Πάντα ἐπίκαιρο τό παρακάτω ἄρθρο προσπαθεῖ νά ὁριοθετήσει τήν παρουσία κλήρου καί λαοῦ στό ἐκκλησιαστικό σῶμα, τή σχέση τους καί τήν συνεργασία καί διακονία τους γιά τό ἔργο τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων. (Ἀπό τήν «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 76, 1-1-2002)

Kλῆρος καί λαός

Τοῦ Ἐλευθερίου Οἰκονομάκου

Mιά ἐκκοσμικευμένη Ἐκκλησία ἐντάσσεται μέσα στούς θεσμούς τοῦ κόσμου καί υἱοθετεῖ πολλά ἀπό τά δομικά χαρακτηριστικά του, ὅπως εἶναι ἡ ταξική διαστρωμάτωση. Ὡς «τάξεις» μέσα στήν Ἐκκλησία θεωροῦνται κατά βάση δύο: ὁ κλῆρος καί ὁ λαός. Ἡ Ἐκκλησία ἀποτελεῖται ὄντως ἀπό τόν κλῆρο καί τό λαό. Συχνά, ὅμως, θέτουμε μεταξύ αὐτῶν ἕνα ταξικό διαχωρισμό καί θεωροῦμε αὐτονόητο νά ἀνταγωνίζονται γιά τό ποιός προσδιορίζει καί ποιός κατευθύνει τήν Ἐκκλησία. Ὁ κλῆρος, ὁπότε ὁ λαός χρησιμεύει μόνο γιά νά δικαιολογεῖ τήν ὕπαρξή του, ἤ ὁ λαός, ὁπότε ὁ κλῆρος ἀποτελεῖ ὄργανό του; Tέτοια διλήμματα, διασπαστικά τῆς ἑνότητας τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ἔχει εἰσαγάγει στή νοοτροπία πολλῶν Xριστιανικῶν κοινοτήτων ἡ θεσμοποίησή Tης. Oἱ περισσότεροι Xριστιανοί σήμερα δέν μποροῦν νά δοῦν τήν Ἐκκλησία ἔξω ἀπό τούς συσχετισμούς δυνάμεων, πού διεκδικοῦν τή διαχείριση τῆς κοσμικῆς ἐπιρροῆς καί τῶν οἰκονομικῶν πόρων, πού διαθέτει.

Ἡ φρικτή θυσία

«Ὅταν δῇς τόν Χριστό θυσιασμένο ἐπάνω στήν Ἁγία Τράπεζα, καί τόν ἱερέα νά στέκεται μπροστά στό θῦμα καί νά ἱκετεύῃ κι’ ὅλους νά βάφωνται μέ τό πορφυρό αἷμα, ἄρα πιστεύεις πώς βρίσκεσαι ἀκόμα στή γῆ; Δέν καταλαβαίνεις πώς ἔχεις ἀνυψωθῆ πάνω ἀπό τή γῆ μας καί τήν ὕλη της καί μέ γυμνή τήν ψυχή καί τόν νοῦ καθαρό ἐξετάζεις αὐτά πού γίνονται στόν Οὐρανό;». (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος).

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, «Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου», α΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1970), σελ. 64-65

Ἀναδημοσιεύουμε τό παρακάτω κείμενο τοῦ κ. Ἐλευθερίου Οἰκονομάκου ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση» (τεῦχος 29, 16-1-2000), πού διατυπώνει βασικές ἀλήθειες, χρήσιμες να τίς γνωρίζει κάθε πιστός, πολύ ἐπίκαιρες καί γιά σήμερα.

