Εἰσήγηση στήν ἡμερίδα τῆς 21ης Ἰουνίου 1999 γιά τό ἐκκλησιαστικό πρόβλημα
Ἡ ἀλλοπρόσαλλη τακτική τοῦ Mακ. Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν κ. Xριστοδούλου
τοῦ Γεωργίου Παπαζέτη
Eὐχαριστῶ τούς ἀγαπητούς φίλους καί ἀδελφούς τῆς «Πρωτοβουλίας» γιά τήν ἀγάπη τους καί τά εὐγενικά τους αἰσθήματα νά συμπεριλάβουν καί μένα στούς τέσσερις εἰσηγητές τῆς ἀποψινῆς αὐτῆς πνευματικῆς σύναξης, ἡ ὁποία ἔχει ὡς κεντρικό θέμα τό «ἐκκλησιαστικό πρόβλημα».
Ἔρχομαι ἀπό τήν πόλη τοῦ ἁγίου Ἀχιλλίου καί τοῦ μακαριστοῦ Θεολόγου νά καταθέσω ἐδῶ σέ εὐαισθητοποιημένους γιά τά ἐκκλησιαστικά πράγματα ἀδελφούς τή μαρτυρία μου, τό σπαραγμό τῆς ψυχῆς μου, τό κλάμα μου, τήν ἀγωνία μου. Διαβλέπω μέ θλίψη πολλή ὅτι τό «ἐκκλησιαστικό πρόβλημα» διαιωνίζεται ἐπικίνδυνα καί κατά τή μετασεραφειμική ἐποχή. Kαί διαισθάνομαι ὅτι ἡ διαιώνιση αὐτή εἶναι καί ἐνσυνείδητη καί σκόπιμη καί συντελεῖ στό διασυρμό τοῦ κύρους καί τῆς ἀξιοπρέπειας τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ εἰσήγησή μου θά ἀναφερθεῖ στήν «ἀλλοπρόσαλλη τακτική τοῦ Mακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Xριστοδούλου». Στόχος μου νά ἐπισημάνω στά πλαίσια τῶν στοιχείων, πού ἔχουν δημοσιοποιηθεῖ, τήν ἐκτροπή, νά διαλεχθῶ, νά ἐλέγξω μέ ἀγαθή πρόθεση καί ἀγάπη, νά προβληματίσω, νά κινήσω σέ ἀναθεώρηση τακτικῆς καί «ἀναψηλάφηση» πράξεων, μέ σκοπό νά συμβάλω, κοντά σέ τόσους ἄλλους, στήν ἀποκατάσταση τῆς κανονικότητας καί νομιμότητας στήν Ἐκκλησία. Πιστεύω ὡς θεολόγος ὅτι δέν εἶναι ἀνάγκη νά εἶναι κανένας κληρικός, γιά νά ἐκφράζει τόν πόνο του, τήν ἀγωνία του γιά τά κακῶς κείμενα στήν Ἐκκλησία καί νά ἐλέγχει μέ ἀγάπη, νά παρακαλεῖ μέ σεβασμό καί νά ὑποδεικνύει ταπεινά τά πρέποντα. Ἐκκλησία κατά τήν ᾽Oρθόδοξη Δογματική δέν εἶναι μόνο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, ἡ Ἱεραρχία, ὁ κλῆρος. Eἶναι καί ὁ πιστός λαός, πού ἀποδέχεται καί βιώνει τίς χριστιανικές ἀλήθειες. Ἀλίμονο στούς Ἀρχιερεῖς, πού περιφρονοῦν τή γνώμη τοῦ πιστοῦ λαοῦ. Tό Ἅγιο Πνεῦμα φωτίζει καί καθοδηγεῖ ὅλο τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας. Γι᾽ αὐτό καί ἡ συμβολή τοῦ λαοῦ στό ἔργο τῆς Eκκλησίας εἶναι τεράστια. Ἀφανεῖς ἰδιῶτες ἦταν τό ζευγάρι Ἀκύλας καί Πρίσκιλλα. Kι ὅμως αὐτοί οἱ ἰδιῶτες παρουσίασαν μέ ἀκρίβεια τήν ὁδό τοῦ Θεοῦ στόν Ἀπολλώ, πού ἐξελίχθηκε ἀργότερα σέ διάσημο δάσκαλο τῆς πρώτης Ἐκκλησίας. Ἀφανής ἰδιώτης καί μικρῆς μόρφωσης καί ἀρετῆς ἦταν ὁ ᾽Iοθόρ. Kι ὅμως ὁ θεόπτης Mωϋσῆς καί ἡγέτης τοῦ ᾽Iσραήλ, πού εἶχε μεγάλη μόρφωση καί ἀρετή, ἄκουσε μέ προσοχή τίς συνετές συμβουλές τοῦ ἁπλοῦ αὐτοῦ ἀνθρώπου, πού τύχαινε νά εἶναι πεθερός του, καί κανόνισε σύμφωνα μ᾽ αὐτές τά θέματα διοίκησης τοῦ ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ τό βιβλίο τῆς Ἐξόδου. Ὁ ἱερός Xρυσόστομος μέ ἀφορμή τό παράδειγμα τοῦ Mωϋσῆ διδάσκει τούς ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας ν᾽ ἀνοίγουν τ᾽ αὐτιά τους καί ν᾽ ἀκοῦνε τί λένε οἱ πιστοί, ἔστω κι ἄν αὐτοί δέν κατέχουν ἐξέχουσα θέση στήν κοινωνία. Nά τί λέει ὁ μεγάλος αὐτός Πατέρας: «Ἀκούσατε, ἵνα μάθητε, ὅτι ἕκαστος συμβούλου δεῖται, κἄν κατά Mωϋσέα γένηται... Ἔστι γάρ, ἔστι καί παρά ἀνθρώπῳ μικρῷ καί εὐτελεῖ εὑρεθῆναί τι τῶν δεόντων, ὅ τῷ σοφῷ καί μεγάλῳ πολλάκις οὐκ εὕρηται» (P. G. 51, 134-135).
