Κήρυγμα Σαμαρείτιδος
(Ιωάν. Δ΄ 5-42)
Του Αρχιμ. Ειρηναίου Μπουσδέκη
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ
ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ
«έρχεται γυνή εκ της Σαμαρείας αντλήσαι ύδωρ. Λέγει αυτή ο Ιησούς, δός μοι πιείν».
ΠΩΣ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΜΑΣ;
Συνήθως όταν στρέφουμε το βλέμμα μας στο πρόσωπο του Κυρίου μας, προσμετρούμε το μέγεθος της ευεργεσίας που έχει προσφέρει με τη σταυρική λυτρωτική θυσία του σε όλο το γένος των ανθρώπων.
Στη σημερινή ευαγγελική περικοπή μας αποκαλύπτεται μια άλλη, το ίδιο μεγάλη ευεργεσία του Σωτήρα μας. Ο Χριστός έρχεται σε προσωπική συνάντηση με τον καθένα μας ξεχωριστά. Δεν στέκεται μακριά από την κάθε ύπαρξη. Δεν την αφήνει μόνη και αβοήθητη στη πνευματική πορεία της.
Δείτε σήμερα με ποιο τρόπο πλησιάζει την απλή Σαμαρείτιδα γυναίκα. Με ποιο τρόπο την καθοδηγεί. Τι ορίζοντες της ανοίγει.
Ας σταθούμε στα περιστατικά της περικοπής που μας αποκαλύπτει και το πως πλησιάζει και εμάς σήμερα ο Χριστός, αλλά και πως μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτή τη συνάντηση για να τον ζήσουμε πραγματικά σαν Σωτήρα των ψυχών μας.
«έρχεται γυνή εκ της Σαμαρείας αντλήσαι ύδωρ. Λέγει αυτή ο Ιησούς, δός μοι πιείν».
ΑΔΙΟΡΑΤΑ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ ΜΠΑΙΝΕΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ
Κουρασμένος ο Κύριος από την οδοιπορία κάθισε στο πηγάδι του Ιακώβ να ξαποστάσει. Έρχεται λοιπόν εκεί γυναίκα Σαμαρείτισσα για να αντλήσει νερό. Και ο Κύριος της είπε. Δώσε μου να πιω. Βλέπετε, αδελφοί μου, με πόσο απλό τρόπο πλησιάζει αυτή τη γυναίκα ο Ιησούς. Στο ξεκίνημα του διαλόγου αποκρύπτει τελείως τη θεότητά του. Εμφανίζεται στα μάτια της Σαμαρείτισσας σαν ένας απλός άνθρωπος που διψάει και ζητάει νερό για να πιει. Το πρώτο στοιχείο λοιπόν είναι ότι ο Χριστός με ένα αδιόρατο διακριτικό τρόπο μπαίνει στη ζωή μας.
ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥ: ΣΥΓΚΑΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ
Εμείς έχουμε συνδέσει την παρουσία του Χριστού με οράσεις και σημεία και θαυμαστά γεγονότα. Εκείνος όμως τις περισσότερες φορές συγκαταβαίνει στη δική μας ασθένεια. Το δοξαστικό των στιχηρών του εσπερινού εκφράζει αυτή την πραγματικότητα. «Παρά το φρέαρ του Ιακώβ, ευρών ο Ιησούς την Σαμαρίτειδα, αιτεί ύδωρ παρ’ αυτής ο νέφεσι καλύπτων την γην… ύδωρ αιτών ο εν ύδασι την γην κρεμάσας, ύδωρ ζητών ο πηγάς και λίμνας υδάτων εκχέων». Βλέπετε το μέγεθος της συγκαταβάσεως; Αυτός που καλύπτει με τα σύννεφα τη γη, αυτός που εκχέει πλούσια τα νερά των πηγών και των λιμνών, αυτός που σύναξε όλα τα ύδατα των θαλασσών που περιβάλλουν τη γη, ζητάει να πιει νερό από μια γυναίκα.
