Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 118, 1-10-2003

Σελίδες αὐτοκριτικῆς

 

Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Δέ διστάζω νά κοινολογήσω καί τή μελαγχολική κριτική μου, γιά συμπεριφορές καί περιστατικά, πού εὐκολύνουν τήν προέλαση τῆς ἀθεΐας. Οἱ συγκυρίες, πού ἔδωσαν κατακλυσμική δύναμη στό κύμα τῆς ἀθεΐας μποροῦν νά ἐνταχτοῦν σέ δυό, κύρια ρεύματα.

Τό πρῶτο ρεῦμα χρεώνεται στήν ἐκκοσμίκευση καί στίς ἐκτροπές τοῦ δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ. ῾Η ἐγκατάσταση τῆς χλιδῆς στά Παπικά ἐνδιαιτήματα, ἡ αὐταρχικότητα καί ἡ καταπίεση τῶν μαζῶν, ἡ σκληρή κρίση καί ἡ ἀπάνθρωπη μεταχείριση ἐκείνων, πού τολμοῦσαν νά διατυπώσουν ἀντιρρητική ἄποψη, θεσμοθέτησαν ἕνα μέτωπο ἀντίστασης καί πολέμου ὄχι μόνο πρός τόν Παπικό θεσμό καί πρός τούς φορεῖς τῆς κεντρικῆς θρησκευτικῆς ἐξουσίας, ἀλλά πρός τήν καρδιά τῆς ᾿Εκκλησίας, πρός τήν πίστη στό Θεό. Οἱ ἐπαναστατημένες ὁμάδες προχώρησαν στή διαμαρτήρηση καί ἀποκόπηκαν ἀπό τόν κορμό τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς ᾿Εκκλησίας. Σήκωσαν τή σημαία τοῦ πολέμου. ῎Εκοψαν τόν ὀμφάλιο λῶρο, πού τούς συνέδεε μέ τήν παράδοση καί μέ τίς ἐμπειρίες τῶν σοφῶν καί ἁγίων. Αὐτονομήθηκαν βίαια. Θυσίασαν στό βωμό τῆς προσωπικῆς ἐλευθερίας τό consensus τῆς ᾿Εκκλησίας καί τήν κοινή ὁμολογία τοῦ “Συμβόλου τῆς Πίστεως”. Πῆραν γιά ὁδηγό τους στήν καινούργια τους πορεία τόν “ὀρθό λόγο”, πού δέ συγκατατίθεται στήν ἀποφατική ἀπελευθέρωση ἀπό τά δεσμά τῆς ὑλικότητας καί δέν ξανοίγεται σέ βύθισμα στά ὑπερούσια μυστήρια τοῦ Θεοῦ. ῎Εχασαν τό ἱερό καί τό μυστικό καί τό ἅγιο καί ἀναπτύχτηκαν στή θεσμική βάση τοῦ σωματείου κοινωνικῆς μέριμνας καί ἀλληλεγγύης.

Τό δεύτερο ρεῦμα ἀποτελεῖ φαινόμενο ἐπιγενόμενο τῆς θρησκευτικῆς μεταρρύθμισης. ῾Η ἔκρηξη τῶν φυσικῶν ἐπιστημῶν, ἡ στροφή καί ἡ προσκόλληση τῆς εὐρωπαϊκῆς διανόησης στόν ὀρθολογισμό, ἡ ἀνύψωση, σέ περιωπή δόγματος, τοῦ ὑλισμοῦ καί τοῦ ἱστορικοῦ ὑλισμοῦ, τό κίνημα τοῦ διαφωτισμοῦ, ἡ Γαλλική ἐπανάσταση καί τά φιλοσοφικά καί κοινωνικά ρεύματα, πού κυριάρχησαν ἀπό τό ἀνατολικότατο ἴσαμε τό δυτικότατο σημεῖο τῆς γηραιᾶς ἠπείρου μας, ἔσπρωξαν στό περιθώριο τήν πίστη καί πριμοδότησαν τόν “ὀρθό λόγο” μέ τήν πληρότητα τῆς ἐμπιστοσύνης καί μέ τήν κυρωτική βεβαίωση τῆς μοναδικότητας.

Ο “ὀρθός λόγος” ἔγινε ὁ ἀποκλειστικός ρυθμιστής τῆς ἀνθρώπινης δραστηριότητας. Χειραγώγησε τή φιλοσοφική περιπλάνηση στό πυκνό καί σκοτεινό δάσος τοῦ μυστηρίου τῶν ὄντων. ῎Εγινε ὁ ὁδηγός, ὁ διαχειριστής καί ὁ κριτής τῆς ἐπιστημονικῆς ἔρευνας. Θεσμοθέτησε τίς ἀρχές τοῦ παιχνιδιοῦ τῆς οἰκονομικῆς ἀναμέτρησης. ᾿Ιχνογράφησε τά πλάνα τῶν κοινωνικῶν συστημάτων, πού θά μποροῦσαν νά ἀντιπαλαίσουν τίς παγιωμένες καί ξεπερασμένες δομές τῆς ἀνθρώπινης συλλογικότητας. Προσδιόρισε τίς κεντρικές παραμέτρους καί τίς λεπτομέρειες τοῦ πολιτισμοῦ τῆς νεωτερικότητας.

Μέ ἐντυπωσιάζει, ὅτι ἀκόμα καί σήμερα, οἱ μακρινοί ἀπόγονοι τῶν διαφωτιστῶν, ἡ ἄθρησκη ἰντελιγκέντσια καί οἱ τεχνοκράτες τοῦ αἰώνα μας, ἐγγράφουν, ὡς προοδευτική στάση καί ὡς καύχηση, τήν ἐμμονή τους στήν ὀρθολογιστική δομή τοῦ στοχασμοῦ τους καί τῆς ἐπιστημονικῆς ἤ τεχνολογικῆς προσπάθειάς τους. Σκέπτονται ὀρθολογιστικά. Προγραμματίζουν ὀρθολογιστικά. Θρησκεύουν ὀρθολογιστικά. Καί δέν ὑποπτεύονται, πώς γιά νά ἀνυψωθεῖ κανείς στήν “ὑπερούσια” καί “ὑπέρλογη” πραγματικότητα καί νά ἐγκαινίσει διάλογο καί κοινωνία ψυχῆς μέ τό Θεό, πρέπει νά ὑπερβεῖ τά σχήματα τοῦ κόσμου, τίς εἰκόνες καί τή διαλεκτική τῶν δημιουργημάτων καί νά ἐπιτρέψει στήν ψυχή του νά προσεγγίσει ταπεινά καί Εὐχαριστιακά “σοφίαν Θεοῦ ἐν μυστηρίῳ, τήν ἀποκεκρυμμένην, ἥν προώρισεν ὁ Θεός πρό τῶν αἰώνων εἰς δόξαν ἡμῶν” (Α΄ Κορινθ. β΄ 7).

Ο ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