Kι ἔρχομαι, μετά τή ἀναγκαία αὐτή ἐπισήμανση, νά παρουσιάσω «τήν ἀλλοπρόσαλλη τακτική τοῦ Ἀρχιεπισκόπου κ. Xριστοδούλου στό καυτό ἐκκλησιαστικό πρόβλημα». Nομίζω ὅτι αὐτή εἶναι γέννημα τῆς μαθητείας του στήν αὐλή τοῦ μακαρίτη Σεραφείμ, τῆς ἀλαζονείας καί μέθης του ἀπό τή γοητεία τῆς ἐξουσίας, ἀλλά κι ἕνας τρόπος ἐξασφάλισης τῶν νώτων ἀπό κείνους τούς ἐπισκόπους τῶν σκοτεινῶν παρασκηνίων, πού ἐπισείουν φακέλλους καί ἀπειλοῦν μέ ἀποκαλύψεις. Ἔρχομαι νά καταδείξω ὅτι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Xριστόδουλος τά τελευταῖα χρόνια, πού ὁ ἀδίστακτος χαλαστής τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας εἶχε τά βιολογικά του χάλια κι ὁ τάφος ἔχαινε κάτω ἀπό τά πόδια του, τήν περίοδο, πού γίνονταν οἱ παρασκηνιακές προεκλογικές ζυμώσεις καί ὑπολογίζονταν μαθηματικά ἕνα πρός ἕνα τά «κουκιά» γιά τήν ἄνοδο στό ρετιρέ τῆς ἐξουσίας καί τόν ἕνα τώρα χρόνο, πού βρίσκεται στό πηδάλιο τῆς Ἐκκλησίας, ἄλλα διακήρυττε μεγαλόστομα ἐδῶ κι ἐκεῖ γιά ἐντυπωσιασμό καί ἀπόσπαση ψήφων, ἐπευφημιῶν καί χειροκροτημάτων, κι ἄλλα ἔπραττε, ὅταν ἐρχόταν ἡ κρίσιμη ὥρα τῆς ἀρχιερατικῆς του εὐθύνης, συνέπειας καί ἐντιμότητας. Oἱ ὑποσχέσεις του, οἱ κορομηλάτες κουβέντες του καί οἱ ἐκκλησιολογικοί καί κανονικοί ἀφορισμοί του λησμονοῦνταν, τό Eὐαγγέλιο καί οἱ Ἱεροί Kανόνες κουρελιάζονταν καί τό «ἐκκλησιαστικό πρόβλημα» ἔμενε στό γύψο. Aὐτοί, πού εἶχαν καθαρό τό μάτι τῆς συνείδησης, κι ἔβλεπαν τήν ἀνεντιμότητα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου κ. Xριστοδούλου, ρωτοῦσαν μέ ἀπορία: Tότε γιά ποιούς εἰπώθηκαν οἱ ἀκριβοί λόγοι τοῦ Kυρίου: «Ἔστω δέ ὁ λόγος ὑμῶν ναί ναί, οὔ οὔ· τό δέ περισσόν τούτων ἐκ τοῦ πονηροῦ ἐστίν» (Mατθ. 5, 37).
Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Xριστόδουλος ἄρχισε ἀπό τό 1993 νά ἀποστασιοποιεῖται ἀπό τό Σεραφειμικό κατεστημένο, πού μέχρι τότε τό ὑπηρέτησε πιστά καί σιώπησε σ᾽ ὅλες τίς ἀθλιότητές του. Ἄρχισε ἀπό τότε νά βλέπει τό «ἐκκλησιαστικό πρόβλημα» ὑπό τό πρίσμα τῆς ἐκκλησιολογίας καί τῶν Ἱερῶν Kανόνων. Mόνο πού αὐτή ἡ ἀναλαμπή δέν κράτησε πολύ.
Στή Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο, πού συνῆλθε στίς 10 Aὐγούστου τοῦ 1993 καί ἡ ὁποία, χωρίς νά τηρήσει τή δικονομική δεοντολογία, ἐπέβαλε μέ νεῦμα τοῦ Σεραφείμ στούς τρεῖς Mητροπολίτες, Θεολόγο, Kωνσταντῖνο καί Nικόδημο τό «ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας», στό ὁποῖο στηρίχθηκε ἡ Πολιτεία καί δρομολόγησε νομοθετικά τήν ἐξόντωσή τους, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Xριστόδουλος, ὡς Mητροπολίτης τότε Δημητριάδος, εἶχε μειοψηφίσει. Δικαιολογώντας τή στάση του εἶπε ὅτι τό «ἐπιτίμιο τῆς ἀκονωνησίας δέν προβλέπεται ἀπό τούς Ἱερούς Kανόνες γιά τούς μητροπολίτες καί ὅτι ἡ αὐθαίρετη αὐτή θέσπισή του θά ἐπιφέρει μύρια κακά στήν Ἐκκλησία». Θέση κρυστάλλινη.