-Το θαύμα της συγκαταβάσεως εκτείνεται και πέρα απ’ αυτό όμως. Ο Ιησούς τολμάει να επικοινωνήσει και να έρθει σε διάλογο με μια Σαμαρείτιδα. Αυτό θεωρείτο έκπτωση για ένα Ιουδαίο, γιατί υπήρχε η πεποίθηση για τους Σαμαρείτες ότι λόγω της επιμειξίας με άλλους λαούς είχαν πάψει πλέον να ανήκουν στον εκλεκτό λαό του Θεού και τους θεωρούσαν άλλες φορές ως ειδωλολάτρες, και αν όχι, πάντως σίγουρα ως βεβήλους από την συναναστροφή τους με τους εθνικούς.
-Και το τρίτο στοιχείο. Ο παντογνώστης Κύριος γνώριζε το ηθικό ποιο της γυναίκας, γνώριζε όμως και τα σπέρματα της γνησιότητας και συγκαταβαίνει να μιλήσει με αυτή. Λέει το ίδιο δοξαστικό που αναφέραμε παραπάνω: «Ω του θαύματος! Ο τοις χερουβίμ εποχούμενος, πόρνη γυναικί διελέγετο». Ο Πανάγιος Θεός που έχει σαν όχημα τις αγγελικές δυνάμεις, τα χερουβίμ, διελέγεται με μια γυναίκα αμαρτωλή.
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΡΕΥΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ
ΣΩΣΕΙ ΤΗΝ ΜΙΑ ΥΠΑΡΞΗ
Ο Χριστός λοιπόν συγκαταβαίνει στην ανθρώπινη αδυναμία μας κρύβει τη θεότητά του, σταδιακά όμως αρχίζει και αποκαλύπτεται στον άνθρωπο. Και όλα αυτά για να σώσει την μία ψυχή την μία ύπαρξη που κινδυνεύει από τον εχθρό του ανθρωπίνου γένους τον διάβολο. Το δοξαστικό που προαναφέραμε ξεκαθαρίζει το σκοπό για τον οποίο προσέγγισε την γυναίκα και διαλέχτηκε μαζί της. «θέλων ελκύσαι όντως αυτήν, την θηρευομένην υπό του πολεμήτορος εχθρού, και ποτίσασθαι ύδωρ ζωής, την φλεγομένην εν τοις ατοπήμασι δεινώς ως μόνος εύσπλαχνος και φιλάνθρωπος». Συγκατέβηκε λοιπόν και σταδιακά αποκαλύφθηκε στη γυναίκα γιατί αποσκοπούσε στον να την προσελκύσει μακριά από τον πολεμήτορα εχθρό τον διάβολο την στιγμή που εκείνος δόλια την θήρευε για να την κατασπαράξει. Αποσκοπούσε να της χαρίσει τη δρόσο της Χαριτος του Θεού που θα την ανακούφιζε από την φλόγα της ζωής της αμαρτίας, ως μόνος εύσπλαχνος και φιλάνθρωπος Κύριος.
Εύσπλαχνος και φιλάνθρωπος ο Κύριος. Έδωσε τη σωτηρία σε όλο το γένος των ανθρώπων με τη σταυρική θυσία του που δείχνει την άκρα συγκατάβαση και ταπείνωσή του. Βλέπει όμως και την κάθε μια ψυχή να τυραννιέται κάτω από την δυναστεία του διαβόλου. Την βλέπει να κινδυνεύει να γίνει το θήραμα του εχθρού, να φλέγεται μέσα στις ηδονές και τα καθημερινά ατοπήματά της. Δεν υποφέρει να την αφήσει εγκαταλελειμμένη και αδύναμη, εύκολη λεία, θηριάλωτη στα δόντια του νοητού λύκου. Γι αυτό την πλησιάζει για να μπορέσει μέσα στη δεινή αυτή θέση που βρίσκεται να την προσελκύσει κοντά του, να την αγρεύσει να την σώσει, να ξεχύσει μέσα της νερό που δεν θα στειρεύει αλλά θα αναβλύζει, θα ξεπηδά και θα τρέχει με ορμή μέσα της για να την δροσίζει και να της χαρίζει την αιώνια ζωή. Την συναντάει, διαλέγεται μαζί της, της αποκαλύπτεται σταδιακά.
