Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ, 

Η γνώμη των πλειόνων

 

Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Μιά διατύπωση-ομπρέλλα του σημερινού εκκλησιαστικού κατεστημένου. Προβάλλεται κι επαναλαμβάνεται, όχι γιά να στηρίξει πράξεις έντιμες, σύμφωνες με το γράμμα και το πνεύμα των Ιερών Κανόνων της Εκκλησίας, αλλά τις πιό εξωφρενικές αυθαιρεσίες. Όταν οι ειδήμονες κι ο λαός επαναστατούν κι εγκαλούν τό κρυφό εργαστήριο λήψεως αποφάσεων, που έχει εγκατασταθεί στα μυστικά δώματα της αρχιεπισκοπικής κατοικίας, κι όταν περνούν από αυστηρή κριτική τις αποφάσεις των διοικητικών σωμάτων, της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου και της Συνόδου της Ιεραρχίας, ακούν στερεώτυπα την απάντηση: "Η γνώμη των πλειόνων κρατείτω". Με αυτό το σλόγκαν φιμώνουν τον λαό και ναρκώνουν τη δική τους συνείδηση.

* * *

Δεν αμφισβητεί κανένας την αρχή, που δεσμεύει τη δημοκρατική διαχείριση της εκκλησιαστικής διοικητικής ευθύνης. Η γνώμη των πλειόνων έχει βαρύτητα. Εκφράζει την συλλογικότητα των επισκόπων. Το συνυπεύθυνο. Και το ισότιμο. Μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας δεν υπάρχει κεφάλι, που να υπερέχει. Δεν υπάρχει γνώμη, που να δικαιούται να επιβληθεί με το στανιό. Οι επίσκοποι, όταν κάθονται να διασκεφθούν και να αποφασίσουν, έχουν όλοι το ίδιο πνευματικό χρέος. Να αναζητήσουν την αλήθεια. Το ίδιο δικαίωμα. Να εκφραστούν ελεύθερα και δίχως παρεμβολές. Την ίδια άνεση. Να στηρίξουν αδέσμευτα την θεολογική και εκκλησιαστική άποψή τους με την ψήφο τους. Ο πρόεδρος του οποιουδήποτε Συνοδικού σώματος δεν είναι τίποτα άλλο, παρά πρώτος μεταξύ ίσων.

Κι ο επίσκοπος, που εκπροσωπεί την Εκκλησία των Κυθήρων, παρακάθεται στην τράπεζα των συζητήσεων σε απόλυτη ισοτιμία με τον προκαθήμενο.

* * *

Ωστόσο, αυτή η ισοτιμία δεν μπορεί ποτέ να εκπέσει σε διπλωματικό σκάκι. Οι επίσκοποι δεν παίζουν με τα ιερά. Δεν εξυπηρετούν την ώρα της συνοδικής διασκέψεως τα ιδιοτελή τους σχέδια ή τα προσωπικά τους ωφέλη. Υπάρχουν ωρισμένες βασικές αρχές, που οριοθετούν το λειτούργημά τους. Εκκλησιολογικά κι ευχαριστιακά πλαίσια, που τους περιχαρακώνουν και τους προφυλάγουν από εκτροπές, καταλυτικές της δικής τους αξιοπρέπειας και της πνευματικής ολοκληρίας του εκκλησιαστικού σώματος.

1. Η πρώτη αρχή είναι η αυτοπαράδοση στο Άγιο Πνεύμα. Ο Παράκλητος, το Πνεύμα της Αληθείας, δεν ενεργεί αυτόματα και, κατά τρόπο μαγικό μέσα στην Σύνοδο. Οι επίσκοποι, που συνεδριάζουν συνοδικά και συσκέπτονται γύρω από το κοινό τραπέζι των συζητήσεων, πρέπει να ενώνονται πρώτα στην Τράπεζα του Μυστηρίου της Ευχαριστίας και να ζητούν με έμπονη προσευχή και με ικεσία από καρδίας την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Και σε μιά τέτοια αναζήτηση του φωτισμού και της χάριτος του Παρακλήτου, δεν χωρούν προκατασκευές, ίντριγκες, προσυνεννοήσεις, δοσοληψίες, πονηρά τεχνάσματα. Άμα υπάρχουν τέτοιες μεθοδεύσεις, το Άγιο Πνεύμα δεν σκιάζει τη συνάντηση κι η συναγωγή των επισκόπων δεν αποτελεί "Σύνοδο".