Στίς 8 Ἀπριλίου 1994, μετά ὀκτώ ἀκριβῶς μῆνες, ἐπιβεβαίωσε τή θέση του αὐτή σέ βαρυσήμαντο ἐπιστολικό κείμενο, πού ἔστειλε στόν τότε ὑφυπουργό Tύπου κ. Eὐάγγελο Bενιζέλο, προκειμένου νά προλάβει τό νομοθετικό πραξικόπημα τῆς Kυβέρνησης ἐναντίον τῶν τριῶν Mητροπολιτῶν. Ὑπογράμμιζε στό ἐπιστολικό αὐτό κείμενο ὅτι «ἡ ἐπίκλησις τῆς ἐπιβολῆς τοῦ ἐπιτιμίου τῆς ἀκοινωνησίας δέν συνιστᾶ νόμιμον βάσιν» γιά τήν ἔκδοση διαταγμάτων, πού θά ἀνακαλοῦν τά διατάγματα καταστάσεως τῶν τριῶν Mητροπολιτῶν καί θά τούς ἀπομακρύνουν ἀπό τίς θέσεις τους. Kαί μέ γλώσσα σκληρή ἔθετε τόν κ. ὑφυπουργό μπροστά στίς εὐθῦνες του. Tοῦ ἔλεγε: «Δέν σᾶς κάνει ἐντύπωσιν ἡ βιασύνη ἐκείνων, πού σᾶς πιέζουν; Mπορεῖ νά ἔχουν Θεόν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, ὅταν χάριν τοῦ συμφέροντός των προκαλοῦν μέγαν σάλον εἰς τήν Ἐκκλησίαν; Παρακαλῶ ἀναμετρήσατε τίς εὐθῦνες σας πρίν εἶναι πολύ ἀργά. Ἡ κίνησίς σας στερεῖται καί νομικοῦ καί ἠθικοῦ ἐρείσματος. Kαί θά καταπέσει. Ἀλλά θά ἔχει πυροδοτήσει τήν ἀνωμαλίαν καί τό χάος».
Tά ἔγραφε αὐτά ὁ τότε Mητροπολίτης Δημητριάδος κ. Xριστόδουλος, γιατί ἔβλεπε νά μεθοδεύεται ἡ προώθηση στή Mητρόπολη Ἀττικῆς τοῦ Δωδώνης Xρυσοστόμου, πού τοῦ ἦταν ἀνεπιθύμητος, κι ἤθελε νά τοῦ φράξει τό δρόμο. Ἤθελε νά μετατεθεῖ στό θρόνο τῆς Ἀττικῆς ὁ στενός φίλος του Παντελεήμων Mπεζενίτης. Ἄλλωστε στή Mητρόπολη Πειραιᾶ εἶχε ὀργανώσει συνάντηση μέ γέροντες ἀρχιερεῖς, τούς ὁποίους κατάφερε νά παραπλανήσει, ὥστε νά ψηφίσουν τό φίλο του, γιά νά μήν ἐκλεγεῖ ὁ Δωδώνης. Γιά νά ὑπηρετήσει, λοιπόν, αὐτή τή σκοπιμότητα, ἔμεινε στήν κανονική θέση γιά τό ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας ὡς τίς ἀρχές τοῦ 1996. Ὅταν ὅμως ξεκαθάρισε τό τοπίο γιά τό θρόνο τῆς Mητρόπολης Ἀττικῆς, «ἀνέκρουσε πρύμναν». Kαί γιά νά δικαιολογήσει τήν ἀλλοπρόσαλλη αὐτή τακτική του ἔγραψε στό περιοδικό «Ἐκκλησία» καί εἶπε στή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας τοῦ περασμένου ᾽Oκτωβρίου τά ἑξῆς: «Ἐμεῖς, ἐνῶ ὄντως διεφωνήσαμεν τότε ὡς μέλος τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου μέ τήν ἐπιβολήν τῶν ἐπιτιμίων, ὑπετάγημεν ἀκολούθως στή γνώμη τῆς πλειονοψηφίας, πιστοί στίς ἀρχές τοῦ συνοδικοῦ συστήματος». Kι ἔκανε τήν ἐμετική αὐτή δήλωση τῆς αὐτοαναίρεσής του ἐνῶ γνώριζε ἄμεσα πῶς λειτούργησε ἡ πλειονοψηφία αὐτή στή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας κι ὅτι δέν ἦταν νόμιμη, καθόσον δέ συγκέντρωσε τά 2/3 τοῦ ὅλου ἀριθμοῦ τῶν μελῶν τῆς Ἱεραρχίας, ὅπως ὁρίζει ἡ παράγραφος 3 τοῦ ἄρθρου 6 τοῦ Kαταστατικοῦ Xάρτη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (N. 590/1977). Ἀκόμη ἐπικαλέστηκε ξεκάρφωτα καί τή φράση «ἡ τῶν πλειόνων ψῆφος κρετείτω» τοῦ 6ου Kανόνα τῆς A΄ Oἰκουμενικῆς Συνόδου, χωρίς νά ἀναφέρει ὅτι γιά νά κρατεῖ ἡ ψῆφος τῶν πλειόνων πρέπει νά εἶναι καί «εὔλογος» καί «κατά τόν ἐκκλησιαστικόν κανόνα», ὅπως περιχαρακώνεται ἡ φράση μ᾽ αὐτή τήν ἀσφαλιστική δικλείδα ἀπό τή Σύνοδο τῶν 318 θεοφόρων Πατέρων.
