Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 151, 16-2-2005

“Τί ἐστιν ἄνθρωπος;”

Δέν τολμῶ νά ἀρθρώσω ἄποψη γιά τήν ὕπαρξή μου, ἤ νά θυμίσω τήν κρυστάλλινη, σεβαστική ἀναφορά τῶν Πατέρων τῆς ᾿Εκκλησίας μας στόν ἄνθρωπο, πού τόν νοιώθουν, ὡς τό κορύφωμα τῆς Δημιουργίας, καί μέ πνίγει τό εὐτελιστικό, ἀντιρρητικό παραλήρημα. ῾Ο λόγος, πού τόν ἀπευθύνω  στόν ἑαυτό μου καί, πού ἔχει ἀντικείμενο ἔρευνας τή μονάκριβη καί ἀδιαπραγμάτευτη ὕπαρξή μου, ὅταν ἐπεκτείνεται σέ διάλογο μέ τό συνοδίτη, ἀχθοφόρο τοῦ ἴδιου πακέτου ἀποριῶν, δέν εἶναι ἐνασχόληση ἄνετη καί ἀνώδυνη. Δέ βρίσκει πάντοτε ἀνταπόκριση. Δέν ὁδηγεῖ, ἀναπόφευκτα, σέ συναδέλφωση καί σέ συντονισμό τῆς ἀναζήτησης. Συχνά συναντάει τήν προκατάληψη ἤ τήν κακόπιστη αὐτοοχύρωση. Καί καταλήγει σέ διάσταση καί σέ διαφωνία. Κάποτε καί σέ ἀνοιχτή ἀντιπαράθεση.

Τά πολλά καί ἀντιφατικά κατάλοιπα τῶν αἰώνων, πού διάβηκαν καί οἱ ποικίλες ἰδεολογικές ἐμπλοκές τῆς ἐκρηκτικῆς ἐποχῆς μου, ἔχουν προκαλέσει νέφωση ἀοριστίας καί σύγχυσης γύρω ἀπό τόν ἄνθρωπο, πού ὑποτίθεται πώς τόν ἀναγορεύουν σέ πρώτη ἀξία καί πώς τόν ὑπηρετοῦν μέ ἀφοσίωση. Θεωρίες, πού δέν ἀπαντοῦν αὐθεντικά καί πειστικά στό “περί ἀνθρώπου” ἐρώτημα, ἀλλά ἐνορχηστρώνονται στήν προπαγάνδα τῆς ὑλοφροσύνης, σπέρνουν στό λογισμό ἀγκάθια ἀμφισβήτησης. Τραυματίζουν τήν ἐμπιστοσύνη μας στήν ὥριμη καί κατασταλαγμένη κρίση τῶν φωτισμένων προγόνων μας. ᾿Ερεθίζουν ἀρνητικά τίς ἀνυποψίαστες ψυχές. Γεννοῦν ἀμφιβολίες, ἀναδιπλώσεις καί ἐπιφυλάξεις, πού συχνά ἐξελίσσονται σέ σκληρές καί ἐπίμονες ἀντιπαλότητες.   Καί μεταλλάσσουν τήν αὐτοσυνειδησία μας.

Ἐρευνητικές ἀπόπειρες ἀνολοκλήρωτες, ρεύματα σκέψης θολῆς ἤ χαοτικῆς σκοπιμότητας, ἐνταγμένης σέ προγραμματισμούς ἐξουσίας, ἀφέλειες τῆς δημοσιογραφίας ἤ τῆς τηλεοπτικῆς τεχνολογίας ἰχνογραφοῦν ἕνα ἐντελῶς διαφορετικό προφίλ τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου. Καί τό λανσάρουν, ὡς τό μόνο ἠλεγμένο και κατακυρωμένο μοντέλο ὑπαρξιακοῦ προβληματισμοῦ. ῾Ως τή μόνη δίοδο γιά τήν ἀλάθητη πρόσβαση, τήν ἔγκυρη γνώση καί τήν ἐκσυγχρονισμένη ἀνάδειξη τοῦ ἀνθρώπου.

Θά χρεωνόμουν τήν τόλμη, νά χαρακτηρίσω τήν παρέμβασή τους πράξη στρεβλωτική. Προσπάθεια μετακίνησης τοῦ ἐνδιαφέροντος ἀπό τό “εἶναι” στό “φαίνεσθαι” καί στό “ἔχειν”. ᾿Από τή διαδικασία ἀναζήτησης τῆς ὀντολογικῆς ταυτότητάς μας, στόν ἀγώνα γιά τή θεοποίηση ἑνός ὄντος, πού οἱ ἴδιοι δέν τοῦ ἐμπιστεύονται ἄλλα στοιχεῖα διακριτικά καί ὑπεροχικά, παρά μονάχα τό προνόμιο(!) νά εἶναι ἀπόγονος τοῦ πιθήκου.

Ὁ δέκατος ἔνατος αἰώνας καί ὁ εἰκοστός, πού τόν ἔζησα προσωπικά, σ᾿ ὅλη τήν ἰλιγγιώδη του ἀνάπτυξη καί σ᾿ ὅλη τή βάρβαρη ἀγριότητά του, διατύπωσαν, μέ πλαστή ἐγγύηση ἐπιστημονικῆς αὐθεντίας, τήν ἄποψη, πώς ὁ ἄνθρωπος βρίσκεται στήν ἀνώτατη βαθμίδα μιᾶς μετεξέλιξης, πού ἀρχίζει ἀπό τήν ἁπλούστερη μορφή τῆς ζωῆς καί κορυφώνεται στό “ἐλεύθερο” καί “σκεπτόμενο” πλάσμα, τό δημιουργό καί συγγραφέα καί πρωταγωνιστή τῆς παγκόσμιας ἱστορίας. ῾Η ἄποψη αὐτή ἔτρεξε σ᾿ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τοῦ πλανήτη. ᾿Αποπροσανατόλισε τίς συνειδήσεις. Θεοποίησε τήν εὐμάρεια. Εὐτέλισε τό ἀνθρώπινο πρόσωπο.

 Ο ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