ΠΛΗΣΙΑΣΜΑ ΧΩΡΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
Ας προσέξουμε και κάτι ακόμα. Αυτό το πλησίασμα προς την κάθε μια ύπαρξη το κάνει ο Κύριος χωρίς διακρίσεις. Σε άνδρες, γυναίκες, σε ντόπιους και αλλοφύλους, σε δικαίους και αμαρτωλούς. Σε όλους αποκαλύπτεται. Όλους προσκαλεί. Όλους περιμένει να έρθουν κοντά του.
«έρχεται γυνή εκ της Σαμαρείας αντλήσαι ύδωρ. Λέγει αυτή ο Ιησούς, δός μοι πιείν».
ΣΤΑΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ
ΣΤΟ ΠΛΗΣΙΑΣΜΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ
Εδώ όμως πρέπει να δούμε τη Σαμαρείτισσα για να αντικατοπτρίσουμε τον εαυτό μας. Αυτή η απλή αλλά και αμαρτωλή γυναίκα διέκρινε από την πρώτη στιγμή ότι κάτι τελείως διαφορετικό υπήρχε σ’ Αυτόν τον διαφορετικό άνθρωπο που την πλησίασε. Κατανόησε ότι δεν ήταν ψιλός άνθρωπος. Είχε από την αρχή την πεποίθηση ότι αυτή η τόσο διαφορετική συνάντηση θα της άνοιγε τελείως διαφορετικούς ορίζοντες στη ζωή της, ότι όσο πέρναγε η ώρα θα της αποκαλυπτότανε πραγματικότητες συγκλονιστικές που πριν αγνοούσε.
Να για ποιο λόγο στο μακρύ διάλογο του Χριστού με την Σαμαρίτεισσα που ακούσαμε στο σημερινό ευαγγέλιο βλέπουμε κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία για τη γυναίκα αυτή που ήταν καθοριστικά για να αναγνωρίσει τον Σωτήρα της και να τον ακολουθήσει.
ΓΝΗΣΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
Α) Πρέπει πρώτα να επισημάνουμε τη θρησκευτική καλλιέργεια της γυναίκας αυτής (όπως φάνηκε στο διάλογο με τον Κύριο δεν ήταν άγευστη θρησκευτικής παιδείας -είχε και γνώσεις και συγκεκριμένες απορίες στα θέματα της πίστεώς της).
Επίσης τη γνησιότητα της αναζητήσεώς της (παρουσιάζεται σαν μια πνευματικά ανήσυχη ύπαρξη με διάθεση να γνωρίσει την αλήθεια), και τον πόθο της να ανακαλύψει την αλήθεια (παρουσιάζεται ανοικτή στη σταδιακή αποκάλυψη του Κυρίου προς αυτή).
Διακρίνεται επίσης όλος ο διάλογος από ένα αυθορμητισμό και απλότητα αλλά συγχρόνως και ειλικρίνεια (αρκετές φορές έρχεται εύλογα να θέσει ερωτήματα οι απαντήσεις των οποίων τις άνοιγαν άλλους ορίζοντες).
ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ
Β) Πέρα όμως απ’ αυτή τη γενική καλοπροαίρετη στάση, η Σαμαρίτεισσα γυναίκα αποδεικνύει με τη στάση της ότι κάνει πολύ μεγάλες υπερβάσεις για να γνωρίσει το Σωτήρα και θεάνθρωπο Χριστό.
-Στην αρχή προβληματίζεται πως ο Ιησούς ένας Ιουδαίος άνθρωπος καταδέχεται να μιλήσει με μια Σαμαρίτεισσα.
-Στη συνέχεια τον συγκρίνει με τον πατριάρχη Ιακώβ, λέγοντας μήπως είσαι ανώτερος από αυτόν που μας έδωσε αυτό το πηγάδι και το νερό
-Μετά κατανοεί ότι το νερό που παρέχει ο συνομιλητής δεν είναι υλικό στοιχείο αλλά κάτι που ξεδιψάει για πάντα την ψυχή.
-Καθοριστική είναι η στιγμή που ο Κύριος αποκαλύπτει τον αμαρτωλό προσωπικό της βίο. Η ανταπόκρισή της είναι άμεση. «Κύριε είδα ότι προφήτης ει».
