Μιλοῦν οἱ εἰκόνες τοῦ ναοῦ

«Οἱ εἰκόνες τοῦ τέμπλου, οἱ εἰκόνες τῶν προσκυνηταριῶν, οἱ τοιχογραφίες, ὅλες ἀποτελοῦν μιά σιωπηλή διδασκαλία, μιά ἀφήγησι τῆς πιό ἱερῆς ἱστορίας, πού γράφτηκε στόν πλανήτη μας. Καί μπορῶ μέ μιά ματιά, μέ ἕνα βλέμμα νά πάρω τήν ἱστορία αὐτή μέσα μου, νά περάσω μέ τή σκέψι καί μέ τήν καρδιά ἀπό ὅλα τά στάδια, νά ἐπικοινωνήσω πνευματικά μέ τόν Λυτρωτή μου καί νά ἀπολαύσω τή γλυκιά μορφή του, τούς λόγους του καί τά θαύματά του.

Καί πλάϊ στίς εἰκόνες τοῦ Κυρίου μας, οἱ εἰκόνες τῶν ἁγίων του. Τῶν ἀθλητῶν του, τῶν δούλων του, τῶν ἐκλεκτῶν του. Αὐτῶν, πού ἡ καρδιά τους εἶχε πλημμυρίσει ἀπό τή Θεία Χάρι καί πρόσφεραν στόν Υἱό τοῦ Θεοῦ ἀκέραια τήν ἀφοσίωσί τους καί τά αἰσθήματά τους. Τίς βλέπω τίς μορφές αὐτές ἐξαϋλωμένες, ἀποπνευματωμένες, σάν νά ὑψώνονται μέ τό ἀσκητικό τους σῶμα στά αἰθέρια, για νά ἀπολαύσουν τήν παρουσία τοῦ ἀγαπημένου των καί νά προσφέρουν ἁγνή τή λατρεία τους καί θερμό τόν ὕμνο τους. Καί ἐμπνέομαι. Ἀνεβαίνω κι’ ἐγώ μαζί μέ τους ἁγίους. Ἐλευθερώνομαι ἀπό τίς σκέψεις τῆς γῆς μας καί τό σαρκικό φρόνημα τοῦ κόσμου. Ἀνακαινίζεται τό ἐσωτερικό μου. Ξεφεύγω ἀπό τίς παραστάσεις τῆς διαφθοράς μέ τά στίγματα τῆς ἁμαρτίας καί τίς κακότεχνες γραμμές τῶν παθῶν καί δέχομαι μέσα μου τίς παραστάσεις τοῦ Οὐρανοῦ. Τή λεπτότητα, τήν εὑγένεια καί τίς συγκινήσεις τῶν ἁγίων. Μεταφέρομαι στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἐκλεκτῶν του. Κι’ αὐτόματα δημιουργεῖται στήν ψυχή μου τό κλῖμα τῆς προσευχῆς, ἡ ἀτμόσφαιρα τῆς ἐξάρσεως καί ἠ δίψα τῆς κοινωνίας μέ τόν ἄπειρο Δημιουργό».

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου, α΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1970), σελ. 106-107

Ἡ κίνηση στή λατρεία

«Στήν ὥρα τῆς λατρεῖας μας οἱ κινήσεις μας γίνονται πολύ πιό ἐκφραστικές καί πολύ πιό ἀπαραίτητες. Ζοῦμε ὁλόκληρο τό μυστήριο τῆς θείας ἀγάπης, πού κορυφώνεται στόν Μυστικό Δεῖπνο καί στό Σταυρό. Κι’ οἱ καταστάσεις, πού ἐσωτερικά ζοῦμε, εἶναι τόσο πυκνές, καί τά αἰσθήματα, πού δονοῦν τήν ψυχή μας τόσο δυνατά, ὥστε δέν προλαβαίνουν νά ἐκφραστοῦν μέ τόν προφορικό λόγο. Γι’ αὐτό καί ἐπιστρατεύουμε τήν κίνησι. Μ’ αὐτό τόν λόγο μιλᾶμε, μεταφράζουμε σέ σχήματα τίς δυνατές συγκινήσεις καί τίς πεποιθήσεις τῆς ψυχῆς. [§] Οἱ κινήσεις μας εἶναι ὁ βοηθητικός λόγος [...]»

