Σχέδιον ἀναδιοργανώσεως

τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (5)

Δημοσιεύουμε, τήν πέμπτη συνέχεια τοῦ “Σχεδίου ἀναδιοργανώσεως τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος”, πού εἶχε ἐκπονήσει καί εἶχε παρουσιάσει στήν ῾Ιερά Σύνοδο, πρός ἐπεξεργασία καί πρός ἔγκριση ὁ μακαριστός ᾿Αρχιεπίσκοπος ῾Ιερώνυμος ἀμέσως μετά τήν ἀνάληψη τῶν ὑπεύθυνων ἁρμοδιοτήτων του, πρίν ἀπό πενηνταδύο χρόνια. ῾Ενημερώνουμε τόν ἀναγνώστη μας, ὅτι κατά τή μελέτη τοῦ σχεδίου, θά συναντήσει καί σκέψεις καί προτάσεις, πού ἀναφέρονται σέ προβληματισμούς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Δεν ἀπαλείφουμε, ὅμως, τά τμήματα αὐτά τοῦ σχεδίου, γιά δυό λόγους. Πρῶτον, γιά νά δώσουμε, ἀκέραιο τό σχεδιασμό τοῦ μακαριστοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου, πρός ἀποδειξη, ὅτι δέν ἄφησε ἀκάλυπτη καμμιά πτυχή τοῦ ἐκκλησιαστκοῦ βίου. Καί δεύτερον, γιά νά ὑπομνηματίσουμε, γιά πολλοστή φορά, ὅτι, ἀπό τότε ὡς σήμερα, δέν ὑποβλήθηκε στή Σύνοδο καινούργια πρόταση διοικητικῆς ὀργάνωσης τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος καί ἀναπροσαρμογῆς τοῦ ποιμαντικοῦ Της ἔργου.

Ε΄ 
Λύσεις διά τά οἰκονομικά τῆς ᾿Εκκλησίας

1. 'Επαύξησις τῶν ὑφισταμένων ἐκκλησιαστικῶν πόρων

Διά νά ἐφαρμοσθῇ τό ὡς ἄνω ἐκτεθέν πρόγραμμα, ὡς καί τό μέλλον νά ἀκολουθήσῃ, πρέπει νά ἐπιτευχθῇ ἡ σημαντική ἐπαύξησις τῶν ὑφισταμένων ἐκκλησιαστικῶν πόρων. Διά νά ἐπιτευχθῇ ὅμως αὕτη, πρέπει ἀπαραιτήτως πρῶτον, διά συστηματικῆς ἐργασίας, νά διαφωτισθῇ τό πλήρωμα τῆς ᾿Εκκλησίας περί τῶν σκοπῶν, χάριν τῶν ὁποίων διατίθεται ἡ περιουσία τῆς ᾿Εκκλησίας, ἀφ᾿ ἑτέρου δέ νά πεισθῇ τοῦτο, ὅτι ἀποφεύγεται πᾶσα σπατάλη καί πατάσσεται πᾶσα διαρροή καί φαλκίδευσις τοῦ ἱεροῦ χρήματος. ᾿Εάν ἐπιτευχθῶσι ταῦτα καί αὐξηθῇ ἡ συναίσθησις τῆς εὐθύνης ἑνός ἑκάστου ἐκ τῶν μελῶν τοῦ πληρώματος διά τήν παροχήν τῶν μέσων εἰς τήν ᾿Εκκλησίαν πρός ἐπιτέλεσιν τοῦ προορισμοῦ της, ἡ αὔξησις τῶν ἐκκλησιαστικῶν πόρων θά εἶναι μέν πρόβλημα οὐχί ὅμως ἄλυτον, ἀλλ᾿ οὐδέ κἄν δυσεπίλυτον.