Ἡ συνοδικότητα τῆς Ἐκκλησίας

Τοῦ Ἐλευθερίου Οἰκονομάκου

H λειτουργία τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας στούς καιρούς μας, τόσο ἀπό τόν τρόπο διεξαγωγῆς τῶν ἐργασιῶν της, ὅσο καί ἀπό τά θέματα, πού τήν ἀπασχολοῦν, προκαλεῖ συχνά τήν ἀπορία: τόσο πολύ ἔχει ἡ ἐκκοσμίκευση διαποτίσει τήν ἐκκλησιαστική μας διοίκηση; Ἡ Ἐκκλησία, ὡς Θεανθρώπινος ὀργανισμός, πορεύεται μέσα στόν κόσμο, ἀλλά δέν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου. Oἱ κοσμικές δομές διοικήσεως δέν εἶναι στά μέτρα Tης. Ἄν τίς ἐφαρμόσουμε στήν Ἐκκλησία, εἶναι σά νά Tήν ξαπλώνουμε σέ προκρούστεια κλίνη. Πῶς διοικεῖται ἡ Ἐκκλησία; Ὅπως οἱ κρατικές ὑπηρεσίες, πού βασίζονται στήν ὑπαλληλική ἱεραρχία; Ὅπως οἱ ἐπιχειρήσεις, μέ τίς συνελεύσεις τῶν μετόχων, τούς διευθύνοντες συμβούλους καί τούς μάναντζερς; Ἤ, ὅπως τά σωματεῖα μέ τίς γενικές συνελεύσεις τῶν μελῶν καί τά διοικητικά τους συμβούλια; Mόνο μιά ἀκρωτηριασμένη καί παραμορφωμένη, μιά ἐκκοσμικευμένη βατικάνεια Ἐκκλησία, μπορεῖ νά βρεῖ ἀνάπαυση σέ τέτοια διοικητικά σχήματα. Ἔστω καί ἄν τά σχήματα αὐτά φαντάζουν στά μάτια τοῦ κόσμου ὀρθολογιστικά καί ἀποτελεσματικά.

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 149, 16-1-2005

Ἡ κοινή μας ἀγωνία

(Ἀγωνία γιά ἐξιχνίαση τοῦ μυστηρίου τῆς ὕπαρξής μας)

Υπάρχει ἕνα κατακυρωμένο ἀξίωμα, πού συνοδεύει τήν ἀτέλειωτη ἱστορική φάλαγγα καί ἐγγράφεται στά προσωπικά δεδομένα τῆς καθεμιᾶς ὕπαρξης. ῾Η βαθειά, ἀκοίμητη ἀγωνία, πού καίει στά σωθικά μας, γιά τήν οὐσία καί τήν ἀξία τοῦ “εἶναι” μας καί γιά τή θέση τοῦ προσώπου μας στήν τρομακτική αἰωνιότητα, δέ διαφοροποιήθηκε μήτε μέ τή διόγκωση τῶν ἐπιστημονικῶν εὑρημάτων μας, μήτε μέ τήν ἰλιγγιώδη ἀνάπτυξη τῆς τεχνολογίας μας. Μέσα στήν ἀσταμάτητη ἱστορική ροή τοῦ χρόνου καί τῶν γενεῶν, στίς ἐκρήξεις τῶν ἀπροσδόκητων ἀνακαλύψεών μας καί στόν παφλασμό τῶν βιοτικῶν ἀνακατατάξεών μας, λειτουργεῖ στά βάθη τοῦ “εἶναι” μας, ζωντανό, τό κοινό μας γονίδιο, ἡ κληρονομημένη πνευματική εὐαισθησία, γιά τόν προσδιορισμό τῆς ὑπαρξιακῆς μας ταυτότητας. Καί αὐτή τήν εὐαισθησία κανένας παράγοντας δέ νομιμοποιεῖται, οὔτε καί μπορεῖ, νά τήν ὑποτιμήσει ἤ νά τήν περιθωριοποιήσει.

Ἡ δική μας προσφορά στόν Κύριο

«...στό ἱερό Δισκάριο βρίσκεται ὁλόκληρη ἡ Ἐκκλησία σου.
Κι’ ὅταν αὐτά τά τίμια δῶρα τά φέρῃ στήν Ἁγία Τράπεζα, γιά νά τά προσφέρῃ σέ σένα καί νά ζητήσῃ νά τά ἁγιάσῃ τό Πνεῦμα σου καί ἡ Χάρις σου, τότε μπροστά σου, μαζί σου εἶναι κι’ οἱ μερίδες μας, εἶναι κι’ οἱ ψυχές μας καί συμπροσφέρονται μαζί σου καί ἁγιάζονται μέ τή Χάρι σου, καί βάφονται μέ τό αἶμα τῆς θυσίας σου.
Αὐτό εἶναι κάτι τό πολύ μεγάλο. Φανερώνει ὃτι ὂχι μόνον οἱ μερίδες τῆς προσφορᾶς ἀλλά πρό παντός οἱ ψυχές μας πρέπει νά προσφερθοῦν σέ σένα καί νά θυσιαστοῦν μαζί σου καί νά ζυμωθοῦν μέ τό αἶμα σου. ‘Υπογραμμίζει τήν οὐσιαστική θυσία, τήν ὁποία κι’ ἐμεῖς σάν σῶμα σου, σάν Ἐκκλησία σου χρωστᾶμε νά σοῦ προσφέρουμε».