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου, α΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1970), σελ. 99

Σημείωση: Παραδείγματα κινήσεων στη λατρεία είναι «τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ» με το οποίο «δηλώνουμε τήν πίστι μας στή μεγάλη θυσία καί ζητᾶμε τή Χάρι καί τό ἔλεος τοῦ Ἐσταυρωμένου, ἡ ὀρθία στάσι μας» που «ἐκφράζει τό σεβασμό μας καί τό δέος», ἡ υπόκλιση πού δηλώνει «πώς εἴμαστε δοῦλοι» Θεοῦ, «τό γονάτισμα» κατά τήν «πιό ἱερή στιγμή τῆς Λειτουργίας μας, ὅταν τό Πνεῦμα τό Ἅγιο θαυματουργῇ καί μεταβάλλῃ τά τίμια δῶρα σέ Σῶμα καί Αἷμα τοῦ Λυτρωτοῦ μας» καί ἄλλα. (βλ. Ἀττικῆς Νικοδήμου, Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου, [ό.π.] σελ. 100)

Τό παρακάτω ἄρθρο ἀπό τήν «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση» (τεῦχος 124, 1-1-2004) διαπραγματεύεται τό θέμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐξουσίας. Εἶναι ἐξουσία ἄλλης ποιότητας πού περιγράφεται ἀναλυτικά. Πάντα ἐπίκαιρες σκέψεις.

Εὐθύνη-Ἐξουσία-Ἐλευθερία

Τοῦ Ἐ. Χ. Οἰκονομάκου

Ἀναμφίβολα, ἡ ᾿Εκκλησία, σ᾿ ὅλη τήν πορεία Της πάνω στή γῆ, ἐνεργεῖ ὡς μιά ἀρχή ἐξουσίας. ῞Οταν, ἐντούτοις, στόν χῶρο τῆς ᾿Εκκλησίας παίζονται θλιβερά “παιχνίδια ἐξουσίας”, ὅπως αὐτά, πού, κατά κοινήν ὁμολογία, λαμβάνουν χώρα κατά τήν τρέχουσα διαμάχη μεταξύ ᾿Αθηνῶν καί Φαναρίου, τότε ἡ συνείδηση τοῦ πιστοῦ προβληματίζεται. Τί εἴδους ἐξουσία διαχειρίζονται σήμερα οἱ ἐκκλησιαστικοί μας ἡγέτες; ᾿Εκκλησιαστική ἤ κοσμική; Πῶς πρέπει νά λειτουργεῖ ἡ ἐξουσία τῆς ᾿Εκκλησίας μέσα στόν κόσμο;

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 154, 1-4-2005

Τό ἀτίμητο δώρημα

 Τήν ἀποκλειστική ἰδιομορφία τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου κανένας δέν μπορεῖ, “μετά λόγου ἐπιστημονικοῦ”, νά τήν ἀμφισβητήσει. Κανένας δέν ἔχει τό δικαίωμα νά ὑποτιμήσει τό λογικό ἄνθρωπο καί νά τόν συνδέσει, ἐξελικτικά, μέ τήν οἰκογένεια τῶν ἄλογων κτηνῶν. ῾Ο λόγος, ἡ ἱκανότητα τῆς σκέψης καί τῆς προφορικῆς ἔκφρασης τοῦ λογισμοῦ, δέν ἀποτελεῖ προσθετικό στοιχεῖο, πού ἀποκτήθηκε κατά τή μακρότατη ἀναπαραγωγή καί ἀναπροσαρμογή τῶν ὄντων καί τήν ἐπικράτηση τοῦ ἐξελιγμένου, τοῦ τελειότερου καί ἰσχυρότερου. Εἶναι ἡ ἀρχική καί προνομιακή προικοδότησή του. Τό “εἶναι” του. ῾Η ἐνοίκηση, ἀπό πρώτη ἀρχή, τῆς θείας εἰκόνας στό ὀστράκινο σκεῦος του. ῾Η μορφοποίηση τῆς ὕπαρξης σέ λογικό πλάσμα, ἱκανό νά διακινεῖται μέ σοφία καί σύνεση στό μυστηριώδη κόσμο, πού τόν περιβάλλει. Νά συνάγει γνώση καί νά παράγει τέχνη.

