Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 87, 16-6-2002

Ἐκσυγχρονισμός ἤ μιμητισμός;

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Στό ἐπίκεντρο τῆς σύγχρονης ἱστορικῆς μετάλλαξης καί τοῦ ἄγχους, πού προκαλεῖ ἡ σχετική προβληματική, τό πιεστικό ἐρώτημα: Αὐτό, πού δεχόμαστε ὅλοι μας ὡς ἔμπνευση ἤ ὡς ἐντολή, ἀπό κάποιες μυστικές καί ἀπροσπέλαστες πηγές καί πού τό ὑλοποιοῦμε μέ κόπους καί μέ θυσίες, εἶναι ἐκσυγχρονισμός ἤ εἶναι στεῖρος καί ἐξουθενωτικός μιμητισμός; ῾Η πορεία τοῦ προσώπου καί τοῦ κοινωνικοῦ σχήματος, στόν αἰώνα τῶν κοσμογονικῶν ἀνακατατάξεων,  εἶναι ἐξέλιξη ἀπό τό ἀτελέστερο στό τελειότερο, ἀπό τό βάρβαρο στό ἀνθρωπινότερο, ἀπό τό ἐνστικτῶδες στήν αὐτοσυνειδησία καί στήν ἐλευθερία; Μπορεῖ κανείς, σήμερα, νά βάλει τό χέρι στήν καρδιά καί νά ἀναπαύσει τή συνείδησή του καί τήν ἀνησυχία τοῦ περιβάλλοντός του, βεβαιώνοντας, πώς ἀκολουθοῦμε, μελετημένα καί αὐτόβουλα, “ἀνάντη”, ἀνηφορικό δρόμο, πού ἡ κάθε του στροφή ἀποκαλύπτει ὁρίζοντες εὐρύτερους, καθαρότερους καί φωτεινότερους;

Τό σύνθημα “ἐκσυγχρονισμός” εἶναι κυρίαρχο στό σύγχρονο γλωσσάριο. Καί τό ἐπιστημονικό καί τό τεχνολογικό, ἀλλά καί τό “πνευματικό”. ῞Ολες οἱ ἀνθρώπινες προσπάθειες, ἀκόμα καί οἱ ἑλιγμοί τῆς σκοπιμότητας καί οἱ κομπίνες τῆς σκοτεινῆς διαπλοκῆς, καταλογογραφοῦνται στά κατάστιχα τοῦ “ἐκσυγχρονιστικοῦ μετασχηματισμοῦ” καί διαφημίζονται στίς πλατειές, ἀνυποψίαστες, μάζες σάν κατακτήσεις, μεθοδικές καί ἠλεγμένες, πού καταξιώνουν τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη καί προωθοῦν τό ἅρμα τοῦ πολιτισμοῦ σέ ἀποκάθαρση τῆς ποιότητας καί σέ σταδιακή προσέγγιση τῆς πληρότητας.

Περιοδικό «’Ελεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 86, 1-6-2002

Ἡ ἄλλη δίαιτα

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Καταγεμάτες οἱ ἀγορές μέ τά τυποποιημένα ἤ τά μεταλλαγμένα προϊόντα. ῾Αλυσίδα οἱ διαφημίσεις, πού ἐρεθίζουν τό γευστικό αἰσθητήριο καί προκαλοῦν σέ δοκιμή καί σέ ὑπερκατανάλωση. Πανίσχυρη, ὅμως, καί ἀκαταπόνητη, στήν κούρσα τῆς ἐνημέρωσης καί τῆς δημιουργίας μετώπου ἀντίστασης, ἡ διαιτητική ὑπόμνηση. ῾Ο λόγος ὁ ἐπιστημονικός ἤ ἐπιστημονικοφανής, πού ἀναστέλλει τή βουλιμία, ὑψώνοντας, ἀνασχετικό ἀνάχωμα στήν ἄμετρη χρήση, τούς κανόνες τῆς ὑγιεινῆς διατροφῆς. Τή συμβουλή τῆς ἀποφυγῆς ὅλων ἐκείνων τῶν προϊόντων καί τῶν παρασκευασμάτων, πού ἐξυπηρετοῦν μέν τή διαπλοκή τοῦ ἐμπορίου, ἀλλά δηλητηριάζουν τόν ἀνθρώπινο ὀργανισμό καί τόν ὁδηγοῦν, ἀπό τό δρομολόγιο τῆς ταχείας κυκλοφορίας, στήν πύλη τῆς ἔσχατης πνοῆς.