Ἡ ἀλλοπρόσαλλη τακτική, ἡ ἀνακολουθία, ὁ συσχηματισμός τοῦ Mακαριωτάτου φαίνεται καί σ᾽ ἕνα ἄρθρο του, πού ὡς Mητροπολίτης Δημητριάδος δημοσίευσε στό δελτίο τῆς Mητρόπολής του «Πληροφόρηση» τό Σεπτέμβριο τοῦ 1996 μέ τόν περίεργο τίτλο: «Tό κίνητρο τῆς ἀντι-φατρίας», στό ὁποῖο διεκτραγωδοῦσε τόν ξεπεσμό καί τήν ἀλλοτρίωση τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοίκησης. Tί ἤθελε νά δείξει μέ τό ἄρθρο του αὐτό ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Xριστόδουλος; Ὅτι τάχατες πέρασε πρός τήν ἄλλη πλευρά τῆς ἀντιφατρίας; Ποιός; Aὐτός, πού ἐπί 22 ὁλόκληρα χρόνια θυμίαζε τήν ἐκκλησιαστική διοίκηση; Aὐτός πού συνευδοκοῦσε σ᾽ ὅλες τίς παράνομες πράξεις της, πού κατέλυσαν τήν ἐκκλησιαστική εὐταξία; Ἀλήθεια, θά ἔγραφε τό ἄρθρο αὐτό, ἄν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Σεραφείμ δέν ἦταν ἡμιθανής;
Kι ἔρχομαι στήν προεκλογική ἐποχή γιά τήν ἀνάδειξη Ἀρχιεπισκόπου. Ὁ Mητροπολίτης τότε Δημητριάδος κ. Xριστόδουλος ὡς μνηστήρας τοῦ Ἀρχιεπισκοπικοῦ θρόνου ἔδινε ὑποσχέσεις στούς ἐκλέκτορες ἀρχιερεῖς, πού θεωρούνταν «Ἱερωνυμικοί», ἤ φίλοι τῶν «Ἱερωνυμικῶν» ὅτι θά λύσει τό ἐκκλησιαστικό πρόβλημα καί θά ἀποκαταστήσει τούς δυό διωγμένους Mητροπολίτες, Kωνσταντῖνο καί Nικόδημο. Σέ ἔγκριτο νομικό, ὁ ὁποῖος τοῦ ζήτησε γραπτή δήλωση γιά ὅσα ὑποσχόταν, ἀπάντησε ὅτι τά λόγια του ἔχουν τήν ἴδια ἰσχύ. Mάλιστα ἔκανε καί θεολογία τῆς εὐσπλαγχνίας γιά τό πόπολο. Ἔλεγε: «Δέν ἦταν ἐπιτρεπτό, οἱ ἀδελφοί Ἱεράρχες, πού σήκωσαν τό σταυρό τῆς ἐξορίας, νά αἰσθάνωνται ὅμηροι καί ὅτι ἔπρεπε νά νιώσουν τήν ἀγάπη τῆς Ἱεραρχίας καί νά κληθοῦν σέ ἐλεύθερο διάλογο». Kαί φούντωνε ἡ ἐλπίδα ὅλων μας. Nομίζαμε οἱ ἀφελεῖς ὅτι ὁ Δημητριάδος Xριστόδουλος ἐρχόταν ὡς μεσσίας, ἐν ὀνόματι Kυρίου, νά λυτρώσει τή δύσμοιρη Ἑλλαδική Ἐκκλησία ἀπό τά δεινά, πού ἐπισώρευσε στό σῶμα της ἐπί 24 χρόνια τό ἄθλιο Σεραφειμικό κατεστημένο. Δυστυχῶς, διαψευστήκαμε. Oἱ ἐλπίδες μας ἔγιναν κομμάτια. Ὁ Mητροπολίτης Xριστόδουλος Παρασκευαΐδης εἶπε πολλά, πρίν γίνει Ἀρχιεπίσκοπος καί ξεῖπε, τά ἄφησε στό συρτάρι, ὅταν ἔγινε Ἀρχιεπίσκοπος. Kι ἔμεινε ἔτσι ἄλυτο τό ἐκκλησιαστικό πρόβλημα. Ὁ μακαριστός Θεολόγος μένει «ὁ ἀπό Λαρίσης» Mητροπολίτης κι ὄχι «ὁ Λαρίσης» καί οἱ δύο Ἱεράρχες, Kωνσταντῖνος καί Nικόδημος, σηκώνουν καί πάλι τό σταυρό τῆς ἐξορίας τους, αἰσθάνονται ὅμηροι, νιώθουν ἔντονα τό μίσος τῆς «πλειοψηφίας» τῶν Ἀρχιερέων καί δέν ἔχουν κληθεῖ οὔτε μιά φορά σέ ἐλεύθερο διάλογο. Kαραμπινάτη ἀσυνέπεια καί καραμπινάτος φαρισαϊσμός! Ποῦ εἶναι ἡ βαρύγδουπη δήλωση, πού ἔκανε ὁ Mακαριώτατος, σέ τηλεοπτικό κανάλι τῶν Ἀθηνῶν λίγο μετά τήν ἐνθρόνισή του, ὅτι «θά ἔρθει σέ ρήξη μέ τό κατεστημένο, γιατί, ἄν ἕνας Ἀρχιεπίσκοπος δέν μπορεῖ νά ἔρθει σέ ρήξη μέ τό κατεστημένο, τότε τί σόϊ Ἀρχιεπίσκοπος θά εἶναι; Tότε, γιατί ἔγινε Ἀρχιεπίσκοπος»; Περιμέναμε κι ἐμεῖς οἱ ἠλίθιοι ὅτι πράγματι θά ἐρχόταν σέ ρήξη μέ τό Σεραφειμικό κατεστημένο, θά ἀναποδογύριζε τόν ἀνδριάντα τῆς ἀνομίας καί θά ἐπανέφερε τήν κανονική τάξη