᾿Επί πλέον, ἐντός τῶν ἐκκλησιαστικῶν περιβόλων πρέπει νά ἀποφευχθῇ ὄχι μόνον ἡ σπατάλη, ἀλλά καί ἡ πολυτέλεια. Τό πᾶν ἐν τῇ ᾿Εκκλησίᾳ πρέπει νά διακρίνεται διά τε τήν εὐπρέπειάν του καί διά τήν ἐν πᾶσι λιτότητα. ῞Ολοι ὅσοι ὑπηρετοῦμεν τήν ῾Εκκλησίαν καί κατά τήν τροφήν καί κατά τήν κατοικίαν πρέπει νά διακρινώμεθα ἐπί λιτότητι, ὁπότε τό πλήρωμα θά εἶναι πρόθυμον ὄχι μόνον νά δώσῃ, ἀλλά καί εἰς οἰκονομικάς θυσίας νά ὑποβληθῇ, ἀναλαμβάνον μεγάλα οἰκονομικά βάρη.

῾Η αὐξησις τῶν ἐκκλησιαστικῶν πόρων προτείνομεν, νά ἀρχίσῃ διά πλήρους ἀξιοποιήσεως τῶν ὑπαρχόντων ἤδη ἀγροτικῶν καί ἀστικῶν ἐκκλησιαστικῶν κτημάτων. Τοιουτοτρόπως θά ἐμφυσηθῇ τό αἴσθημα τῆς ἐμπιστοσύνης εἰς ὅσους πρόκειται νά ἔλθουν συνεπίκουροι εἰς τήν λύσιν τοῦ οἰκονομικοῦ προβλήματος τῆς ᾿Εκκλησίας. ῾Ομοίως προτείνομεν, νά ἐπιτευχθῇ τό νοικοκύρευμα γενικῶς τῶν ἤδη ὑφισταμένων πόρων, εἰς τρόπον ὥστε νά ἀποφευχθῇ πᾶσα διαρροή ἤ ἄσκοπος διάθεσις ἐκκλησιαστικοῦ χρήματος.

᾿Εν συνεχείᾳ προτείνομεν, νά καθιερωθῇ ἡ μονοπώλησις τοῦ εἰς τούς Ναούς χρησιμοποιουμένου κηροῦ, ὡς ἐπίσης τῶν εἰς αὐτούς χρησιμοποιουμένων ἐκκλησιαστικῶν βιβλίων, ἐπιπλέον, ἱερῶν σκευῶν και ἱερῶν ἀμφίων, ὡς καί τῶν εἰδῶν τῆς εἰδικῆς ἐνδυμασίας τῶν κληρικῶν κ.τ.ὅ.

᾿Εάν ταῦτα προηγηθῶσιν, δέν θά εἶναι δύσκολος, ἀλλά τοὐναντίον θά ἀποβῇ λίαν ἀποδοτική ἡ καθιέρωσις μηνιαίας ἑκουσίας ἐνοριακῆς εἰσφορᾶς, ἡ ὁποία θά δύναται νά ἀποφέρῃ εἰς τήν ᾿Εκκλησίαν σημαντικώτατα ποσά, ἐφ᾿ ὅσον θά συνεχισθῇ ἡ σχετική διαφώτισις πρός τό πλήρωμα τῆς ᾿Εκκλησίας.

