† ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ
Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Ἱερώνυμος χουντικός;
Παρά τό πλευρόν τῶν πολιτικῶν κρατουμένων 5ο
Ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Ἱερωνύμου «Το δράμα ἑνός Ἀρχιεπισκόπου» (ΣΤ΄ Ἔκδοση 2003, σελ. 144-148)
Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Ἱερώνυμος:
«῎Αν δέν σταματήσῃ τό κακόν, θά συμμερισθῶ τά βασανιστήρια»
Δέν γνωρίζω τί ἔκαμαν οἱ ἀποδέκται αὐτῆς τῆς ἐπιστολῆς (τήν δημοσιεύσαμε στό προηγούμενο 4ο μέρος) , ἐγώ ὅμως κατόπιν αὐτῆς καί πολλῶν ἄλλων ὑπευθύνων καί ἐξηκριβωμένων στοιχείων, τά ὁποῖα ἔφθαναν μέχρις ἐμοῦ, ἔκρινα ὅτι ἔπρεπε νά ἐπέμβω μέ ἀκόμη ἐντονώτερον τρόπον. Διά τοῦτο, ἐκτός ἀπό τά συνεχῆ σχετικά προφορικά διαβήματα πρός τόν τότε Πρωθυπουργόν, ἐθεώρησα ἀναγκαῖον νά τοῦ γράψω καί ἄλλην ἐπιστολήν, εἰς τήν ὁποίαν μεταξύ ἄλλων τοῦ ἐδήλουν, ὅτι, ἐάν δέν παύσουν τά βασανιστήρια, θά προτιμήσω ἀντί νά διαμένω εἰς τήν ᾿Αρχιεπισκοπήν, νά ἐγκλεισθῶ εἰς τάς φυλακάς καί νά συγκακοπαθῶ μέ τούς πολιτικούς κρατουμένους. ῾Η ἐπιστολή ἐκείνη, εἶχεν ὡς ἑξῆς:
«Ἀγαπητέ μου Κύριε Πρόεδρε,
Σᾶς κουράζω καί σᾶς λυπῶ μέ τάς παρομοίας ἐπιστολάς μου, ἀλλ᾿ ἐπειδή καί σᾶς ἀγαπῶ καί σᾶς ἐκτιμῶ βαθύτατα καί ἐπειδή ὑπεράνω ὅλων τοποθετῶ τό συμφέρον τῆς ᾿Εκκλησίας καί τῆς πατρίδος μας, ἀποφασίζω παρά ταῦτα νά σᾶς γράψω καί πάλιν. Καί εἶναι ἀκριβῶς αὐτό τό συμφέρον, τό ὁποῖον μοῦ ἐπιβάλλει νά ἐπανέλθω ἐπί τοῦ θέματος “βία καί ῾Επανάστασις τῆς 21.4.67”, μέ τό ὁποῖον σᾶς ἀπησχόλησα, ἰδίᾳ εἰς τήν ἐπιστολήν μου τῆς 6ης Αὐγούστου τοῦ 1969.
Τότε σᾶς ἔγραφα, ἐξ ἀφορμῆς ὡρισμένων περιπτώσεων, ἔχων ὅμως ἁπλῶς ὑπονοίας, ὅτι δέν ἐπρόκειτο μόνον περί αὐτῶν. Τώρα ὅμως δέν ἀναφέρομαι εἰς μεμονωμένας περιπτώσεις, διότι παρά τάς οἱασδήποτε βεβαιώσεις τῶν ἁρμοδίων ἔχω πλέον, δυστυχῶς, πεισθῆ, ὅτι δέν πρόκειται περί αὐτοῦ. ᾿Εκ τῶν πολλῶν καί πολλαχόθεν προερχομένων πληροφοριῶν, ἔχω ἤδη σχηματίσει τήν πεποίθησιν, ὅτι πρόκειται περί συστήματος καί τακτικῆς, τά ὁποῖα ἐνθυμίζουν κομμουνιστικά ἤ χιτλερικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Διότι δέν συμβαίνουν μόνον εἰς τό ἄλφα ἤ τό βῆτα κρατητήριον ἤ φυλακήν, ὁπότε θά ἦτο δυνατόν νά ὑποθέσῃ κανείς, ὅτι πρόκειται περί ὑπερβασίας ἑνός ἤ δύο συγκεκριμένων προσώπων, ἐκ τῶν ἐντεταλμένων τήν διεξαγωγήν ἀνακρίσεων μεταξύ τῶν κρατουμένων ἤ τήν φρούρησιν αὐτῶν. ᾿Επαναλαμβάνονται αἱ ἀπανθρωπίαι, δυστυχῶς πανομοιότυποι, σχεδόν παντοῦ ὅπου ὑπάρχουν πολιτικοί κρατούμενοι. ᾿Αλλά καί ἐν περιπτώσει, κατά τήν ὁποίαν δέν πρόκειται περί προδιαγεγραμμένου συστήματος καί προσχεδιασμένης τακτικῆς, παραμένει τό γεγονός, ὅτι οἱ βασανισμοί καί αἱ πρός τούς πολιτικούς κρατουμένους ἐφαρμοζόμεναι σκληρότητες εἶναι τόσον διαδεδομέναι, ὥστε ἀπολύτως δεδικαιολογημένως σχηματίζει κανείς τήν ἐντύπωσιν, ὅτι πρόκειται περί ἄνωθεν διδομένης ἐντολῆς, ἤ ἔστω ἐπιδεικνυομένης ἀνοχῆς.
