Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 232, 1 Ἰουλίου 2008 

Ἀπόσταγμα σοφίας

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Βλέπω τό κοντέρ τῶν κοινωνικῶν ἀλλαγῶν, πού χαρακτηρίζονται καί προβάλλονται ὡς βηματισμοί τῆς ἀέναης καί ταχύτατης ἀνάπτυξης, νά τρέχει σά δαιμονισμένο. Καί μέσα μου θεριεύει ὁ τρόμος. Πῶς μπορεῖ αὐτή ἡ ξέφρενη καί ἀδιευκρίνιστη αὐτοπαράδοση στήν ταχύτητα νά ἐξασφαλίσει, στήν καθεμιά, ἀναντικατάστατη ὕπαρξη καί στή σύνολη ἀνθρώπινη οἰκογένεια, τίς προϋποθέσεις γιά σωστή ἄθληση στό γήπεδο τῆς προόδου; Πῶς νά ὁριοθετήσει καί νά διατηρήσει τά ἀπαραίτητα χρονικά περιθώρια γιά προσεκτική μελέτη, γιά ἐξαντλητική ἔρευνα καί γιά σώφρονα ἀποτίμηση τοῦ κατεστημένου -ὑπό διαγραφή καί ἀπόσυρση- σχήματος, πρίν τό ἀπαξιώσει ὡς ξεπερασμένο καί πρίν ἀποφασίσει νά τό πετάξει στόν κάδο τῶν ἀπορριμμάτων τῆς ἱστορίας; Πῶς, μπροστά στόν ὄγκο τῶν προσφορῶν καί στή θύελλα τῶν ἀλλαγῶν, νά χαράξει ὁ καθένας ἀπό μᾶς, βιαστικά καί ἀνεξέταστα, ἕνα Χ διαγραφῆς καί ἀπεμπόλησης πάνω στό μόχθο, στή χαρά ἤ στο κλάμα, τῶν προηγούμενων ὁδοιπόρων τοῦ βίου, τῶν γονιῶν μας καί τῶν παππούδων μας καί νά δεχτεῖ, ὡς αὐθεντική, ὡς ἐγγυημένη ἀνανέωση καί πρόοδο, αὐτό, πού ἐμφανίστηκε, μόλις χτές ἤ σήμερα τό πρωΐ, στή βιτρίνα τῆς σκοτεινῆς διαπλοκῆς;

Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 231, 16 Ἰουνίου 2008 

Τό ἱστορικό ἀπόκτημα

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Στήν ἀγορά τῆς καθημερινότητας πέφτουν βροχή τά ροδοπέταλα τῶν “ἀνανεωτικῶν” ὑποσχέσεων. Διαχέουν, ἀπ᾿ ἄκρη σ᾿ ἄκρη τοῦ πλανήτη, καινούργιες, μεθυστικές ἀρωματικές συνθέσεις “προοδευτικῆς” ἐμπειρίας. Καί διεγείρουν τίς πλατειές μάζες γιά νέα δοκιμή καί πλουσιότερη ἀπόλαυση. Ἡ πρόκληση, πανίσχυρη. Ὁ ἐπηρεασμός καί ἡ αἰχμαλωσία τῶν αἰσθήσεων, ἄμεσα. Τό χτεσινό σταμπάρεται, μονομιᾶς, ὡς ἐντελῶς ξεπερασμένο. Ἀσύμβατο μέ τά ὁράματα τῆς ραγδαίας, ἐξελικτικῆς πορείας καί, εἰδικότερα, τῆς ἀνάγκης ἀδέσμευτης καί ἀπεριόριστης, κλιμακωτῆς ἀναβάθμισης τοῦ ἀτόμου. Καί ἀπορρίπτεται, δίχως τήν παραμικρή ἀναστολή. Τό σημερινό, ἡ ἰδεολογία ἤ τό ἐμπόρευμα τῆς φωτισμένης, μαγευτικῆς βιτρίνας, γίνεται ἀποδεκτό, ὡς χρηστικό τῆς προόδου καί τῆς ἐγγυημένης καταξίωσης. Ἀλλά καί αὐτό, μόνο ὅσο διαρκεῖ ἡ ἡμέρα τῆς διαφήμισης. Γιατί ἐλπίζεται καί προσδοκᾶται, ὅτι ἡ ἀνατολή τῆς ἑπόμενης, τῆς “αὐριανῆς” ἡμέρας, θά φέρει ἀνανεωμένες προτάσεις καί νεότερα, ἐντελῶς ἐκμοντερνισμένα σχήματα βίου.

Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 230, 1 Ἰουνίου 2008

Ὅραμα μέ ἀπόρρητη ταυτότητα

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Τό ὅραμα τῆς προόδου τό βρίσκουμε διάχυτο στά ταμπλώ τῆς σύγχρονης ἐνημέρωσης. Καί τό εἰσπράττουμε, σάν παλμό διεγερτικό, πού ἀναμοχλεύει τά ἀπύθμενα βάθη τῶν καρδιῶν μας. Ἐκεῖνο, πού δέ βρίσκουμε, μήτε στή σπάταλη φλυαρία τῶν ἐπικοινωνιακῶν συστημάτων μας, μήτε στό προσωπικό, ἀνήσυχο, συνειδησιακό μας ἀρχεῖο, εἶναι ὁ κεντρικός ἐπεξεργαστής τῶν ὑπαρξιακῶν μας ταλαντεύσεων καί ὁ πομπός, πού ἐνεργοποιεῖται, γιά νά μεταφέρει στήν ἐπικαιρότητα, ὡς φιλτραρισμένη πρόταση, ἔντιμους καί σοφά ἐπιλεγμένους σχεδιασμούς. Εἶναι κάποιος φωτισμένος νοῦς ἤ κάποια πανίσχυρη ἀλλά καί παμπόνηρη θέληση, πού -στούς καιρούς μας- ἀνοίγει τά μονοπάτια τῆς προοδευτικῆς μας ἐξέλιξης;

Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 229, 16 Μαΐου 2008

Πατήματα καί στραβοπατήματα

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

 Μαγεμένοι οἱ πολλοί ἀπό τό ὅραμα τῆς ἀσταμάτητης, προοδευτικῆς ἐναλλαγῆς ἐμπειριῶν κατά τήν κούρσα τους στό γήπεδο τῆς ἱστορίας. Καί καταγοητευμένοι ἀπό τήν πολυχρωμία καί τή συναρπαστική δομή τῶν ἐπαγγελιῶν, πού εἰσάγουν καθημερινά τά ἀνανεωμένα διαφημιστικά σπότς τῆς σύγχρονης, ἀδιάκοπα φρεσκαριζόμενης κουλτούρας. Μέ ἄνεση, μέ προθυμία καί μέ ἀπερίσκεπτη βιασύνη, ἀποσύρουν νοῦ καί καρδιά ἀπό τά, μόλις χτεσινά, ἐντυπωσιακά πλάνα, πού τούς εἶχαν καθηλώσει καί τούς εἶχαν κερδίσει. Καί ἀνασυνθέτουν τά ὁράματά τους καί τήν πορεία τους, σύμφωνα μέ τίς ἐξτρεμιστικά νεόκοπες, ἐντελῶς ἀδοκίμαστες, προδιαγραφές, πού ὑπόσχονται καινούργια ἀνοίγματα περιπετειώδους ἐξερεύνησης τοῦ ἀπέραντου ἀγροῦ τῆς εὐτυχίας καί καινούργιες γεύσεις ὀνειρικῆς ἱκανοποίησης.

Ἡ σύγχρονη διαφημιστική βιομηχανία καί ἡ ἐξαρτημένη πρακτική ἰχνογραφοῦν τήν πρόοδο ὡς μιά ἀέναη, τρελλή, κίνηση. Πυκνή ἐναλλαγή πλάνων ζωῆς. Διαδοχική δοκιμή παραστάσεων, ὁραμάτων, κατακτήσεων καί ἐπιδιώξεων, πού ἐκτυλίγεται καί ἐπιβάλλεται μέ τό ρυθμό μιᾶς αὐτοματοποιημένης μηχανῆς. Δίχως νά ἀφήνονται περιθώρια ἀξιολόγησης καί ἀποτίμησης τῆς καινούργιας πρότασης. Καί δίχως νά ἐπιτρέπει στόν ἑαυτό του ὁ δοκιμαστής ἄνθρωπος τόν, ἔστω, στιγμιαῖο γλυκασμό ἀπό τό χτεσινό ἀγώνα του καί ἀπό τή βιαστικά θησαυρισμένη δόση τῆς ἐμπειρίας του. Ὁ ἄνθρωπος τοῦ εἰκοστοῦ πρώτου αἰώνα σύρεται βιαστικά καί ἐκβιαστικά ἀπό τό “χτές” στό “σήμερα”, ἀπό τό πλάνο τῆς εὐτυχίας, πού διαφημιζόταν καί πρυτάνευε, μόλις χτές, στήν προθήκη τῶν σημερινῶν ἑλκυστικῶν προτάσεων τῆς παγκοσμιοποιημένης ἀγορᾶς. Στό πλάνο, πού σκαρώθηκε καί προβλήθηκε σήμερα τό πρωΐ, μέ τήν προοπτική νά ὑποσταλεῖ καί νά σβήσει μέσα στήν πρώτη σκιά τῆς ἐρχόμενης νύχτας.

Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 226, 1 Ἀπριλίου 2008

Ἡ ἀδόκιμη δοκιμή

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἐκδιπλώσαμε καί σχολιάσαμε, μέ τό προηγούμενο σημείωμά μας, κάτι πού τό θεωροῦμε αὐτονόητο, ἀλλά πού φαίνεται νά μή λειτουργεῖ, ὅταν τροχιοδρομοῦμε τίς ἀνησυχίες μας καί τήν ἔρευνά μας σέ ὑπαρξιακούς προβληματισμούς καί, κυρίως, στό ἐρώτημα ποιό εἶναι ἤ ποιό μπορεῖ νά εἶναι τό νόημα τοῦ βίου. Ἐπισημάναμε, ὅτι ἡ ὁποιαδήποτε ἀλλαγή στήν ἐπιστήμη, στήν τεχνολογία ἤ καί στήν κοινωνική διαστρωμάτωση, γιά νά ἐκτιμηθεῖ ὡς πρόοδος, πρέπει νά εἶναι ἀποτέλεσμα καί ἐκτύπωμα λιπαρῆς μελέτης καί μακρᾶς, προσεκτικῆς καί ἀνεπηρέαστης ἀπό σκοπιμότητες δοκιμῆς. Ἄν τά κίνητρα δέν εἶναι “κεκαθαρμένα” καί ἄν ὁ μόχθος δέ συμπληρώσει τόν ἀπαραίτητο κύκλο του, τό σκαλοπάτι τῆς γνώσης ἤ τῆς τεχνικῆς δεξιότητας δέ δικαιοῦται νά ἐγγραφεῖ ὡς πρόοδος “ὑπαρκτική” τοῦ ἐρευνητῆ ἀνθρώπου καί τῆς γενιᾶς του.  Καταντάει ἀπροσδιόριστο ἐξόγκωμα στό γήπεδο τῆς ἱστορίας, ἐπικίνδυνο γιά κεῖνον, πού ἀνοίγεται, μέ ἐλπίδες, στήν κούρσα τοῦ βίου.

Πίστη μας βαθειά καί ἀταλάντευτη εἶναι, πώς τό ἴδιο ἀξίωμα, φορτισμένο μέ περισσή ἐπίγνωση εὐθύνης καί μέ διάθεση ἀναφορᾶς σέ ἀνοιχτούς ὑπαρξιακούς ὁρίζοντες, πρέπει νά πρυτανεύει καί κατά τήν ἀξιολόγηση τῶν προτάσεων βίου, πού ἐμφανίζονται στήν ἀγορά τῆς καθημερινότητας μέ τήν ἐτικέτα τῆς προοδευτικῆς ἀναπροσαρμογῆς καί τῆς ἀνύψωσης τοῦ πολιτιστικοῦ ἐπιπέδου. Δέν εἶναι νοητό, δέν εἶναι ἐξυπηρετικό τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας, τό ὁποιοδήποτε life style, πού διαφημίζεται ὡς καινούργιο, ὡς προοδευτικό καί χαρισματικό, νά μήν ἔχει περάσει ἀπό τή βάσανο τοῦ προσεκτικοῦ, ἐπίμονου ἐλέγχου καί νά μή συνοδεύεται μέ τίς ἀπαραίτητες ἐγγυήσεις τῆς ἀναβαθμισμένης ποιότητάς του.

Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 225, 16 Μαρτίου 2008

Ἐπιλογές... “στό πόδι”

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ὄραμα ἡ πρόοδος. Καθολικό καί διαχρονικό. Ὄχι, ἀποκλειστικά, σημερινό. Καί ὄχι προνόμιο μιᾶς ἐλίτ. Σύμφυτο μέ τή λογική ἀνθρώπινη ὕπαρξη, τό βασιλιά καί διαχειριστή τῆς σύνολης, ἀπέραντης Δημιουργίας. Μέ ἄνοιγμα χρόνου, ὅση ἡ ἡλικία τοῦ ἀνεξερεύνητου σύμπαντος καί ὅση ἡ ἱστορική διαδρομή τοῦ ἀνθρώπινου γένους. Ἀπό τότε, πού ὁ ἄνθρωπος σήκωσε τό βλέμμα γιά νά θαυμάσει τούς οὐρανούς, ἀπό τότε, πού ἅπλωσε τό χέρι του, γιά νά ψαύσει τό χορτάρι τοῦ ἀγροῦ ἤ τή σκληρή πέτρα, ἀπό τότε, πού σμίλεψε τό πρῶτο, χοντροκομμένο ἐργαλεῖο του καί ἔκρυψε στή γῆ τόν πρῶτο σπόρο, ἡ κούρσα τῆς γνωστικῆς ἀνάπτυξης, τῆς τεχνολογικῆς ἐξέλιξης καί τῆς πολιτιστικῆς προόδου μπῆκε σέ ρυθμό ἐπιτάχυνσης. Ἀπό μέρα σέ μέρα, ἀπό χρόνο σέ χρόνο, ἀπό αἰώνα σέ αἰώνα ἡ γνώση διογκώνεται. Καί ἡ ἀξιοποίηση τῶν φανερῶν καί κρυμμένων θησαυρῶν τοῦ πλανήτη μας καί τοῦ σύμπαντος, γίνεται καθημερινός μόχθος, μέ στόχο τήν ἐκμετάλλευση καί τήν ἀπόλαυση.

Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 224, 1 Μαρτίου 2008

Ἐπικαλοῦμαι τήν κρίση σας

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Συνοδοιπορήσαμε στήν ἐκτίμηση, πώς ἡ ραγδαία ἐπιστημονική ἀνάπτυξη τῶν τριῶν τελευταίων αἰώνων καί, παράλληλα, ἡ ἰλιγγιώδης ἐπιτάχυνση τῶν τεχνολογικῶν ἐφαρμογῶν, ἄνοιξαν τούς ὁρίζοντες τῆς γνώσης καί ἔλυσαν πολλά προβλήματα τῆς καθημερινότητας. Καί φαντάζομαι, πώς κανένας ἄνθρωπος στόν πλανήτη μας, μελετητής τῶν θαυμασίων τῆς ὑλικῆς Δημιουργίας ἤ χρήστης τῶν δεδομένων τῆς ἐπιστήμης καί τῶν διευκολύνσεων τῆς τεχνολογίας, δέ θά διανοηθεῖ νά ἀμφισβητήσει, πώς ἡ ἐξέλιξη αὐτή πρέπει νά καταγραφεῖ ὡς στοιχεῖο προόδου τῆς ἔρευνας καί τῶν ποικίλων πρακτικῶν ἐφαρμογῶν. Πώς ἀποτελεῖ ἔνδειξη καί ἀπεικόνιση τῆς χαρισματικῆς ἱκανότητας τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ἀνήσυχου νοῦ του καί τῶν ἐπιδέξιων χεριῶν του, νά βυθίζεται ὁλοένα καί βαθύτερα στό μυστηριώδη κόσμο μας καί νά λειτουργεῖ ὡς διαχειριστής τοῦ κοσμικοῦ πλούτου καί ὡς προνομιοῦχος συνδημιουργός.

Ὠστόσο, βγαίνοντας ἔξω ἀπό τό ἐπιστημονικό ἐργαστήρι ἤ ἀπό τόν κολοσσό τῆς βιομηχανικῆς παραγωγῆς καί συναντώντας τόν ἁπλό συνάνθρωπο, τό σεμνό συνοδίτη τοῦ μόχθου ἤ τόν ἀγέρωχο διαχειριστή τῆς περισσῆς εὐμάρειας, νοιώθουμε νά παρεμβαίνει στό διάλογό μας ἕνας δεύτερος, ἀπρόσμενος προβληματισμός, πού σκιάζει τόν ὁρίζοντα, ἀφήνει ἕνα βάρος νά πιέσει τίς καρδιές καί σπρώχνει στήν, “ἀπό συμφώνου”, διατύπωση καί καταλογογράφηση μιᾶς ἄλλης ποιότητας ἐμπειριῶν καί συμπερασμάτων.

Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 223, 15 Φεβρουαρίου 2008

Οἱ κοινές μας ἐπιφυλάξεις

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Πρόθυμοι, ὅλοι μας στήν ἀποδοχή τῆς πλατειᾶς καί βαθειᾶς ἐπιστημονικῆς γνώσης καί τῆς θησαυρισμένης τεχνογνωσίας. Μέ ἀνοιχτή τή διάθεση σπουδῆς. Καί μέ ἁπλωμένα τά χέρια στίς πολλαπλές, εὐεργετικές ἐξυπηρετήσεις τους. ᾿Αλλά, παράλληλα καί μέ δηλωμένες τίς ἐπιφυλάξεις μας -σέ προσωπική, σέ τοπική, ἀκόμα καί σέ παγκόσμια κλίμακα- στό φαινόμενο τῆς ἀσύγγνωστης ἀπολυτοποίησης καί θεοποίησης τῆς ἐπιστημονικῆς ἐρευνητικῆς μονάδας καί τοῦ ἐξειδικευμένου τεχνολογικοῦ ἐργαστηρίου. Τρυγοῦμε τά ἀγαθά, χωρίς νά μᾶς διαφεύγουν οἱ κίνδυνοι, πού, ἀπειλητικά, πολλαπλασιάζονται, διογκώνονται καί θολώνουν τόν ὁρίζοντα τῆς αὐριανῆς, ἱστορικῆς μας πορείας.

Κατά τή ροή τῶν δυό τελευταίων αἰώνων, πού γοήτεψαν καί μέθυσαν τίς πλατειές μάζες μέ τίς διαδοχικές, ἐκρηκτικές ἀναγγελίες προόδου τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν, ὁ ἱστορικός ὁρίζοντας ἔδειχνε μόνο ἐλλάμψεις καί τό “αὔριο” πρόβαλε πλημμυρισμένο στίς ἀνταύγειες τῶν ἐλπίδων. Ἡ θριαμβική προέλαση τῆς ἐπιστημονικῆς γνώσης δέν ἄφηνε πίσω της τήν παραμικρή σκιά. Φόρτιζε, μονάχα, τήν αὐτοπεποίθηση καί ἐμπλούτιζε τά ὄνειρα γιά τήν ἑπόμενη μέρα. Καί ἡ χρήση τῆς ὁλοένα καί περισσότερο τελειοποιημένης μηχανῆς δέν προκαλοῦσε τήν παραμικρή θολή ὑποψία, πώς  μποροῦσε νά λειτουργήσει ὡς ὄργανο ἀφανισμοῦ. Δέ συνοδευόταν μέ ὁδηγίες προσεκτικῆς προφύλαξης, οὔτε μέ προμηνύματα βιβλικῶν καταστροφῶν.

Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 222, 1 Φεβρουαρίου 2008

Κοινές διαδρομές

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Στέκομαι, πρός καιρό, στήν ἐξέδρα τῆς νηφάλιας οὐδετερότητας. Δίχως παθιασμένη εὔνοια στό “προοδευτικό” κίνημα ἤ στή συνεσταλμένη “συντήρηση”. Καί ὑποβάλλω κοινό, πηγαῖο, ἐρώτημα καί στή μιά καί στήν ἄλλη ἔπαλξη. Στούς μαχητές, πού καυχῶνται, μέ λόγο αὐτοθαυμαστικό, γιά τήν εὐρύτητα τοῦ μυαλοῦ τους καί γιά τά σύγχρονα, προοδευτικά τους, ἀνοίγματα. Καί στούς ἀμυνόμενους, πού ταπεινωμένοι, σκύβουν τό σκυθρωπό τους πρόσωπο καί, μέ κόμπο λαλιᾶς, προσπαθοῦν νά ἀνατρέψουν τή βαρειά κατηγόρια, ὅτι παραμένουν, σά στρείδι, κολλημένοι στήν ἀτολμία καί στήν “καθυστέρηση”.