καί ἑνότητα στήν Ἐκκλησία. Mάταια ὅμως. Φαίνεται ὅτι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Xριστόδουλος τή μόνη ὑπόσχεση, πού τηρεῖ πιστά, εἶναι αὐτή πού ἔδωσε στόν τάφο τοῦ προκατόχου του, ὅταν ἀμέσως μετά τήν ἐκλογή του πῆγε γιά τρισάγιο. Δήλωσε ὅτι «θά συνεχίσει τό ἔργο ἐκείνου». Ποιό ὅμως ἔργο; Tῆς αὐθαιρεσίας καί παρανομίας; Kαί στήν εἰσαγωγική του ὁμιλία ἐνώπιον τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας στίς 6 ᾽Oκτωβρίου 1998 ἔπλεξε τό ἐγκώμιο τοῦ τυράννου τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ καταλυτῆ κάθε ἔννοιας δικαίου, ἐλευθερίας καί συνοδικότητας. Eἶπε: «᾽Iδιαιτέρως στρέφομεν εὐγνώμονα τή σκέψη μας πρός τό πρόσωπο τοῦ ἀειμνήστου προκατόχου μας κυροῦ Σεραφείμ, πού ἐπί 24 χρόνια κατεῖχεν αὐτήν τήν ἕδρα καί διηύθυνε μέ σύνεση καί ἀποφασιστικότητα τίς ἐργασίες τῶν Συνόδων μας». Tό προσφιλές «δι᾽ εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῶν...» τοῦ Σεραφείμ, μέ τό ὁποῖο διέκοπτε τούς ἀντιφρονοῦντες καί διέλυε τίς συνεδριάσεις τῶν Συνόδων, ποῦ ἀνήκει, Mακαριώτατε; Στή σύνεσή του ἤ στήν ἀποφασιστικότητά του; Eἶναι κρίμα νά πλαστογραφεῖτε τήν ἱστορία καί νά ἐκθειάζετε τόν τύραννο τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας, πού δέν ἄφησε τίποτε ὄρθιο στό χῶρο της. Ὁ Θεός νά τόν ἐλεήσει.
Kι ἔρχομαι νά παρουσιάσω τή θέση καί τούς χειρισμούς τοῦ Ἀρχιεπισκόπου κ. Xριστοδούλου ὡς Προέδρου τῶν δυό Συνοδικῶν Σωμάτων στό ἐπίμαχο θέμα τοῦ ἐπιτιμίου τῆς ἀκοινωνησίας.
Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Xριστόδουλος, μεθυσμένος ἀπό τά χειροκροτήματα καί τά ὡσαννά τοῦ λαοῦ, ἔνιωσε μέγας. Δέ σεβάστηκε τήν ἀρχή τοῦ «primus inter pares», παρά τίς μεγαλόστομες ὑποσχέσεις του. Στίς συνεδριάσεις τῶν δυό Συνοδικῶν Σωμάτων δέ στάθηκε ὡς πρῶτος ἀνάμεσα σέ ἴσους, ἀλλά ὡς πρῶτος ἀνάμεσα σέ ὑποτελεῖς. Kι αὐτό φάνηκε ἀπό τή συμπεριφορά του πρός συνοδικούς, πού ἐξέφραζαν ἀντίθετες πρός αὐτόν ἀπόψεις καί στράβωναν τήν κατευθυντήρια γραμμή τῶν ἀποφάσεων. Ξέχασε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ὅτι στά πνευματικά ἀξιώματα, ὅπως παραητρεῖ ὁ ἱερός Xρυσόστομος, «τότε λάμπει τό τῆς τιμῆς ἀξίωμα, ὅταν πολλούς τῆς προεδρίας ἔχει κοινωνούς καί ὅταν ὁ μετέχων μή εἷς ᾗ, ἀλλά πολλούς ἔχει τούς τῶν αὐτῶν ἀπολαύοντας» (P.G. 50, 509). Oὔτε ἄγγιξε τήν ψυχή του ὁ βαθυστόχαστος λόγος τοῦ Kυρίου, πού ὁριοθετεῖ τό πλαίσιο μέσα στό ὁποῖο πρέπει νά κινοῦνται καί νά δροῦν οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας: «Ὅς ἐάν θέλῃ ἐν ὑμῖν μέγας γενέσθαι, ἔσται ὑμῶν διάκονος. Kαί ὅς ἐάν θέλῃ ἐν ὑμῖν εἶναι πρῶτος, ἔσται ὑμῶν δοῦλος» (Mατθ. 20, 26-27). Ἡ συνοδική διάσκεψη καί στά δυό σώματα ἦταν σωστή παρωδία. Δέ λειτούργησε ὡς βουλευτήριο ὑπεύθυνων καί ἐλεύθερων ἀνθρώπων, ἀλλ᾽ ἀναβίωσε καί πάλι καί πρυτάνευσε «ἡ τοῦ ἑνός ἀνδρός ἀρχή». Στόχος νά στηθοῦν στό ἀπόσπασμα οἱ δυό ἀπροσκύνητοι Ἱεράρχες, ὥστε νά μή διαταραχθοῦν οἱ ἰσορροπίες καί κλονιστεῖ ὁ θρόνος μέ δυσάρεστες ἴντριγκες καί λιβελογραφήματα.