Τά ἐπιχειρήματα τῆς διαιτητικῆς ἀγωγῆς πολλά, πειστικά καί πανίσχυρα. Καλύπτουν ὁλόκληρο τό φάσμα τοῦ προβληματισμοῦ. ᾿Αναλύουν τόν τρόπο τῆς σύγχρονης καλλιέργειας καί τῆς διατήρησης τῶν ὀπωροκηπευτικῶν καί τίς βλαπτικές ἐπιδράσεις τῶν φαρμάκων, πού αὐξάνουν τήν παραγωγή, ἀλλά σταλάζουν τό θάνατο στόν ἀνυποψίαστο χρήστη. Μιλοῦν γιά τίς μετρήσεις τῶν στοιχείων τοῦ αἵματος, πού αὐξομειώνονται, καθώς ἡ ὑπερβολή ἤ ὁ αὐτοπεριορισμός στή γεύση μετακινοῦν τό δείκτη τῆς ὑγείας ἤ τῆς νοσηρότητας. ᾿Αραδιάζουν τίς γνῶμες τῶν εἰδικῶν καί τίς ἐμπειρίες τῶν ὀπαδῶν τῆς αὐτοσυγκράτησης, πού καταξιώνουν τήν ἀπελευθέρωση ἀπό τή μαγεία καί τήν τυραννία τῆς γεύσης, δίνοντας τό στίγμα τῆς σταθερῆς βιολογικῆς ἰσορροπίας καί τῆς ἄνεσης στήν κίνηση καί στή δημιουργία.

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 89, 16-7-2002

Πρόταση ζωῆς, ἤ πρόταση χλιδῆς;

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἀδιευκρίνιστη μέσα μου ἡ ἀπορία. Αὐτό, πού παρακολουθοῦμε νά διαφημίζεται καί νά ἐμφανίζεται σάν σύγχρονη, προηγμένη πρόταση ζωῆς, εἶναι πραγματική εἰσφορά στήν πρόοδο; Γνήσια ἀνταπόκριση στήν ἐναγώνια ἀναζήτηση ὅλων μας, γιά βελτίωση τῆ ποιότητας τοῦ πολιτισμοῦ μας καί ἐμπλουτισμό τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας μέ ἐξευγενισμένα ὁράματα καί μέ ἀδιαμφισβήτητο ἦθος; ῎Η ἀποτελεῖ, ἁπλῶς, μιά πρόσθετη πρόταση χλιδῆς; ῾Υποταγή στίς ἀπαιτήσεις τῶν οἰκονομικῶν ὑπερκολοσσῶν καί συντονισμό στή διαλεκτική τῆς ὑπερκατανάλωσης; Εἶναι βηματισμός, ἀποφασιστικός καί ἀποδοτικός πρός τήν ἀνθοφορία τοῦ πνεύματος καί πρός τήν καρποφορία τῶν χαρισμάτων καί τῶν δυνατοτήτων, πού χάρισε ὁ Δημιουργός στόν ἄνθρωπο; ῎Η εἶναι συνταγή γιά καλλιέργεια τῆς ἀκόρεστης γεύσης καί ἐξωραϊσμένη προπαγάνδα, γιά ὑπέρμετρη κατασπατάληση τῶν ἀγαθῶν, πού ἐξαντλεῖ τό βαλάντιο τοῦ φτωχοῦ καί ὑπερφορτώνει τά ταμεῖα τῆς δυναστικῆς, οἰκονομικά, ὀλιγαρχίας;

Ἀποτελεῖ κοινό τόπο ἡ μονομέρεια καί ἡ ἀνεπάρκεια τῆς συνθηματολογίας. ῞Ολοι ὅσοι ἐμφανίζονται στή δημοσιά τῆς πληροφόρησης καί τῆς διαφήμισης, ἐπικεντρώνουν τίς ἐπαγγελίες τους στή βελτίωση τῶν οἰκονομικῶν συνθηκῶν καί στήν ἐξασφάλιση τοῦ δικαιώματος τῆς μετοχῆς στό παιχνίδι τῆς ἀέναης κατανάλωσης. Στό τρίπτυχο τῆς ἀγορᾶς, τῆς δοκιμῆς καί τῆς ἀχρήστευσης. ῾Η ὑπόσχεση εἶναι, πώς θά φτάσει στιγμή, πού, ὅλοι οἱ ἑταῖροι τῆς πολιτιστικῆς λέσχης, θά χαίρονται ὄχι τά ἴδια τά ὑλικά ἀγαθά, μέσα στή διαδικασία τῆς ἰσόρροπης χρήσης, ἀλλά τήν τεχνική τῆς ἀπόκτησης καί τῆς ἀπόρριψης.