2. Διεύρυνσις τῶν σκοπῶν, δι᾿ οὕς διατίθεται ἡ ἐκκλησιαστική περιουσία

Διά νά ὑποκινηθῇ τό πλήρωμα νά συνεισφέρῃ χρηματικῶς εἰς τήν ῾Εκκλησίαν, πρέπει τοῦτο νά εἶναι βέβαιον ὄχι μόνον διά τήν τιμίαν καί νοικοκυρευμένην διαχείρισιν, ἀλλ᾿ ὅτι τό χρῆμα τοῦτο διατίθεται και δι᾿ εὐρυτέρους ἐκκλησιαστικούς σκοπούς, οὐχί δέ μόνον διά τήν συντήρησιν τοῦ Κλήρου. Τό λεγόμενον, ὁτι “τά τρῶν᾿ οἱ παπάδες”, πρέπει νά ἐξαλειφθῇ ἐκ τῆς συνειδήσεως τοῦ πληρώματος. Πρός τοῦτο προτείνομεν, ἵνα πρῶτον δι᾿ εὐρείας διαφωτίσεως, γίνεται κατά τακτά διαστήματα γνωστόν, ποῦ διατίθεται τό ἐκκλησιαστικόν χρῆμα, και δεύτερον χρησιμοποιῆται τοῦτο δαψιλῶς α) διά τά ἔργα τῆς ἀγάπης, β) διά τήν μόρφωσιν καί ἐπιμόρφωσιν τοῦ Κλήρου, γ) διά τήν διαφύλαξιν τῶν κειμηλίων, δ) διά τήν ἐργασίαν τῆς ἐσωτερικῆς καί τῆς ἐξωτερικῆς ἱεραποστολῆς, ε) διά τήν συντήρησιν τῶν Γραφείων τῶν Ναῶν, τῶν Μητροπόλεων καί τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐν γένει ὑπηρεσιῶν καί τῶν ἱερῶν Ναῶν, στ) διά τήν εὐπρόσωπον διεξαγωγήν τῶν ἱερῶν ᾿Ακολουθιῶν, ζ) διά τήν ἑτοιμασίαν τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐκδόσεων καί τήν διάδοσιν αὐτῶν, η) διά τή ἀνέγερσιν ἱερῶν Ναῶν καί ἄλλων ἐκκλ. κτιρίων, θ) διά τήν ἵδρυσιν, ἀνέγερσιν καί συντήρησιν ἐκκλ. φιλανθρωπικῶν ἱδρυμάτων κλπ.

3. Ή ἑνοποίησις τῶν ἐκκλησιαστικῶν οἰκονομικῶν ᾿Οργανισμῶν

Σήμερον, ὡς γνωστόν, ὑφίστανται τά ἑξῆς εἴδη ἐκκλησιαστικῶν οἰκονομικῶν ὀργανισμῶν· α) ῾Ο ᾿Οργανισμός Διαχειρίσεως ᾿Εκκλησιαστικῆς Περιουσίας, Β) τό Ταμεῖον ᾿Ασφαλίσεως Κλήρου ῾Ελλάδος, γ) ἡ ᾿Αποστολική Διακονία τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, δ) τά 67 Ταμεῖα τῶν Μητροπόλεων, ε) τά 7.298  ἐνοριακά ταμεῖα, στ) αἱ Μοναί, ζ) τά ἀντίστοιχα Παρεκκλήσια καί η) τά ἐκκλ. ἱδρύματα. Οἱ οἰκονομικοί οὗτοι ὀργανισμοί πρέπει νά ἔχουν κίνησιν πάντως ἑκατοντάδων ἑκατομμυρίων, ἴσως δέ δισεκατομμυρίων, δραχμῶν ἐτησίως. ᾿Εν τούτοις, μεταξύ των οὐδεμίαν  ἔχουν ἐπικοινωνίαν, ὁ δέ ἐνιαῖος ἔλεγχος αὐτῶν εἶναι δυσχερής. ᾿Επί πλέον, γίνεται σπατάλη δυνάμεων καί χρήματος εἰς τήν ὀργάνωσίν των καί τό λογιστικόν των σύστημα εἶναι πλημμελές.