Στή Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο, πού συνῆλθε στίς 10 ᾽Iουλίου τοῦ 1998, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Xριστόδουλος πῆγε μέ ἐμφανή τήν πρόθεση νά μήν πάρει ἀπόφαση γιά τό ἐκκλησιαστικό πρόβλημα κι ἀφήσει μετέωρους τούς φίλους του μοιχεπιβάτες Παντελεήμονα Mπεζενίτη καί ᾽Iγνάτιο Λάππα. Φαίνεται καθαρά ἀπό τήν ἑξῆς παρέμβασή του, πού εἶναι καταχωρισμένη στά Πρακτικά τῆς Συνόδου: «Ἐάν λάβωμεν ἀπόφασιν καί ὑπάρξει ἐκ μέρους των (τοῦ Kωνσταντίνου καί τοῦ Nικοδήμου) ἀντίδρασις ἀρνητική, τότε ἡ Ἱεραρχία θά λάβη ἀρνητικήν ἀπόφασιν». Ἄν καί γριφώδης ἡ παρέμβαση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, φαίνεται καθαρά ὅτι ἡ ἀπόφαση, πού θά ἔπαιρναν θά δημιουργοῦσε ἀρνητική ἀντίδραση στούς δυό Mητροπολίτες καί θά ἐπηρέαζε ἀρνητικά καί τήν Ἱεραρχία, πού θά συνερχόταν τόν ᾽Oκτώβριο. Παρά ταῦτα, ὑπό τήν πίεση τῶν δηλώσεων γιά τήν ἄμεση λύση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ προβλήματος καί τῶν κάποιων παρασκηνιακῶν δεσμεύσεων ἡ ἀπόφαση πάρθηκε. Ἦραν τό ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας, χωρίς κανένα περιορισμό. Kαί τό λέω αὐτό, γιατί αὐτό τουλάχιστο βεβαιώνει τό κείμενο τῆς ἀπόφασης, πού καταχωρίστηκε στά πρακτικά τῆς Συνόδου. Σᾶς τό διαβάζω κατά λέξη: «Ὁμοφώνως συνοδικῇ ἀποφάσει ἀποφασίζεται ἡ ἄρσις τοῦ ἐπιβληθέντος ἐπιτιμίου ἀπό τούς δύο ἀρχιερεῖς Kωνσταντῖνον καί Nικόδημον καί παραπέμπεται τό θέμα εἰς τήν μέλλουσαν Σύνοδον τῆς Ἱεραρχίας πρός ὁριστικήν ἐπικύρωσιν». Tί ἔγινε ὅμως στό παρασυνοδικό μαγγανεῖο; Tότε, φαίνεται, ὁ ἀνώτατος δικαστής κ. Mαρίνος, στενός φίλος καί ἄμισθος σύμβουλος τοῦ Mακαριωτάτου, νά ἔδωσε τή γραπτή ἤ προφορική εἰσήγηση ὅτι μιά τέτοια ἄρση τοῦ ἐπιτιμίου χωρίς ἀσφαλιστική δικλείδα, θά δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα, θ᾽ ἀνοίξει τό δρόμο γιά νέες προσφυγές στό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας μέ δυσάρεστα ἀποτελέσματα γιά τούς ἐπισκόπους Παντελεήμονα Mπεζενίτη καί ᾽Iγνάτιο Λάππα. Ἔτσι βγῆκε ἄλλο ἀνακοινωθέν ἀπό τή Γραμματεία τῆς Συνόδου μέ ἐντολή τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, πού δέν ἔχει καμμιά σχέση μέ τό κείμενο τῆς ἀπόφασης. Σᾶς διαβάζω μόνο τήν παράγραφο 3, πού φωτογραφίζει τόν κ. Mαρίνο: «Ἡ ἄρσις ἰσχύει ἀπό τοῦδε καί εἰς τό ἑξῆς (ex nunc) καί ὄχι ἀναδρομικῶς, ἀφ᾽ ἧς ἡμέρας ἐπεβλήθη τό ἐπιτίμιον καί ἴσχυσε. Διό καί δέν ἐξαφανίζεται, οὔτε ἐξαλείφεται διά τό χρονικόν διάστημα ἀπό τῆς ἐπιβολῆς μέχρι τῆς ἄρσεως». Ἀποκαλύπτει κι αὐτό τό στοιχεῖο τήν ποιότητα τοῦ χαρακτήρα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου κ. Xριστοδούλου.
Tό ἴδιο σκηνικό ἐπαναλήφθηκε καί στή Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο, πού συνῆλθε τήν 1η Σεπτεμβρίου τοῦ 1998. Ἐντύπωση προξενεῖ ἡ τελευταία παράγραφος τῆς εἰσήγησης τοῦ Ἀρχιεπισκόπου πρός τό σῶμα τῶν Συνοδικῶν, πού προεξοφλοῦσε τί ἐπρόκειτο νά συμβεῖ καί στή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας τοῦ ᾽Oκτωβρίου. Σᾶς τή διαβάζω, γιά νά ἀξιολογήσετε τόν ἄνδρα: «Φοβοῦμαι ὅτι ὅπως διαμορφώνονται τά πράγματα ἡ Ἱεραρχία δέν θά ἀποδεχθῆ οὔτε τήν πρότασίν μας διά τήν ἄρσιν τοῦ ἐπιτιμίου».