2. Μιά δεύτερη αρχή. Η γνώμη των επισκόπων πρέπει να εκφραστεί ελεύθερα και να ακουστεί με σεβασμό. Δεν υπάρχουν επίσκοποι "ημέτεροι" και επίσκοποι "ξένοι". Αν οι παρακαθήμενοι και συνδιασκεπτόμενοι πιστεύουν, ότι τη σύναξή τους την καλύπτει και την περιπολεί το Άγιο Πνεύμα, έχουν υποχρέωση να ακούσουν και τον τελευταίο. Να πει αυτό, που τον φωτίζει το Πνεύμα της Αληθείας. Και να το πεί με φόβο Θεού και με αγάπη.

Στις Πράξεις των αγίων Αποστόλων συναντούμε τις πολυτιμότατες πληροφορίες για την πρώτη Σύνοδο, που έγινε στα Ιεροσόλυμα, Αυτή, που έχει μείνει γνωστή στην ιστορία με το επίθετο "Αποστολική". Και είναι χαρακτηριστική η υπογράμμιση, που κάνει ο συγγραφέας των Πράξεων, ο Ευαγγελιστής Λουκάς. "Πολλής δε συζητήσεως γενομένης....έδοξε τω Αγίω Πνεύματι και ημίν" (Πράξ, ιε' 7, 28). Έγινε πολλή συζήτηση. Μίλησαν όλοι ελεύθερα. Παρακάλεσαν και το Άγιο Πνεύμα να φωτίσει τον καθένα ξεχωριστά και τη σύναξη σαν ένα σώμα. Κι αυτό, που έβγαλαν σαν πόρισμα, δεν ήταν δικό τους κατασκεύασμα. Ήταν η ταύτιση της αγιοπνευματικής αποφάνσεως και της γνώμης των φωτισμένων μελών της Εκκλησίας.

Η ελεύθερη συζήτηση δίνει την άνεση και την ευκαιρία να ακούσουν όλοι ακόμα και τις διαμετρικά αντίθετες απόψεις. Να τις κρίνουν και να τις συγκρίνουν. Να τροποποιήσουν, ενδεχομένως, τις δικές τους. Να φτάσουν σε μιά συμφωνία. Σ' ένα consensus. Και ν' αναπαυθούν πνευματικά.

3. Προέκταση και των δυό προηγουμένων εκκλησιολογικών αρχών είναι η αδέσμευτη ψηφοφορία. Όταν η συζήτηση του θέματος ωριμάζει, όταν αρχίζει και διαμορφώνεται το consensus, το συνοδικό σώμα πρέπει να τοποθετηθεί με την ψήφο του. Να εκφράσει ο καθένας με φόβο Θεού και με ευαισθησία ευθύνης, την προσωπική του προτίμηση.

Ψηφοφορίες προκαθορισμένες, πλειοψηφίες τεχνητές και μεθοδευμένες αλλοιώνουν τον χαρισματικό χαρακτήρα της Συνόδου και υποτάσσουν την ελευθερία της γνώμης στον καταναγκασμό.

Όταν οι σύνεδροι υποχρεώνονται από τον πρώτο να έχουν στην τσέπη έτοιμη την ψήφο τους και να την ρίξουν δίχως να ρωτήσουν τη συνείδησή τους ή τον λογισμό τους, τότε δεν έχουμε ελευθερία γνώμης και συμπνίγουμε το σώμα σε λόχο υποταγής.

Κι όταν δεν έχουμε καθόλου συζήτηση κι ούτε μυστική συζήτηση, αλλά βοή κι οχλοβοή κι επιβολή, που εκλαμβάνεται και καταχωρείται σαν ψηφοφορία, τότε το συνοδικό πολίτευμα της Εκκλησίας μεταποιείται σε σταλινική επιβολή της αυθαιρεσίας.

* * *

Η γνώμη των πλειόνων κρατείτω...

Ναί, μα σήμερα δεν γίνεται σεβαστή αυτή η εκκλησιολογική αρχή.

