τή δύναμη τοῦ λόγου καί τῆς γραφίδας του, ἀλλά πρό πάντων καί κυρίως γιά τήν ἁγία βιοτή του, τό ἄψογο ἦθος του, τόν ἔνθεο ζῆλο του, τό ἀκέραιο ἐκκλησιαστικό του φρόνημα, τήν ἐντιμότητα καί τήν ἀγωνιστικότητά του, τή βαθιά θεολογική του κατάρτιση καί τό σπουδαῖο πατερικό θεολογικό του στοχασμό.
Αὐτές οἱ πολλές ἀρετές του καί τά πλούσια προσόντα του, μέ τά ὁποῖα κατά πλησμονή τόν εἶχε προικίσει ἡ Θεία Πρόνοια, εἶναι «πασίδηλα», γιά νά χρησιμοποιήσουμε νομική ὀρολογία, τά γνωρίζουν καί τά ἀναγνωρίζουν οἱ πάντες, καί «οἱ ἐγγύς καί οἱ μακράν» καί ὡς ἐκ τούτου δέν χρήζουν οὔτε ἀποδείξεως οὔτε ὑπομνήσεως. Ἐκεῖνο, ὅμως, πού τόν διέκρινε χαρακτηριστικά ἦταν ἡ πιστή τήρηση τῆς ἱερῆς ἐπισκοπικῆς του ἀποστολῆς, τήν ὁποία ἀνῆγε στό ὑπερῶον τῆς Πεντηκοστῆς καί ἡ αὐστηρή καί χωρίς καμμιά παρέκκλιση προσήλωση στήν κανονική ἐκκλησιαστική τάξη, μέ ὅποια προσωπική θυσία καί μέ ὅποιο προσωπικό κόστος.
Ἀκολούθησε μία ἔμπονη ἀρχιερατική πορεία σαράντα καί πλέον ἐτῶν. Πορεία μαρτυρίας καί μαρτυρίου, προσηλωμένος καί ἀμετακίνητος στήν κανονική ἐκκλησιαστική τάξη. Καί στήν ἱερή αὐτή ἀγωνιστική του πορεία ὑπέστη πολλές ἀντικανονικές καί διαδοχικές διώξεις, πολλές ταπεινώσεις καί πολλές προσβολές ἀπό τούς κατά καιρούς διοικοῦντες τήν Ἐκκλησία καί τούς παράγοντές της.
Το ἔτος 1974, κατά τήν περίοδο τῆς δικτατορίας Ἰωαννίδη, ἡ τότε φίλα προσκείμενη πρός ἐκεῖνο τό καθεστώς ἐκκλησιαστική ἡγεσία, κήρυξε «ἔκπτωτο» τό μακαριστό Γέροντα καί μαζί του καί ἄλλους ἕνδεκα ἄξιους καί ἀνεπίληπτους Μητροπολίτες καί τούς ἀπεμάκρυνε «βιαίως» (ὁ χαρακτηρισμός ἀνήκει στό Μακ. Χριστόδουλο) ἀπό τό ποίμνιό τους, χωρίς νά τούς ἀποδοθεῖ κανένα ἐκκλησιαστικό παράπτωμα, χωρίς δίκη, χωρίς καμμιά διαδικασία, χωρίς ἀπολογία οὔτε κάν ἀκρόαση, μέ βάση ἀποκλειστικά καί μόνο τίς ἐπαίσχυντες συντακτικές πράξεις τῆς δικτατορίας. Ἐπί πλέον, οἱ «ἐκπεσόντες» Ἱεράρχες στερήθηκαν καί τοῦ στοιχειώδους δικαιώματος τῆς προσβολῆς τῶν καθαρά διοικητικῶν (βλ. δικτατορικῶν) ἐκπτωτικῶν πράξεων ἐνώπιον τοῦ Ἀνώτατου Ἀκυρωτικοῦ Δικαστηρίου (Σ.τ.Ε.) γιά τόν συνταγματικῶς ἐπιβαλλόμενο δικαστικό ἔλεγχο. Καί ὅταν αὐτό τούς ἐπιτράπηκε μεταδικτατορικά καί μετά 14 ἔτη ἀπό τήν ἀποκατάσταση τῆς δημοκρατίας, μέ βάση τό νόμο 1816 (ἄρθ. 15), πού δημοσιεύθηκε στίς 15.11.1988 ἐπί ὑπουργίας Ἀγ. Κουτσόγιωργα, καί οἱ ἐμπερίστατοι Μητροπολίτες προσέφυγαν στό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας, δικαιώθηκαν ἅπαντες πανηγυρικά καί ἀκυρώθηκαν οἱ παράνομες ἐκπτώσεις τους ἀπό τό χρόνο πού τούς εἶχαν ἐπιβληθεῖ.