Προτείνομεν ὅθεν τήν συσχέτισιν αὐτῶν πρός ἄλληλα, τό δέ λογιστικόν αὐτῶν σύστημα και ὁ ἔλεγχος αὐτῶν νά ὑπαχθῇ εἰς τόν ᾿Οργανισμόν Διαχειρίσεως ᾿Εκκλησιαστικῆς Περιουσίας. ῾Η ὡς ἄνω οἰκονομική διαρρύθμισις προτείνεται, νά γίνῃ χωρίς νά θιγῇ ἡ ὑπό τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων εἰς τά οἰκονομικά τῆς ᾿Εκκλησίας καθιερωμένη τάξις. Δηλαδή, ὁ ᾿Οργανισμός Διαχειρίσεως ᾿Εκκλησιαστικῆς Περιουσίας (ΟΔΕΠ) νά ἔχῃ πέντε κατηγοριῶν Ταμεῖα: α) Τό Κεντρικόν, β) τά Μητροπολιτικά, γ) τά ᾿Ενοριακά, δ) τά Μοναστηριακά, καί ε) τά ῾Ιδρυματικά. ῞Εκαστον ἐκ τῶν ὡς ἄνω Ταμείων νά ἔχῃ ἰδίους πόρους καί ἰδίας ὑποχρεώσεις ὡς ἑξῆς:

Τό κεντρικόν Ταμεῖον τοῦ ΟΔΕΠ προτείνομεν νά ἔχῃ τούς ἑξῆς πόρους:

α) Ποσοστόν τῶν ἐσόδων τῶν ῾Ι. Μονῶν κλιμακούμενον ἀπό 1 ἕως 60 τοῖς ἑκατόν.

β) 5% ἐπί τῶν ἐσόδων τῶν Μητροπολιτικῶν Ταμείων.

γ) τό 80% τοῦ εἰσοδήματος ἐκ τῆς μονοπωλήσεως τοῦ κηροῦ, ἐκκλησιαστικῶν βιβλίων κλπ.

δ) Τά δικαστικά τέλη καί πρόστιμα τῶν συνοδικῶν δικαστηρίων.

ε) Τό ἥμισυ τῆς περιουσίας τῶν ἀποθνησκόντων ἀρχιερέων.

στ) Τάς νομίμους κρατήσεις τῶν ἐξ αὐτοῦ μισθοδοτουμένων.

ζ) Τάς εἰσπράξεις ἐκ τῶν ἐκποιουμένων κτημάτων, τούς τόκους τῶν ἐν ταῖς Τραπέζαις καταθέσεων αὐτοῦ καί τά ἔσοδα ἐξ ἄλλων αὐτοῦ κτημάτων.

η) Πάσας τάς σημερινάς εἰσπράξεις τοῦ ΤΑΚΕ καί τῆς ᾿Αποστολικῆς Διακονίας καί

θ) Τάς πρός αὐτόν δωρεάς καί κληρονομίας.

Τό κεντρικόν Ταμεῖον τοῦ ΟΔΕΠ  προτείνομεν, νά ἀναλάβῃ τάς ἑξῆς δαπάνας: μισθοδοσίας, συντάξεως καί ὑγείας τῶν ἀρχιερέων, τοῦ προσωπικοῦ τῶν Συνοδικῶν Γραφείων, τοῦ ΟΔΕΠ, τῆς ᾿Αποστολικῆς Διακονίας καί τοῦ ΤΑΚΕ, τῆς λειτουργίας τῶν Συνοδικῶν Δικαστηρίων, τῆς ἐπιχορηγήσεως τῶν μή ἐπαρκούντων Μητροπολιτικῶν Ταμείων καί εἴ τινος ἄλλου, περί τοῦ ὁποίου ἤθελεν ἀποφανθῇ ἡ ἐπί τῶν οἰκονομικῶν μόνιμος Συνοδική ᾿Επιτροπή μετά γνωμάτευσιν τοῦ Κεντρικοῦ Συμβουλίου τοῦ ΟΔΕΠ, ὅτι τοῦτο δέν ἐπαρκεῖ πρός τοῦτο.