1. Δεν παραχωρείται καν δικαίωμα γνώμης. Το σώμα δεσμεύεται και φιμώνεται. Παράδειγμα κλασικό η τελευταία συνεδρίαση της Ιεραρχίας. Μίλησε μόνο ο Κορίνθου, γιά να τρομοκρατήσει τους συνέδρους. Να τους απειλήσει με άνοιγμα των προσωπικών φακέλλων στην περίπτωση, που θα έφεραν αντίρρηση στις αρχιεπισκοπικές εντολές.
   Όποιος έχει αμφιβολία γιά την εξοστράκιση της ελεύθερης εκφράσεως και του διαλόγου από τις αίθουσες των συνοδικών διασκέψεων, ας ζητήσει τα πρακτικά. Εκεί είναι αποτυπωμένη η πενία και η τυραννία. Η φτώχεια στην υπεύθυνη εισφορά γνωμών κι απόψεων. Κι η επιβολή "άνωθεν" της γνώμης του "πρώτου"!!!
2. Οι αποφάσεις είναι εκ των προτέρων κατασκευασμένες. ΠΡΟΚΑΤ του παρασκηνίου και του αμαρτωλού διεθυντηρίου. Δεν αποτελούν καρπό ζυμώσεων κι αναζητήσεως της αλήθειας. Δεν είναι οδηγία του Αγίου Πνεύματος.
3. Το σλόγκαν "η γνώμη των πλειόνων" έχει συμπιεστεί κι έχει κολληθεί σαν ετικέττα στα κουκιά των ψήφων, που μαζεύονται με μιά εκβιαστική επιδρομή στις συνειδήσεις των επισκόπων. Αν καταφέρουμε και μαζέψουμε τις περισσότερες ψήφους και καταχωρήσουμε στο πρακτικό της Συνόδου ότι η απόφαση είναι της πλειοψηφίας ή και ομόφωνη, τότε βγαίνουμε σε δημόσιο χώρο και στα παράθυρα της τηλεοράσεως και διακηρύττουμε με έπαρση και ικανοποίηση, ότι επικράτησε η γνώμη των πλειόνων.

Αλλά, άλλο γνώμη κι άλλο ψήφος. Η συνοδική αρχή δεν αποδέχεται ότι η υποκλοπή μιας τεχνητής πλειοψηφίας είναι ταυτόχρονα κι έκφραση της γνώμης των πλειόνων. Καθαρά πράγματα και ξάστερα. Η γνώμη αποτελεί έκφραση της ελευθερίας. Ανθός και καρπός υπευθυνότητας, αδέσμευτης έρευνας και προσευχής. Όταν αυτή η ελευθερία εκφραστεί με την ψήφο, συναρμόζει τη γνώμη των πλειόνων. Όταν η ψήφος δεν διαμορφωθεί στο κλίμα και στα πλαίσια της ελευθερίας, δεν εκφράζει την Ευχαριστιακή Σύναξη και τη Σύνοδο. Είναι προϊόν τεχνητής παρεμβάσεως ή υποκλοπής.

Μη λησμονούμε, ότι και το Συνέδριο, που καταδίκασε τον Κύριό μας, στηρίχτηκε στην αρχή της πλειοψηφίας. Συνάχτηκαν τα μέλη του Συνεδρίου. Συζήτησαν. Ξέχυσαν την εμπάθεια. Διαμόρφωσαν κλίμα. Αποφάσισαν. Καταδίκασαν.

Και μείς, στην πιο κατανυκτική στιγμή της λατρείας μας, στην Ακολουθία των Αγίων Παθών, ψάλλουμε με πόνο και πικρία: "...κατά Χριστού δε φρυαττόμενον άνομον Συνέδριον βουλεύεται κενά, κτείναι μελετά, τον ζωής κρατούντα παλάμη...".

* * *

Με το Σεραφειμικό κατεστημένο στην κορυφή της εκκλησιαστικής διοικήσεως δεν υπάρχει δυνατότητα να εκφραστούν ελεύθερα οι επίσκοποι. Ούτε και μπορεί να διαμορφωθεί σε κυρίαρχη γνώμη η γνώμη των πλειόνων.

Δηλαδή, δεν υπάρχει προοπτική να λειτουργήσει Σύνοδος.