Δι᾿ ὅσων γράφω δέν πρέπει νά νομισθῇ, ὅτι παραγνωρίζω τό γεγονός, ὅτι ἡ ᾿Επανάστασις πρέπει νά ἀμυνθῇ κατά τῶν οἱωνδήποτε ἀντιπάλων της, διά νά δυνηθῇ νά μείνῃ εἰς τήν ᾿Αρχήν. Αὐτό ἀποτελεῖ καί θά ἀποτελῇ ἴσως ἐπί μακρόν ἐθνικήν ἀνάγκην. ᾿Αλλ᾿ ἀκριβῶς διά νά μείνῃ ἡ ᾿Επανάστασις εἰς τήν ᾿Αρχήν ἐπί μακρόν, θά πρέπῃ νά μή δημιουργῇ συνεχῶς καί περισσοτέρους ἐχθρούς. Πῶς ὅμως νά μή πολλαπλασιάζωνται οἱ ἐχθροί της, ὅταν ὁ ἕνας ἤ ἡ μία πληροφορῆται ὅτι τό παιδί του, ὁ ἀδελφός του, ἡ σύζυγός του, ὁ συγγενής του, ὁ φίλος του, ὁ γνωστός του ἤ ὁ συνάδελφός του ἤ καί ὁ τάδε ἄγνωστός του βασανίζεται κατά τήν ἀνάκρισιν ἀπανθρώπως, ἐξευτελίζεται συνεχῶς, στερεῖται ἐπί μῆνας καί αὐτοῦ τοῦ φωτός τῆς ἡμέρας, ἀπομονοῦται κατά τρόπον ἀπειλοῦντα νά διασαλεύσῃ ὄχι μόνον τήν σωματικήν του ὑγείαν, ἀλλά καί τήν πνευματικήν του ἰσορροπίαν;
᾿Εξ ἀφορμῆς τοῦ θανάτου τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Τρίκκης, ἀνεδημοσιεύθησαν ἀποσπάσματα ἀπό τό ῾Ημερολογιόν του, εἰς τό ὁποῖον ἀφηγεῖται τά μαρτύριά του εἰς τά χιτλερικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως. ᾿Ησθάνθην πάλιν ἐντροπήν καί ἀγανάκτησιν, ὄχι ὅμως κυρίως δι᾿ ὅσα τότε συνέβαιναν, ἀλλά διότι διεπίστωνα, ὅτι παρόμοια ἐφαρμόζονται καί ὑπό τῶν ἰδικῶν μας ᾿Αρχῶν εἰς βάρος τῶν ἀντιπάλων τῆς ᾿Επαναστάσεως.