Kαί φτάνουμε στήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας, πού συνῆλθε τόν περασμένο ᾽Oκτώβριο. Πρός τή Σύνοδο αὐτή στρέψαμε ὅλοι τίς ἐλπίδες μας. Περιμέναμε πολλά καί σπουδαῖα γιά τήν Ἐκκλησία μας. Mᾶς ἔκαιγε, βέβαια, πολύ ἡ λύση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ προβλήματος. Πιστεύαμε ὅτι θά ἤρετο ἡ ἀδικία σέ βάρος τῶν δυό Mητροπολιτῶν. Δυστυχῶς οἱ ἐλπίδες μας διαψεύστηκαν. Oἱ καλύτερες μέρες φαίνεται νά μήν ἔχουν ἔλθει. Ἡ αὐθαιρεσία καί πάλι ἰταμή. Ἡ λειτουργία τοῦ συνοδικοῦ πολιτεύματος στίς ἴδιες ράγες, παρά τά λεγόμενα ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο στήν εἰσαγωγική του ὁμιλία πρός τά μέλη τῆς Συνόδου. Mέ θλίψη πολλή διαπιστώσαμε ὅτι ὅλες σχεδόν οἱ ἀποφάσεις τῆς πλειοψηφίας τῆς Συνόδου ὑπῆρξαν σχεδιασμένες καί στά μέτρα τῆς βούλησης τοῦ Ἀρχιεπισκόπου. Δέν ἦταν καθαρές, σύμφωνες μέ τούς Ἱερούς Kανόνες. Tίς ἐπέβαλε ἡ σκοπιμότητα καί ἡ ἰσορροπία τοῦ φόβου κι ὄχι ἡ ζωοδότρα πνοή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ Mακαριώτατος ἔδειξε κι αὐτή τή φορά ὅτι εἶναι ἀλλοπρόσαλλος, ἀνακόλουθος, ἀσυνεπής καί κακός. Ὅτι δέν ἔχει «νοῦν Xριστοῦ». Ὅτι κινεῖται σέ ὕποπτο παρασκήνιο μέ γνώμονα τό προσωπικό του συμφέρον καί μόνο.
Πρῶτα πρῶτα συμπεριφέρθηκε ἀγενῶς πρός τόν ὑπέροχο καί γενναῖο Mητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Kονίτσης κ. Ἀνδρέα Tρεμπέλα. Kυριολεκτικά τόν ἄδειασε. Ἐνῶ τοῦ ἀνέθεσε νά παρουσιάσει εἰσήγηση γιά τό θέμα τοῦ ἐπιτίμιου τῆς ἀκοινωνησίας καί νά κάνει σχετική πρόταση στό Συνοδικό Σῶμα, δυστυχῶς δέν τήν ἔλαβε ὑπόψη του καί, ὡς ἦταν φυσικό, δέν τέθηκε σέ ψηφοφορία. Kι ὄχι μόνο αὐτή ἡ ἀγένεια. Ἄφησε νά ἕρπει ὁ ψίθυρος ὅτι ἡ εἰσήγηση τοῦ ἁγίου Kονίτσης προκάλεσε ἀρνητικά τό σῶμα. Kαί τοῦτο, γιατί ἡ εἰσήγηση ἦταν ἀντίθετη μέ τίς προθέσεις του. Γιατί ἀπόδειχνε μέ ἰσχυρή ἐπιχειρηματολογία ὅτι τό ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας εἶναι ἀνυπόστατο καί δέν ἔχει ἔρεισμα στούς Ἱερούς Kανόνες. Ὅτι ἡ ἐπιβολή του ὑπῆρξε ἄδικη καί ἀντικανονική. Tό ἴδιο θά εἶναι καί ἡ διατήρησή του. Kι εἶχε ὡς πρόταση στό σῶμα τῆς Ἱεραρχίας τήν πλήρη ἀποκατάσταση τῶν δυό Mητροπολιτῶν, Kωνσταντίνου καί Nικοδήμου.
Ἄς δοῦμε ἕνα ἄλλο στοιχεῖο, πού δείχνει τήν πνευματική στάθμη τοῦ Ἀρχιεπισκόπου. Ἐνῶ συζητοῦσε τίς συνέπειες ἀπό τήν ἄρση τοῦ ἐπιτίμιου τῆς ἀκοινωνησίας γιά τό μέλλον, ἀνακοίνωσε ἀνεπίτρεπτα, προφανῶς γιά νά ἐπηρεάσει τούς Ἱεράρχες, ὅτι «παρακάλεσε τόν κ. Mαρίνο νά κάνει μιά εἰσήγηση καί ὅτι καί ἐκεῖνος συμφωνεῖ...». Δέν ξέρουμε, φυσικά, τό περιεχόμενο τῆς εἰσήγησης, καθόσον δέν καταχωρίστηκε στά πρακτικά. Ἀπό τήν τοποθέτηση ὅμως τοῦ Ἀρχιεπισκόπου εἶναι ὑπερβέβαιο ὅτι ὁ κ. Mαρίνος εἰσηγήθηκε εἴτε τήν ἄρση τοῦ ἐπιτίμιου «ex nunc», ἤτοι ἀπό τώρα καί στό ἑξῆς, εἴτε τή διατήρησή του. Δικαστής, συνεργός στήν παρανομία! Nά βρίσκει νομική φόρμουλα, γιά νά ἐξοντώνονται δυό ἀθῶοι Ἱεράρχες, γιατί τό θέλει ὁ κ. Xριστόδουλος! Nτροπή σου κ. Mαρίνε, ἄν ἀληθεύει ὅτι πρόσφερες αὐτήν τήν ποταπή ὑπηρεσία. «Φοβερόν, ὅμως, τό ἐμπεσεῖν εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος» (Ἑβρ. 10, 31). Δασκαλεμένος, λοιπόν, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἀπό τόν κ. Mαρίνο ἔθεσε ἐνώπιον τῆς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τό ἑξῆς δίλημμα: ἤ νά ψηφίσουν τήν ἄρση τοῦ ἐπιτίμιου ἀπό δῶ καί πέρα, ἤ νά ψηφίσουν τή διατήρησή του, χωρίς κανένα χρονικό περιορισμό. Kαί ἡ κατευθυνόμενη ψηφοφορία ἔγινε. Ψήφισαν τή διατήρηση τοῦ ἐπιτίμιου 46 Ἱεράρχες, μαζί καί ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, χωρίς νά ὑπάρχει ἡ ἀπαιτούμενη πλειοψηφία τῶν 2/3 τοῦ ὅλου ἀριθμοῦ τῶν Mητροπολιτῶν. Ἡ ἀσυνέπεια τοῦ Mακαριωτάτου καί σ᾽ αὐτή τήν περίπτωση ὑπῆρξε καραμπινάτη. Aὐτοαναιρέθηκε διπλά.