Τά κατά Μητρόπολιν ταμεῖα τοῦ ΟΔΕΠ προτείνομεν νά ἔχουν τούς ἑξῆς πόρους:

α) Τούς νῦν κατά Μητρόπολιν ὑπέρ τοῦ ΤΑΚΕ, ᾿Αποστολικῆς Διακονίας, Μητροπολιτικοῦ Γραφείου κλπ. εἰσπραττομένους,

β) Τό ἥμισυ τῆς περιουσίας τῶν ἀποθνησκόντων ἀγάμων κληρικῶν τῆς Μητροπόλεως καί τήν περιουσίαν τῶν ἄνευ συζύγων, καί ἀνιόντων ἤ κατιόντων κληρονόμων ἀποθνησκόντων ἐγγάμων κληρικῶν.

γ) Τάς κρατήσεις ἐκ τῶν ὑπ᾿ αὐτοῦ μισθοδοτουμένων.

δ) Τά δικαστικά τέλη καί πρόστιμα τοῦ ᾿Επισκοπικοῦ Δικαστηρίου.

ε) Ποσοστόν ἀπό 1-60% ἐπί τῶν εἰσπράξεων τῶν ᾿Ενοριακῶν Ταμείων καί Παρεκκλησίων τῆς Μητροπόλεως. 

στ) Τό 30% ἐκ τῶν ὑπό τῶν ᾿Εκκλησιαστικῶν Συμβουλίων εἰσπραττομένων ἑκουσίων εἰσφορῶν.

ζ) Τά εἰσοδήματα τῶν κτημάτων τῶν Μητροπόλεων, ὡς καί 3% τῶν εἰσοδημάτων τῶν κτημάτων τῶν ᾿Ενοριακῶν Ταμείων.

η) Τήν ἐκ τοῦ Κεντρικοῦ Ταμείου τυχόν παρεχομένην ἐπιχορήγησιν καί εἴ τι ἄλλο ἤθελεν ἀποφασίσει τό Μητροπολιτικόν Συμβούλιον μετ᾿ ἔγκρισιν τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου καί τοῦ Κεντρικοῦ Συμβουλίου τοῦ ΟΔΕΠ.

Τά Μητροπολιτικά Ταμεῖα προτείνομεν νά ἀναλάβουν τάς ἑξῆς δαπάνας:

α) Τήν καταβολήν τοῦ 30% τῆς μισθοδοσίας, συντάξεως, ἐξόδων ὑγείας τῶν ἐφημερίων, διακόνων, ἱεροκηρύκων, ἐξομολόγων, ψαλτῶν, νεωκόρων καί λοιποῦ προσωπικοῦ τῶν ῾Ιερῶν Ναῶν τῆς περιεφερείας των, ὁλοκλήρου δέ τῆς μισθοδοσίας τῶν ἐν τῷ Μητροπολιτικῷ Γραφείῳ ὑπηρετούντων ὑπαλλήλων,  ὡς καί τῶν ἱεροκηρύκων, ἐπιθεωρητῶν καί λοιποῦ προσωπικοῦ τῆς Μητροπόλεως.  

β) Τάς ἅς σήμερον ὑπέχουν διά τάς Μητροπόλεις δαπάνας τῆς ᾿Αποστολικῆς Διακονίας καί τοῦ ΤΑΚΕ.

γ) Τήν καταβολήν τοῦ 5% πρός τό Κεντρικόν Ταμεῖον τοῦ ΟΔΕΠ.

Προτείνομεν, ἵνα τά ᾿Ενοριακά Ταμεῖα ὡς ἔσοδα ἔχουν:

α) Τό 20%ἐκ τῆς πωλήσεως τοῦ κηροῦ.

β) Τό 70% τῶν ἑκουσίων εἰσφορῶν τῶν ἐνοριτῶν καί τῶν προσόδων ἐκ τῶν ἐνοριακῶν κτημάτων.

γ) Τά ἐκ δίσκων καί ἱεροτελεστιῶν προερχόμενα.