Ἐπακολούθησαν τριάντα περίπου ἀκυρωτικές ἀποφάσεις τοῦ ἴδιου δικαστηρίου, πού ἀφοροῦσαν στίς μετέπειτα ἐξελίξεις ἐπάνω στό ἴδιο ζήτημα. Καί ὡς ἐπισφράγισμα ὅλης αὐτῆς τῆς δικαστικῆς διαδικασίας ἦλθε ἡ 1028 ἀπόφαση τῆς Ὁλομέλειας τοῦ Ἀνώτατου αὐτοῦ Δικαστηρίου (δημοσίευση 11.6.1993), μέ τήν ὁποία κρίθηκε «ΑΜΕΤΑΚΛΗΤΑ», ὅτι οἱ παραπάνω Ἱεράρχες εἶναι οἱ μόνοι «νόμιμοι καί ἐν ἐνεργείᾳ Μητροπολίτες στίς ἕδρες τους».
Ἡ τότε διοικοῦσα Ἐκκλησία ἀντέδρασε στήν παραπάνω ἀμετάκλητη δικαστική κατάληξη τοῦ θέματος, παραβιάζοντας προδήλως τίς ρητές συνταγματικές διατάξεις. Ἐνέργεια, ἡ ὁποία μάλιστα προκάλεσε καί εἰσαγγελική παρέμβαση μέ τήν ἄσκηση ποινικῆς διώξεως σέ βάρος συνοδικῶν Ἱεραρχῶν γιά παράβαση συνταγματικῶν ἐπιταγῶν.
Καί περαιτέρω, ἡ τότε ἐκκλησιαστική διοίκηση, μέ μοναδικό σκοπό νά ἀνακοπεῖ ἡ δικαστική πορεία τῶν ὑποθέσεων στό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας (βλ. δήλωση Μητροπολίτη Μετεώρων στά πρακτικά της Δ.Ι.Σ. τῆς 1.9.1998), ἐπινόησε καί ἐφεῦρε, τόν Αὔγουστο τοῦ 1993, τά ἀνυπόστατα, ἀντικανονικά καί παράνομα «Ἐπιτίμια Ἀκοινωνησίας», τά ὁποῖα ἐπέβαλε «διά βοῆς καί ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ!», ὅπως χαρακτηριστικά ἐπισήμανε ὁ Μητροπολίτης Λαγκαδᾶ στή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας τῆς 7.10.1998 (βλ. πρακτικά), μέ τά ὁποῖα ἀπέκοψε τούς ἐναπομείναντες πλέον τρεῖς Ἀρχιερεῖς ἀπό τό Σῶμα τῆς Ἱεραρχίας. Τά ἄθλια καί ἀνυπόστατα αὐτά ἐπιτίμια ἐπικρίθηκαν καί ἀπό διαπρεπεῖς ἀκαδημαϊκούς διδασκάλους καί ἀπό θαρραλέους Ἱεράρχες καί θά ἦταν περιττό νά τά ἐπαναλάβουμε.
Ἡ παραπάνω ὅμως ἐπιβολή τῆς «Ἀκοινωνησίας» στούς τρεῖς Μητροπολίτες ἔφερε τά ἐντελῶς ἀντίθετα ἀποτελέσματα στό εὐσεβές πλήρωμα, τό ὁποῖο, παραγνωρίζοντας τήν ἀντιεκκλησιαστική αὐτή ἐνέργεια, ἔσπευδε στά πνευματικά καταφύγια τῶν «ἀκοινώνητων!» Ἀρχιερέων, γιά νά μετάσχει στή μυστηριακή ζωή, γιά νά τύχει τῆς εὐλογίας των καί γιά νά ἐνισχυθεῖ πνευματικά ἀπό τό μεστό πατερικό τους λόγο. Ἡ μόνη πού ἔμεινε σέ «ἀκοινωνησία» ἦταν ἡ διοικοῦσα Ἐκκλησία καί τό περιβάλλον της!