Τό παράξενο εἶναι, πώς αὐτή ἡ διαδικασία, πού μεθοδεύεται καί διασφημίζεται ἀπό τά κέντρα ἀποφάσεων τῆς ἄψυχης καί ἀπάνθρωπης οἰκονομικῆς μηχανῆς, λανσάρεται μέ τή λεζάντα τῆς πολιτιστικῆς ἀνάπλασης καί ἀναβάθμισης. ῞Οταν καταναλώνουμε, γινόμαστε περισσότερο πολιτισμένοι!! ᾿Εξευγενισμένες προσωπικότητες!! ᾿Ανεβάζουμε τό δείκτη νοημοσύνης μας καί δημιουργικότητας καί πλάθουμε ἀθάνατα ἔργα ἔμπνευσης καί λεπτουργίας.

Ἡ ἀξία “ἄνθρωπος”

Στό πρόσφατο γύρισμα τοῦ ἱστορικοῦ δρόμου μας συναντήσαμε τόν τρόμο καί τά ἐρείπια. Εἴδαμε μπροστά μας, ἄψυχα καί ἄφωνα, τά δολοφονημένα ὁράματά μας. Πάγωσε τό αἷμα στίς φλέβες μας, καθώς ἀντικρύσαμε τίς βιασμένες ἐλπίδες μας. Τούς ἀνασκαμμένους πύργους τῆς “πολιτιστικῆς” ὑπεροψίας μας. Τή σχιζοφρένια τῶν θεσμῶν μας. ῞Ο,τι εἴχαμε συλλέξει ὡς θησαύρισμα πολιτισμοῦ, τό χάσαμε γιά μιά καί μόνη τοῦ χρόνου στιγμή. Τήν ἀξία “ἄνθρωπος”, πού τήν προβάλλαμε στίς βιτρίνες μας, καί πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἑαυτός μας, τήν τσαλακώσαμε καί τήν πετάξαμε στή χωματερή τῆς βαρβαρότητας, μέ ἐκλεπτισμένη τεχνολογία καί μέ ἄγριο πρωτογονισμό.

Ο εἰκοστός αἰώνας, ὁ αἰώνας, πού ἔδυσε, καυχήθηκε πώς κατάφερε νά ὑπερυψώσει τόν ἄνθρωπο καί νά ταπεινώσει τό Θεό. Πώς πέτυχε τήν αὐτονόμηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό καταπιεστικό “ἄνωθεν”, ἀπό τή σκιά καί τήν “ἐκπεφρασμένη” θέληση τοῦ Θεοῦ. Καί, πώς προχώρησε στό στήσιμο τοῦ πολιτισμοῦ μέ κινητήρια ἔμπνευση τήν ἀνθρώπινη εὐημερία καί μέ ὁδηγό τόν “ὀρθό λόγο”.

Τό παρασκήνιο...

᾿Αντίφαση... καί ὄχι μόνο. Μεθοδευμένη παραπλάνηση... καί ὄχι μόνο. ῎Ενοχη ἀπάτη... καί πολύ περισσότερο. Πρόκειται γιά τήν καθιέρωση καί τή λειτουργία τοῦ παρασκηνίου. Σ᾿ ὅλα τά ἐπίπεδα καί σέ ὅλες τίς ἐκφάνσεις τοῦ βίου. ᾿Απ᾿ ἄκρη σέ ἄκρη τοῦ πλανήτη. Καί ἀπό τό ἀνώτατο κέντρο ἀποφάσεων, ἴσαμε τήν ἔσχατη μονάδα προσφορᾶς ἔργου, ὑπηρεσιῶν ἤ πολιτιστικῆς δημιουργίας. Τῶν μυστικῶν κέντρων, πού ἐπεξεργάζονται δεδομένα καί ἀποφασίζουν, δίχως νά δημοσιοποιοῦν τούς σχεδιασμούς τους καί δίχως νά δίνουν ἀναφορά γιά τίς κινήσεις τους. Τά πάντα κάτω ἀπό τόν πέπλο τῆς μυστικότητας. Τά πάντα μέσα στό ἀδιαπέραστο σκοτάδι μιᾶς αὐστηρά ὑπολογισμένης σκοπιμότητας.