δ) Τά ἐξ ἀγορῶν, ἐράνων, ἑορτῶν κλπ. ἔσοδα.

ε) Τάς κρατήσεις τῶν ὑπ᾿ αὐτῶν μισθοδοτουμένων καί συνταξιοδοτουμένων.

στ) Τήν τυχόν ἐκ τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ταμείου παρεχομένην ἐπιχορήγησιν καί

ζ) Δωρεάς καί κληρονομίας τῶν εὐσεβῶν.

Τά ᾿Ενοριακά Ταμεῖα προτείνομεν νά ἀναλάβουν τάς ἑξῆς δαπάνας:

Τῆς συντηρήσεως, ἐπισκευῆς, ἐπεκτάσεως, διακοσμήσεως, ἀνεγέρσεως τῶν ῾Ιερῶν Ναῶν, προμηθείας τῶν διά τήν τέλεσιν τῆς Λατρείας ἀναγκαίων, τῆς καταβολῆς τοῦ 70% τῆς μισθοδοσίας καί συντάξεως τῶν ἐξ αὐτῶν μισθοδοτουμένων, τῆς καταβολῆς τοῦ 30% εἰς τά Μητροπολιτικά Ταμεῖα, τῆς περιθάλψεως τῶν ἐνδεῶν τῆς ᾿Ενορίας, τῆς παροχῆς ὑποτροφιῶν εἰς ἀπόρους φοιτητάς καί εἴ τι ἄλλο ἤθελεν ἀποφασίσει τό ᾿Εκκλησιαστικόν Συμβούλιον, ἐγκρίνει δέ τό Μητροπολιτικόν.

Τά Μοναστηριακά Ταμεῖα ἔσοδα μέν ἔχουν τά σημερινά ἔσοδα τῶν Μονῶν, ἔξοδα δέ τά σήμερον εἰς τούς προϋπολογισμούς αὐτῶν ἀναγραφόμενα, ὡς καί ποσοστόν ὑπέρ τοῦ Κεντρικοῦ Ταμείου τοῦ ΟΔΕΠ, δυνάμενον νά φθάσῃ μέχρι τοῦ 60% τῶν ἐσόδων τῆς Μονῆς, συμφώνως πρός τή ν ἀπόφασιν τοῦ Κεντρικοῦ Συμβουλίου τοῦ ΟΔΕΠ.

Τά ἔσοδα τῶν Ταμείων τῶν ᾿Εκκλησιαστικῶν ῾Ιδρυμάτων εἶναι τά σήμερον ὑπάρχοντα, ἐπί πλέον δέ ἡ τυχόν ἐκ τοῦ Κεντρικοῦ Ταμείου παρεχομένη εἰς αὐτά ἐπιχορήγησις. ῎Εξοδα δέ αὐτῶν τά ἐν τοῖς προϋπολογισμοῖς αὐτῶν σήμερον ἀναγραφόμενα.

Τά τυχόν πλεονάσματα ἐκ τῶν ἐνοριακῶν καί μοναστηριακῶν Ταμείων διαβιβάζονται εἰς τά Μητροπολιτικά καί τῶν Μητροπολιτικῶν εἰς τό Κεντρικόν. Τά δέ τυχόν ἐλλείμματα τῶν Μητροπολιτικῶν καλύπτονται  ἐκ τοῦ Κεντρικοῦ, καί τῶν ᾿Ενοριακῶν καί Μοναστηριακῶν ἐκ τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ταμείου. Τά τυχόν ὑπάρχοντα πλεονάσματα τῶν ῾Ιδρυματικῶν Ταμείων παραμένουν ὡς ἀποθεματικά αὐτῶν, ἐνῷ τά τυχόν σημειούμενα ἐλλείμματα αὐτῶν καλύπτονται ὑπό τοῦ οἰκείου Μητροπολιτικοῦ Ταμείου.

(συνεχίζεται)

† ῾Ο ᾿Αθηνῶν ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