᾿Αγαπητέ μου κ. Πρόεδρε,
῾Η ᾿Επανάστασις κάποτε θά παραδώσῃ τήν ᾿Αρχήν εἰς τήν διάδοχον κατάστασιν. Εἶναι ὅμως ἀπαραίτητον νά συμβαίνουν κατά τοιοῦτον τρόπον τά πράγματα, ὥστε τότε, ὅταν θά ἀποκαλύπτωνται τά νῦν συμβαίνοντα, νά ἐντρεπώμεθα ὡς ῞Ελληνες καί ὡς πατριῶται; ᾿Επ᾿ οὐδενί λόγῳ ἐπιτρέπεται νά ἀμαυρωθοῦν μέ αὐτάς τάς μελανάς σελίδας τά μεγάλα ἐπιτεύγματα τῆς ᾿Επαναστάσεως. ᾿Εν οὐδεμιᾷ περιπτώσει εἶναι ἐπιτετραμμένον τά μεγάλα ἐπιτεύγματα τῆς ᾿Επαναστάσεως νά ταφοῦν ὑπό τάς οἰμωγάς καί τάς ἀράς τῶν καταδυναστευθέντων συμπατριωτῶν μας. Δέν θά πρέπει νά ἐπαναληφθῇ ὅ,τι καί ἐν Γερμανίᾳ, ὅπου ἐντρέπονται σήμερον οἱ Γερμανοί νά εἴπουν ὅτι ὑπῆρξαν ἐκ τῶν ὀπαδῶν τοῦ Χίτλερ, καίτοι καί αὐτός πολλά καί μεγάλα εἶχε προσφέρει ὑπέρ τῆς πατρίδος του. ῾Η ᾿Επανάστασις, ἀπαλλασσομένη συντόμως ἀπό τάς τοιαύτας κηλίδας της, θά πρέπει νά μείνῃ ὡς φωτεινόν μετέωρον, τό ὁποῖον ὡδήγησε τήν ῾Ελλάδα εἰς τήν δόξαν καί τό ὁποῖον τῆς ἐξησφάλισε τόν παγκόσμιον σεβασμόν καί τήν ἐκτίμησιν. Εἰδικῶς δέ τό ὄνομά σας, τό ὁποῖον ἔχει πλέον συνδεθῆ ἀρρήκτως μέ τήν ᾿Επανάστασιν, πρέπει νά μείνῃ ἀκηλίδωτον καί ἀπό βαρβαρότητας καί θηριωδίας. ῞Απαξ δέ καί κατωρθώσατε, ὥστε ἡ ᾿Επανάστασις νά ἐπικρατήσῃ ἀναιμάκτως, δέν πρέπει νά ἐπιτρέψητε νά φορτωθῇ αὕτη μέ πράξεις βίας καί ὠμότητας, αἱ ὁποῖαι ἀπᾴδουν εἰς πεπολιτισμένους ἀνθρώπους καί μάλιστα ῞Ελληνας.
᾿Επαναλαμβάνω, ὅτι λυποῦμαι, διότι ἀσφαλῶς σᾶς ἐλύπησα. ᾿Αλλά λυποῦμαι πολύ περισσότερον διά τά συμβαίνοντα. ῎Εχω τήν συναίσθησιν, ὅ,τι ὡς Προκαθήμενος τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, δέν θά εἶχα ἐπιτελέσει τό καθῆκον μου οὔτε πρός ὑμᾶς, οὔτε πρός τήν Πατρίδα καί τήν ᾿Εκκλησίαν, ἄν δέν ἐπιστήσω καί πάλιν τήν προσοχήν σας ἐπί τῶν τοιαύτης φύσεως γεγονότων, τά ὁποῖα λαμβάνουν χώραν ἐν ὀνόματί σας καί ἐν ὀνόματι γενικῶς τῆς ᾿Επαναστάσεως. Λυποῦμαι δέ διότι αὐτήν τήν φοράν πρέπει νά σᾶς καταστήσω ἀπολύτως σαφές, ὅτι, ἄν ἡ κατάστασις τῶν πολιτικῶν κρατουμένων δέν ἀλλάξῃ ἄρδην, θά τό θεωρήσω ὡς στοιχειώδη ὑποχρέωσιν μου, νά συμμερισθῶ καί ἐγώ προσωπικῶς τάς κακουχίας των καί τά μαρτύριά των. ῾Η θέσις μου θά παύσῃ νά εἶναι εἰς τήν ὁδόν ῾Αγίας Φιλοθέης καί θά μεταφερθῇ πλησίον των. Εὔχομαι καί ἐλπίζω, ὅτι, χάρις εἰς τήν προσωπικήν σας παρέμβασιν, δέν θά παραστῇ ἀνάγκη νά πραγματοποιηθῇ ἡ ὡς ἄνω ἀπόφασίς μου, ἐπίσης δέ ὅτι τό τοιούτου εἴδους διάβημά μου θά εἶναι τό τελευταῖον, διότι ἐξάπαντος καί διά παντός τρόπου θά σταματήσῃ τό κακόν. Οἱαδήποτε περαιτέρω καθυστέρησις ἀποτελεῖ ἔγκλημα ὄχι μόνον πρός τήν ᾿Επανάστασιν, ἀλλά καί πρός τήν ῾Ελλάδα.
Διάπυρος πρός Κύριον εὐχέτης
+ ῾Ο ᾿Αθηνῶν ῾Ιερώνυμος»
† ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΑΘΗΝΩΝ
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ (ΚΟΤΣΩΝΗΣ)
Ἡμερολόγιο Ἄρθρων