Στό προσκήνιο διαφημίζεται, μέ ὅλες τίς ἀποχρώσεις τοῦ προπαγανδιστικοῦ λόγου καί στή διαπασῶν τῆς ἔντασης, ἡ ἀξία τῆς διαφάνειας και τά ἀπαραβίαστα δικαιώματα τοῦ ἀτόμου. ῾Η ἐλευθερία στήν ἔκφραση γνώμης. Τό δικαίωμα καί τό χρέος μετοχῆς στήν ἀνοιχτή πληροφόρηση. Καί ἡ θεσμοθέτηση τῆς ἀνεπηρέαστης καί ἀδέσμευτης ἐπιλογῆς προτεραιοτήτων καί σχημάτων ζωῆς. Καί, πίσω ἀπό τά φῶτα καί τίς ἐπαγγελίες καί τίς ἐπίσημες ἤ ἀνεπίσημες διακηρύξεις, δουλεύει ἀκατάπαυστα καί μέ ρυθμούς δαιμονικούς, τό σκοτεινό παρασκήνιο. Τό μυστικό διευθυντήριο. Πού συλλέγει ἤ ὑποκλέπτει καί διασταυρώνει πληροφορίες. Πού καθορίζει ἰδιοτελεῖς στόχους καί συντάσσει προγράμματα. Πού ὑπονομεύει τά δοκιμασμένα καί καθιερωμένα σχήματα τῆς ζωῆς καί εἰσάγει καινά δαιμόνια.

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 171, 16-12-2005

Σκύψε, ἀδελφέ μου, στή Φάτνη...

Θέλω νά καταθέσω στή μυστική τράπεζα τῆς ἀνήσυχης ψυχῆς τοῦ συνοδίτη μου ἕνα μήνυμα ἀναφαίρετης ὑπαρξιακῆς βεβαιότητας καί πληρωτικῆς ἱκανοποίησης.

Δέν ἐμπιστεύομαι τό μήνυμά μου στήν ἀνθρώπινη μάζα, πού συντονίζεται, μηχανικά καί παθητικά, στόν ἦχο καί στό ρυθμό τῆς παγκοσμιοποιημένης ὑποκουλτούρας, θυσιάζοντας, στό βωμό τοῦ μιμητισμοῦ, τήν ἰδιαιτερότητα καί τήν αὐτονομία τῆς προσωπικότητας.

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 170, 1-12-2005

Ὁ ἀνθρώπινος στεναγμός

Τοῦτο τόν καιρό, πού οἱ ἀφηνιασμένες φυσικές δυνάμεις σκόρπισαν τόν τρόμο στήν ἀνθρώπινη γενιά μας, ἀνήσυχος, μετράω καί ξαναμετράω τά πνευματικά μας ἀντισώματα. Τήν ποιότητά τους. Τήν ἔντασή τους. Καί τή δυναμικότητά τους. Πολύς ὁ πόνος. ᾿Αμέτρητοι οἱ νεκροί. ᾿Ερειπωμένες οἱ οἰκογενειακές ἑστίες. Σκόρπια τά συντρίμμια.  Διάχυτη ἡ ἀπόγνωση. Ποιές ἀπώλειες νά μετρήσει κανείς; Καί ποιές πληγές νά ἐπουλώσει;

Ἡ διεθνής κοινότητα, ἀναστατωμένη καί προβληματισμένη, αὐτοστρατεύτηκε σέ ἀγώνα συμπαράστασης. Καί ἔβαλε σέ κίνηση τούς θεσπισμένους καί ὀργανωμένους μηχανισμούς ἀλληλοβοήθειας. ᾿Από τά μακρινότερα διαμερίσματα τοῦ πλανήτη μας ξεκίνησαν ὁμάδες, εἰδικευμένες στήν ἀντιμετώση τῶν συμφορῶν καί ἐφόδια, πού συγκεντρώθηκαν ἀπό κρατικούς μηχανισμούς καί ἀπό τήν ἰδιωτική πρωτοβουλία καί ταξίδεψαν, γιά τίς χῶρες τῶν τραγικῶν καταστροφῶν. Πῆγαν, νά ἁπαλύνουν τόν ὀξύ πόνο καί νά διαλύσουν τήν καταχνιά τῆς ἀπόγνωσης.