Δανείζομαι ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὑπέροχη ὁμιλία τοῦ φωστήρα τῆς Καισάρειας, τοῦ Μεγάλου Βασιλείου “Περί τῆς τοῦ ἀνθρώπου γενέσεως”·   

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 153, 16-3-2005

Ἡ πλαστή ταυτότητα

Τά ἀρχαιολογικά εὑρήματα, κατάλοιπα τοῦ μακρινοῦ παρελθόντος, πού ἐρέθισαν τούς σκηνοθέτες τοῦ σχήματος τῆς ἐξέλιξης, νά ἀποφανθοῦν -ὄχι μέ ἀκρίβεια αὐθεντικῆς ἀνακάλυψης- πώς ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀπόγονος τοῦ πιθήκου, εἶναι μετρημένα στά δάχτυλα. Καί, τά περισσότερα, σέ κατάσταση, πού δέν ἐγγυᾶται τήν ἀποκρυπτογράφηση. Μερικά ἀπολιθωμένα ὀστά, ἀπομεινάρια ἀνθρώπινων σκελετῶν καί κάποια σύγχρονα σκελετικά τμήματα, πού οἱ παθιασμένοι ὀπαδοί τοῦ Δαρβινισμοῦ διανοήθηκαν νά τά ἐπεξεργαστοῦν καί νά τά ἐμφανίσουν ὡς παλαιοντολιθική κληρονομιά, ἦταν τά μόνα στηρίγματα τῆς ἐξελικτικῆς κλίμακας. Τό ἄλλο ὑλικό, πού συναρμόστηκε, γιά νά παρουσιάσει ὡς ὁλοκληρωμένη καί πειστική τή θεωρία, ἦταν ἁπλές ὑποθέσεις. ῎Εντιμες, ἀλλά ἀφελεῖς. ῎Η καί ἀνέντιμες, προϊόντα σκόπιμης σκηνοθεσίας. Ὅλα, ὡστόσο, συμπληρώματα τῶν κενῶν, ἀντλημένα ἀπό τό πηγάδι τῆς φαντασίας. Μετρήσεις καί συγκρίσεις τῶν σκελετῶν τοῦ πιθήκου καί τοῦ ἀνθρώπου. Παράλληλοι ὑπολογισμοί τῆς χωρητικότητας τοῦ ἀνθρώπινου ἐγκέφαλου καί τῶν ἐγκέφαλων τῶν “καθ᾿ ὑπόνοια” προγόνων του. Παρακολουθήσεις συμπεριφορῶν τῆς οἰκογένειας τῶν πιθηκοειδῶν, σέ ἀντιπαραβολή  μέ τίς συμπεριφορές τῶν ἀνανάπτυκτων ἀνθρώπινων ὁμάδων, πού κατοικοῦσαν στά σπήλαια καί τρέφονταν μέ τό κυνήγι τῶν ἄγριων ζώων. Τέτοια στοιχεῖα καί τέτοιες μετρήσεις, ἰσχνές, ἀσύμβατες καί ἀτελέσφορες, συγκεντρώθηκαν καί προβλήθηκαν ὡς ἐπαρκέστατο ἀποδεικτικό ὑλικό, πού θεμελιώνει καί κατακυρώνει τήν καταγωγή τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν πίθηκο.

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 152, 1-3-2005

“Ποίημα λογικόν”

Ἕνας ἀπό τούς πασίγνωστους ἐρευνητές τῆς ἀνθρωπογένεσης, ὁ Δαρβῖνος, θεωρήθηκε καί ἀναγνωρίστηκε ὡς ὁ αὐθεντικότερος σχεδιαστής τῆς ἐξελικτικῆς κλίμακας. Λές καί βρισκόταν, παρατηρητής καί μελετητής, κατά τή μακρά διαδρομή τῶν ἀπροσδιόριστων χιλιετιῶν, κατά τίς ὁποῖες ὁ πρῶτος, μονοκύτταρος ὀργανισμός ἐμπλουτίστηκε καί ἀναπτύχθηκε καί μετεξελίχθηκε στήν ἀπέραντη ποικιλία τῶν εἰδῶν καί, τελικά (κατά τήν ἀναπόδεικτη κρίση του), στήν ἀνθρώπινη προσωπικότητα.