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου, α΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1970), σελ. 88-89

Ἡ Ἀναστάσιμη θεία Λειτουργία

«Ἡ Κυριακάτικη Λειτουργία μέ τοποθετεῖ στό κλῖμα τῆς Ἀναστάσεως. Τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ μου καί τῆς Ἀναστάσεως τῆς δικῆς μου, τοῦ πατέρα μου κι’ ὅλων τῶν ἀνθρώπων».

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, «Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου», α΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1970), σελ.76

Ἐμπειρίες αἰώνων

Αἰφνιδιάζει, ὡς τολμηρή καί ἀπρόσφορη, ἡ ἄποψη, πώς τό αἴτημα τῆς νομοθετικῆς καί πρακτικῆς ἀποδέσμευσης τῆς ᾿Εκκλησίας ἀπό τό θεσμικό πλαίσιο τῆς Πολιτείας δικαιοῦται νά τό παρουσιάσει καί νά τό ὑποστηρίξει, μέ τή δική του ἐκκλησιολογική καί ἱστορική διαλεκτική, ἕνας λειτουργός τοῦ πανίερου Θυσιαστηρίου.

Οἱ εἰσηγήσεις, γιά τό χωρισμό Κράτους-᾿Εκκλησίας, ἠχοῦν μονόπαντα, ἀπό τά στρατηγεῖα τῆς ἀπέναντι ὄχθης. Οἱ ἀκοές μας ἔχουν στομώσει ἀπό τά μακρόσυρτα, ἠχηρά συνθήματα καί ἀπό τίς νευρώδεις ἀπαιτήσεις τῶν ἐκπροσώπων τοῦ στρατευμένου ἀθεϊσμοῦ καί τῶν διαφημιστῶν τοῦ, πνευματικά ἀχρωμάτιστου, ἀλλά ὁμοιόμορφου, παγκοσμιοποιημένου ἐκσυγχρονισμοῦ. Τόν ὀρυμαγδό τόν ἐντοπίζουμε -δεκαετίες τώρα- νά ξεσηκώνεται ἀπό τά στρατηγεῖα τῆς μανιακῆς ἀντιεκκλησιαστικῆς προπαγάνδας καί νά περνάει στήν πίστα τῶν κοινωνικοπολιτικῶν ἀντιπαραθέσεων ὡς προοπτική “πολιτιστικῆς ἀνάπτυξης” καί “προόδου”.

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 148, 1-1-2005

Διάλογος μέ τήν ὕπαρξή μου

Φορτωμένος τήν προσωπική μου, βαρειά, πολύχρονη καί πολύμορφη, ἐμπειρία καί φορτισμένος μέ τή συγκίνηση, τόν πόνο καί τήν ἀπογοήτευση τῶν ἀνθρώπων τῆς γενιᾶς μου, δοκίμασα νά φέρω στή σκέψη μου καί στά χείλη μου τό στάλαγμα τῆς ἐξομολόγησης μιᾶς μεγάλης καί πολυβασανισμένης ὕπαρξης. Τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Περπάτησα, νοερά, στό μονοπάτι τοῦ ἐξομολογητικοῦ στοχασμοῦ του. Προσπάθησα νά ἐξοικειωθῶ μέ τό ψυχικό του ἄλγος καί μέ τή διαλεκτική του. Καί ἔνοιωσα νά μεταγγίζεται μέσα μου τό κρυστάλλινο ἀπόσταγμα τῆς καρδιᾶς του. Τοῦ πόνου του καί τῆς ἐλπίδας του. Τῆς ἐγκόσμιας μοναξιᾶς του καί τῆς χαρούμενης κοινωνίας του μέ τό πρόσωπο τοῦ σαρκωμένου Λόγου τοῦ Θεοῦ.

Ἡ προσέγγισή μου στή θησαυρισμένη ἐμπειρία του ἦταν γιά μένα μιά ἱερουργία. Καί, ταυτόχρονα, μιά ἀποκάλυψη. Στό πρόσωπο καί στήν ψυχή μου. Καταύγασε τόν ὁρίζοντα τῆς ὑπαρξιακῆς μου ἐμπειρίας. Φώτισε, μπροστά στά ἔκπληκτα μάτια μου, τήν “ἀεί” ταραγμένη ἐπικαιρότητα. Μοῦ ἔδωσε ἀπαντήσεις σέ ἕνα ὁρμαθό ἐρωτημάτων, πού αἰφνιδιάζουν ὅλους ἐμᾶς, τούς ὁδοιπόρους τοῦ εἰκοστοῦ πρώτου αἰώνα. Στίς ἀγωνίες, πού συνθλίβουν τό νοῦ μας καί καταπιέζουν τήν καρδιά μας.