Ἀποσπάσματα ἀπό τόν Πρόλογο τοῦ βιβλίου τοῦ Μητροπολίτη Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου «Εἰς ἐαυτόν». 

“Εἰς ἑαυτόν”

Σέ τοῦτο τό κείμενο θέλω νά ἀποτυπώσω τόν ἀνήσυχο λογισμό μου. Τόν προβληματισμό μου καί τήν ἀγωνία μου, πού ἐκπορεύονται ἀπό τήν προσέγγιση καί τή μελέτη τῆς ἴδιας μου τῆς ὕπαρξης.

Μέ ἀναστατώνουν καί μέ συνθλίβουν δυό εὐρύτατα διαδεδομένες προσεγγίσεις τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου, πού δέ συνταιριάζονται καί δέν οἰκοδομοῦν τήν ἀναγνώριση καί τήν καταξίωση. ῾Η μιά προσέγγιση ἀνεβάζει τόν ἄνθρωπο στά δυσθεώρητα ὕψη τῆς τελειότητας καί τοῦ μεγαλείου. Καί ἡ δεύτερη, πού συνοδοιπορεῖ στήν ἴδια ἱστορική στροφή, ἀλλά λειτουργεῖ ἀπαξιωτικά, τοῦ ἀφαιρεῖ τό κάλλος καί τήν ὑπεροχική μοναδικότητα καί τόν ἐντάσσει στά ἀσήμαντα, στά ἐφήμερα καί στά ἄχρηστα.

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 168, 1-11-2005

 ῾Υπεύθυνοι διαχειριστές

Μέ μιά ὑπέροχη εἰκόνα, ἑρμηνευτική τοῦ μεγαλείου τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης καί προσδιοριστική τοῦ ἡγετικοῦ ρόλου του, φέρνει ὁ ἅγιος Γρηγόριος κοντά μας καί κάνει προσιτό τό σχετικό ἀπόσπασμα τοῦ πρώτου βιβλίου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τῆς Γένεσης.

“῞Οπως κάνει ἕνας ἀγαθός ἑστιάτορας, ἔτσι κάνει καί ὁ Θεός. ῾Ο ἑστιάτορας, δέν φέρνει στό σπίτι τόν καλεσμένο στό τραπέζι, πρίν ἐτοιμάσει τά φαγητά. ᾿Αλλά, τά ἑτοιμάζει πρῶτα ὅλα, μέ εὐπρέπεια, στολίζει μέ τόν ἀπαραίτητο διάκοσμο τό σπίτι, τά ἀνάκλιντρα, τήν τράπεζα, καί ἔτσι, ἀφοῦ εἶναι ὅλα ἕτοιμα γιά τό φαγητό, φέρνει στό σπίτι τόν δαιτυμόνα. Κατά τόν ἴδιο τρόπο καί ὁ πλούσιος καί μεγαλοπρεπής ἑστιάτορας τῆς φύσης μας, καταστόλισε πρῶτα τήν κατοικία μας μέ παντοειδεῖς ὀμορφιές καί ἑτοίμασε τή μεγάλη αὐτή καί πολυποίκιλη πανδαισία καί, μετά, εἰσάγει τόν ἄνθρωπο. Καί τοῦ δίνει, ὡς ἔργο, ὄχι τήν κτήση αὐτῶν, πού δέν εἶναι αὐτῆς τῆς στιγμῆς, ἀλλά τήν ἀπόλαυση τῶν παρόντων. Καί γι᾿ αὐτό τό λόγο δίνει διπλή διάσταση στήν ὕπαρξή του, μέ τό νά συνενώσει στό πρόσωπό του τό θεῖο καί τό γήϊνο στοιχεῖο, ὥστε καί μέ τά δύο νά βρίσκεται κοντά καί νά μπορεῖ νά ἀπολαμβάνει καί τά δύο. Τήν κοινωνία του μέ τό Θεό, ἐξ αἰτίας τῆς θειοτέρας του φύσης. Καί τά ἀγαθά τῆς γῆς, μέ τήν ἀνθρώπινη, ὑλική αἴσθησή του”.