Τό φαινόμενο, πού μέ ἀναστατώνει καί πού γεννάει στήν ψυχή μου κύμα ἀντίδρασης, εἶναι ἡ παράτολμη αὐτοπεποίθηση τῆς ὁμάδας τῶν ἐρευνητῶν ἐκείνης τῆς ἐποχῆς. Πίστεψαν, πώς μέ τόν πήχη τοῦ ὑλισμοῦ, μέ τή θεωρία τῆς τυχαίας ἐμφάνισης τῆς ζωῆς, τῆς σταδιακῆς ἐξέλιξης τῶν ζωντανῶν ὀργανισμῶν καί τῆς φυσικῆς ἐπιλογῆς, θά κατόρθωναν νά ἑρμηνεύσουν, ἴσαμε τήν τελευταία του λεπτομέρεια, τό μυστήριο τῆς ἀπέραντης Δημιουργίας. Νά ἀποτυπώσουν τή γένεση τοῦ σύμπαντος. Καί νά σηματοδοτήσουν τήν ἐξελικτική πορεία, πού, ἐντελῶς τυχαῖα καί μέ ἀποκλειστικό ρυθμιστή τήν “ἄλογη” φυσική ἐπιλογή, ἐξασφάλισε στόν πλανήτη μας τήν ἀρχηγική παρουσία τοῦ τελειότατου πλάσματος, τοῦ ἀνθρώπου.

Κήρυγμα Σαμαρείτιδος
(Ιωάν. Δ΄ 5-42)

Του Αρχιμ. Ειρηναίου Μπουσδέκη

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ
ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

«έρχεται γυνή εκ της Σαμαρείας αντλήσαι ύδωρ. Λέγει αυτή ο Ιησούς, δός μοι πιείν».

ΠΩΣ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΜΑΣ;

Συνήθως όταν στρέφουμε το βλέμμα μας στο πρόσωπο του Κυρίου μας, προσμετρούμε το μέγεθος της ευεργεσίας που έχει προσφέρει με τη σταυρική λυτρωτική θυσία του σε όλο το γένος των ανθρώπων.

Στη σημερινή ευαγγελική περικοπή μας αποκαλύπτεται μια άλλη, το ίδιο μεγάλη ευεργεσία του Σωτήρα μας. Ο Χριστός έρχεται σε προσωπική συνάντηση με τον καθένα μας ξεχωριστά. Δεν στέκεται μακριά από την κάθε ύπαρξη. Δεν την αφήνει μόνη και αβοήθητη στη πνευματική πορεία της.

Δείτε σήμερα με ποιο τρόπο πλησιάζει την απλή Σαμαρείτιδα γυναίκα. Με ποιο τρόπο την καθοδηγεί. Τι ορίζοντες της ανοίγει.

Ας σταθούμε στα περιστατικά της περικοπής που μας αποκαλύπτει και το πως πλησιάζει και εμάς σήμερα ο Χριστός, αλλά και πως μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτή τη συνάντηση για να τον ζήσουμε πραγματικά σαν Σωτήρα των ψυχών μας.

Συμμετοχή στή λατρεία κυρίως μέ τήν ψυχή

«Τή λατρεία, τή Λειτουργία δέν τήν ζοῦν μόνο τά μάτια.
Τήν ζοῦν κυρίως οἱ ψυχές».

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, «Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου», α΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1970), σελ. 57

Μυστήριο ἀλλά ὄχι ἀκαθόριστο ἡ θ. Λειτουργία

«Ὅσο κι’ ἄν εἶναι μυστήριο ἡ λειτουργική πρᾶξι τῆς Ἐκκλησίας μας, δέν εἶναι κάτι τό ἀκαθόριστο, ἔτσι, σάν ἕνα νεφελῶδες κατασκεύασμα τῆς ἀνθρωπίνης φαντασίας μας. Εἶναι μιά πραγματοποίησι τοῦ πόθου τοῦ Κυρίου καί μιά συμμόρφωσι στήν ἐντολή του, πού τήν διατύπωσε στήν ἱερή ἀτμόσφαιρα τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου. [...] Δέν ἀποτελεῖ ἕνα αὐτοσχεδιασμό. Εἶναι ὁ ἴδιος ὁ σταυρός του, ὁ Γολγοθᾶς του, ἡ θυσία του καί ἡ Ἀνάστασίς του, τά ὁποῖα ἡ Ἐκκλησία, πιστή στήν ἐπιθυμία του καί στήν προσταγή του, ἐξακολουθεῖ νά τά ζῆ καί νά τά ἀξιοποιῇ γιά τή σωτηρία τῶν μελῶν της».

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, «Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου», α΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1970), σελ. 50, 51