-Όταν μάλιστα ο Κύριος τα περί πνευματικής και αληθινής λατρείας του Θεού, εκείνη σαν από διαίσθηση του είπε ότι όλα αυτά θα τα αποκαλύψει ο Μεσσίας όταν έρθει. Και όταν ο Ιησούς της είπε: «εγώ ειμί ο λαλών σοι», η Σαματείτιδα εγκατέλειψε την στάμνα της και έτρεξε να αναγγείλει αυτό που της είχε αποκαλυφθεί τον ίδιο τον Σωτήρα Χριστό στους συγχωριανούς της.
ΣΤΑΣΗ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ
ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΟ ΣΕ ΜΑΣ ΧΡΙΣΤΟ
Από τα παραπάνω κατανοούμε τη συμβολή τη δική μας για να ζήσουμε το ποθητό γεγονός της συναντήσεώς μας με τον Κύριο. Εκείνος έρχεται μας προσεγγίζει συγκαταβαίνοντας στην ανθρώπινη αδυναμία μας, μας αποκαλύπτεται σταδιακά. Εμείς όμως πρέπει να υπερβούμε κάποιους σκοπέλους που μπορούν να κάνουν τη σχέση μας με το Χριστό να ναυαγήσει.
Α) Απεγκλωβιζόμαστε από μια σχέση ωφελιμιστική με τον Κύριο, καθημερινών διευκολύνσεων και εξυπηρετήσεως των υλικών μας αναγκών; Αυτό είναι όλο κι όλο η σχέση μας με τον Χριστό; Να εξυπηρετεί απλώς τις υλικές ανάγκες, και να είναι συμπαραστάτης στις εμπλοκές μας στον κόσμο τούτο;
Β) Βλέπουμε αυτή τη συνάντηση με ένα δέος λόγω του ελέγχου της συνειδήσεως που εμείς τόσο αμαρτωλοί παραστεκόμαστε κοντά στον Κύριό μας;
Γ) Αισθανόμαστε στη σχέση μας μαζί του σταδιακά να μας αποκαλύπτεται ότι αυτός είναι ο Σωτήρας της ψυχής μας που θα μας οδηγήσει στην αιώνια βασιλεία του;
«έρχεται γυνή εκ της Σαμαρείας αντλήσαι ύδωρ. Λέγει αυτή ο Ιησούς, δός μοι πιείν».
ΝΑ ΖΗΣΟΥΜΕ ΟΛΟΙ
ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ
Την εμπειρία της προσωπικής συνάντησης μας με τον Κύριο καλούμαστε να τη ζήσουμε όλοι, κι αυτό γιατί όλους μας πλησιάζει ο Κύριος. Είδατε πως μέσω της Σαμαρίτειδος ο Κύριος αποκαλύφθηκε και στους ανθρώπους της πόλεως εκείνης που έτρεξαν να τον ακούσουν με την προτροπή της. «εκ της πόλεως εκείνης πολλοί επίστευσαν εις αυτόν» λέγει ο ευαγγελιστής. Τον παρακάλεσαν να μείνει δυο μέρες μαζί τους. Και από τη διδασκαλία του αυτή των δύο ημερών πίστεψαν πολλοί περισσότεροι. Έκαναν την ίδια κίνηση που τους έφερε κοντά στον Χριστό που τους αποκαλύφθηκε. Έλεγαν μάλιστα στη γυναίκα. Δεν πιστεύουμε επειδή εμπιστευτήκαμε τα λόγια σου μόνον. «αυτοί γαρ ακηκόαμεν και οίδαμεν ότι ούτος εστίν αληθώς ο σωτήρ του κόσμου ο Χριστός».
Πόσες και πόσες γενιές αγίων της Εκκλησίας μας δεν ακολούθησαν το παράδειγμα της αγίας Φωτεινής της Σαμαρίτειδος. Στην προσωπική αποκάλυψη του Κυρίου στην ύπαρξή τους έκαναν τις ίδιες αυτές υπερβάσεις και οδηγήθηκαν στη γνώση του Χριστού που είναι ο Σωτήρας του κόσμου, ο σωτήρας των ψυχών τους. Γεύτηκαν λοιπόν την σωτηρία και οδήγησαν τα βήματά τους κοντά στον Κύριο στην βασιλεία του την αιώνια.