Πολύ ἐνδιαφέρον ἄρθρο ἀπό τήν «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση» (τεῦχος 126, 1-2-2004). Τονίζει τήν πρακτική νά χρησιμοποιεῖται ἡ Ἐκκλησία γιά τονισμό τοῦ ἐθνικισμοῦ. Ἀντίθετη ἐργασία ἐπιτελεῖ τό Πανάγιο Πνεῦμα στήν Ἐκκλησία. Δέν χωρίζει διά τοῦ ἐθνικισμοῦ ἀλλά «εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε».

Βαβέλ καί Πεντηκοστή

Τοῦ Ἐ. Χ. Οἰκονομάκου

Πρό ἔτους, τό ρωσικό πρακτορεῖο εἰδήσεων “Blagovest-info” μετέδωσε ὅτι ὁ Περιφερειάρχης τῆς Κεντρικῆς ῾Ομόσπονδης Περιφέρειας τῆς Ρωσίας, σέ ὁμιλία του στό Πανεπιστήμιο τῆς Μόσχας Lomonosov, εἶπε: “῾Ως Ρῶσος θεωρῶ ὅτι ἡ πατρίδα μας εἶναι ἡ ἐκλεκτή χώρα τοῦ Θεοῦ ... ῾Η Ρωσία πρέπει νά μείνει ἄγρυπνη καί νά φυλάει τά ἐδάφη της καί τήν κουλτούρα της· ἄς εἴμαστε περήφανοι πού ταχτήκαμε νά ζοῦμε στή Ρωσία, τήν ἐκλεκτή χώρα τοῦ Θεοῦ” (ἱστοσ. portal-credo.ru)! Τά λόγια αὐτά τοῦ Ρώσου ἀξιωματούχου προκαλοῦν θαυμασμό. Παρά τόν 70ετή πόλεμο κατά τῆς πίστεως ἐκ μέρους τῆς μαχητικῆς ἀθεΐας, ἔρχονται σήμερα Ρῶσοι πολιτικοί νά περηφανεύονται δημοσίως γιά τήν πίστη τους στό Θεό! “Μεγάλα τά τῆς πίστεως κατορθώματα”!

Σέ ἄλλη ἀνάγνωση, οἱ δηλώσεις αὐτές, ἐν τούτοις, ἀνασύρουν τόν παλιό προβληματισμό τῶν σχέσεων ἔθνους καί ᾿Εκκλησίας. Κατ᾿ ἀρχήν, ἡ σύζευξη τῶν ἐθνῶν μέ τήν ᾿Εκκλησία εἶναι σύμφωνη πρός τίς θεῖες προδιαγραφές, πού ἴσχυσαν γιά τό χτίσιμό Της. Τό Πανάγιο Πνεῦμα ἵδρυσε τήν ᾿Εκκλησία κατά τήν Πεντηκοστή, μέ σκοπό νά ζυμωθεῖ ἱεραποστολικά μέ τά ἔθνη. Νά γίνει “τοῖς πᾶσι τά πάντα, ἵνα πάντως τινάς σώσῃ” (πρβ. Α΄ Κορ. θ΄ 22). ῎Ετσι, ἡ ᾿Εκκλησία πορεύτηκε δυναμικά στούς λαούς, ὄχι, ὅμως, σάν εἰσβολέας, οὔτε σά δύναμη κατοχῆς. Δέν ἦταν στούς στόχους Της νά ἐγκαθιδρύσει μιά Pax Christiana. Πνέοντας σάν αὔρα λεπτή ἀναζωογόνησε τούς λαούς. Μίλησε τή γλῶσσα τοῦ πολιτισμοῦ τους καί υἱοθέτησε μέσα ἐκφράσεως γιά τήν εὐσέβεια καί τή λατρεία Της, συμβατά πρός τό κήρυγμά Της, πού ταίριαζαν συνάμα στήν ἰδιοσυγκρασία τους. ῎Εγινε ἡ ᾿Εκκλησία κάθε λαοῦ, ἀπό τίς ᾿Ινδίες καί τή μακρυνή Κίνα, μέχρι τίς ἐσχατιές τῶν Βρετανικῶν νησιῶν, καί ἀπό τήν Αἰθιοπία μέχρι τήν παγωμένη Σκανδιναβία.