Ὁ μακαριστός Γέροντας, πιστός στήν ἐπισκοπική του ἀποστολή καί μέ ἀπόλυτο σεβασμό στήν κανονική ἐκκλησιαστική τάξη, συνέχισε τήν πορεία του μέ προσωπικές θυσίες καί ταπεινώσεις, μέ ὁποιοδήποτε προσωπικό κόστος. Καί ἀξίζει ἐδῶ νά προσθέσουμε τοῦτο τό χαρακτηριστικό. Διαπρεπής κληρικός, κήρυκας τοῦ θείου λόγου, σέ ἐπίσημη ἐκδήλωση στήν αἴθουσα τῆς Ἀρχαιολογικῆς Ἑταιρείας, ἀπευθυνόμενος ἀπό τοῦ βήματος στό Σεβ. Νικόδημο τόνισε: «Ἴστασθε, Σεβασμιώτατε, δίπλα στούς μεγάλους πατέρες τῆς Ἐκκλησίας». Καί ἕτερος κορυφαῖος ἀκαδημαϊκός διδάσκαλος τῆς Θεολογίας κατ’ ἐπανάληψη ὑπενθύμιζε στό Σεβασμιώτατο ὅτι «Μέ τή ζωή σας γράφετε ΙΣΤΟΡΙΑ καί μέ τήν πέννα σας γράφετε ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ». Καί τό ἐπισφράγισμα τῆς ἀφοσιώσεως τοῦ ποιμνίου στόν ἄξιο καί ἀγωνιστή ποιμενάρχη δόθηκε μέ τό πλῆθος τῶν πιστῶν πού προσῆλθε αὐθόρμητα στό Μοναστήρι τοῦ Αὐλώνα στίς παρυφές τῆς Πάρνηθας, γιά νά προσευχηθεῖ καί νά τύχει τῆς εὐλογίας τοῦ Γέροντα κατά τήν ἡμέρα πού τελέσθηκε ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ. Ὁ ἐκκλησιαστικός ἱστορικός τοῦ μέλλοντος θά καταγράψει μέ τά μελανότερα χρώματα ὅλα αὐτά τά θλιβερά καί τραγικά γεγονότα πού καλύπτουν σαράντα χρόνια ἐκκλησιαστικοῦ βίου, ἀλλά θά συνδέσει ἀσφαλῶς τά γεγονότα αὐτά καί μέ τούς πρωταγωνιστές καί τούς συνεργούς τους. Ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι «πάλαι τε καί ἐπ’ ἐσχάτων» δημιούργησαν αὐτές τίς ἀντιεκκλησιαστικές καταστάσεις, ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι συνέπραξαν μέ τό δικό τους τρόπο κατά τήν ἐξέλιξη τῶν γεγονότων καί ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι τά ἀνέχθηκαν καθ’ ὅλη τή μακρά αὐτή περίοδο, θά αἰσθάνονται, θά πρέπει νά αἰσθάνονται, βαρύ τόν ἔλεγχο τῆς συνειδήσεώς τους, σήμερα πού ἡ ἁγία ψυχή τοῦ Δεσπότη περιίπταται στό θρόνο τοῦ δίκαιου Κριτή.
Ἐμεῖς πού σταθήκαμε πολύ κοντά στό μάρτυρα Ἱεράρχη, ὅπως καί στούς ἄλλους ὁμοιοπαθεῖς ἀδελφούς του, καί ζήσαμε μαζί τήν ἔμπονη πορεία τῶν ἀγώνων του, πού ἀπέβλεπαν ἀποκλειστικά καί μόνο στό συμφέρον τῆς Ἐκκλησίας καί πρός δόξα τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἁγίου Θεοῦ, κατεχόμαστε σήμερα ἀπό βαθιά πνευματική πληρότητα καί ἀπό ἀνείπωτη ἠθική ἰκανοποίηση. Καί εὐχαριστοῦμε ἐξ’ ὅλης τῆς καρδίας μας τόν Κύριο γιά τήν ἐξαιρετική αὐτή εὐλογία καί γιά τό μεγάλο προνόμιο πού μᾶς ἐπιφύλαξε νά βρεθοῦμε κοντά στόν ἄξιο αὐτό ἱεράρχη, τόν συνεπῆ συνεχιστή τῶν ἀγώνων τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ἄς εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη του.
† ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΑΘΗΝΩΝ
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ (ΚΟΤΣΩΝΗΣ)
Ἡμερολόγιο Ἄρθρων