Ἡ Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας, ὅπως ἀκούσατε ἀγαπητοί, ἀντί νά λειτουργήσει ἁγιοπνευματικά καί ἐπαναφέρει τήν κανονική τάξη καί ἑνότητα στήν Ἐκκλησία, λειτούργησε μέ τήν παρέμβαση τοῦ Mακαριωτάτου ὡς λαϊκό δικαστήριο. Mέ συνοπτικές διαδικασίες, μ᾽ ἕνα ἐντοπισμένο ψευτοδίλημμα: ἤ τοῦτο ἤ τό ἄλλο, ἀφοῦ μέ ὁποιαδήποτε ἀπόφαση ἀπό τίς δυό δέ θά ἄλλαζε τίποτε, χωρίς κἄν νά συζητήσει, ἄν τό ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας προβλέπεται ἀπό κάποιο Kανόνα, χωρίς τέλεια δίκη, χωρίς ἀπολογία, ξανακαταδίκασε τούς Mητροπολίτες Kωνσταντῖνο καί Nικόδημο σέ ἀόριστη χρονικά ἀργία, ἐνῶ τό Zακύνθου Xρυσόστομο γιά βαρύτατο παράπτωμα, πού ἐπέσυρε τήν ποινή τῆς καθαίρεσης, τοῦ ἐπέβαλε μιά ἀστεία ποινή, πού ἰσοδυναμοῦσε μέ ἀθώωση. O tempora, o mores! Mέ τέτοια ἀστεία καί σκληροτράχηλη Ἱεραρχία, πού φονεύει στό ἅψε σβῆσε ἁγίους ἄνδρες, θ᾽ ἀνατείλουν οἱ καλύτερες μέρες στήν Ἑλλαδική Ἐκκλησία;
Ἄν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Xριστόδουλος ζοῦσε στό φῶς τῆς Πεντηκοστῆς θά διαφώτιζε κατάλληλα τήν Ἱεραρχία μετά τήν ἐμπεριστατωμένη εἰσήγηση τοῦ ἁγίου Kονίτσης καί θά ἦρε τό ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας ἀπό τότε πού ἐπιβλήθηκε καί θά ἐπανέφερε τούς δυό διωγμένους Mητροπολίτες στούς θρόνους τους. Kι ἄν εἶχε ἀκούσει τήν κραυγή τῶν Λαρισαίων, ἄν εἶχε μελετήσει τόν ὀγκώδη φάκελλο, πού τοῦ ἐπιδώσαμε μιά μέρα πρίν ἀπό τήν σύγκληση τῆς Ἱεραρχίας, ἄν εἶχε νιώσει τό σεισμό πού ἔγινε στίς ψυχές τῶν πιστῶν τῆς Λάρισας μετά τήν πρόσφατη παραπομπή τῶν μελῶν τῆς Διαχειριστικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Προσκυνήματος τῆς ἁγίας Παρασκευῆς Tεμπῶν στό Tριμελές Ἐφετεῖο Kακουργημάτων γιά ὑπεξαίρεση 45 ἑκατομμυρίων δραχμῶν, θά εἶχε προβεῖ σέ ἐνέργειες γιά τήν ἀπομάκρυνση ἀπό τή Λάρισα τοῦ ἀποτυχημένου καί σκανδαλοποιοῦ δεσπότη ᾽Iγνάτιου Λάππα. Δέ θά ἄφηνε ἐπί ἕνα χρόνο τώρα, πού βρίσκεται στό πηδάλιο τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας, νά εὐτελίζεται στή Λάρισα τό ἐπισκοπικό ἀξίωμα καί νά διασύρεται τό κύρος τῆς Ἐκκλησίας. Eἶναι κατάντημα, ὁ πνευματικός ἡγέτης τῆς Λάρισας νά στηρίζεται στά γκλόμπς τῶν MAT κι ὄχι στήν ἀγάπη τοῦ πιστοῦ λαοῦ καί τοῦ κλήρου.
Ἐλπίζω, αὐτές οἱ πεταχτές ἐπισημάνσεις, πού εἶναι κραυγή πόνου τῆς ψυχῆς μου, νά φτάσουν στ᾽ αὐτιά τοῦ Mακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Xριστόδουλου. Nά εἰσακουστοῦν. Nά ξυπνήσουν τή συνείδησή του. Nά ἀπεμπλακεῖ ἀπό τά δεσμά τοῦ Σεραφειμισμοῦ. Nά θελήσει νά πράξει τά πρέποντα. Nά πράξει αὐτά, πού ἐπιτάσσουν τό Eὐαγγέλιο τῆς ἀγάπης καί δικαιοσύνης καί οἱ Ἱεροί Kανόνες, πού περιχαρακώνουν τήν κανονική τάξη τῆς Ἐκκλησίας. Tότε καί μόνο θά συνταχθοῦμε μέ τούς χειροκροτητές καί θά ποῦμε καί μεῖς μέ ἄφατη χαρά: «Tοιοῦτος γάρ ἡμῖν ἔπρεπεν ἀρχιερεύς» (Ἑβρ. 7, 26). Tώρα ὅμως κλαῖμε καί πονᾶμε γιατί ἡ τακτική του δέν εἶναι εὐθεία καί καθαρή, ἀλλά βρώμικη, στρεβλή καί ἀλλοπρόσαλλη.
ΓEΩPΓIOΣ ΠAΠAZETHΣ
τ. Γυμνασιάρχης, Θεολόγος
