Σχέδιον ἀναδιοργανώσεως

τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (4)

 

Δημοσιεύουμε, τήν τέταρτη συνέχεια τοῦ “Σχεδίου ἀναδιοργανώσεως τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος”, πού εἶχε ἐκπονήσει καί εἶχε παρουσιάσει στήν ῾Ιερά Σύνοδο, πρός ἐπεξεργασία καί πρός ἔγκριση ὁ μακαριστός ᾿Αρχιεπίσκοπος ῾Ιερώνυμος ἀμέσως μετά τήν ἀνάληψη τῶν ὑπεύθυνων ἁρμοδιοτήτων του, πρίν ἀπό πενήνταδύο χρόνια. ᾿Αντί ἄλλου σχολίου, σημειώνουμε καί πάλι ὅτι, ἀπό τότε ὡς σήμερα, δέν ὑποβλήθηκε στή Σύνοδο παρόμοια ἔμπονη πρόταση.  

Ἡ 4^η συνέχεια τοῦ Σχεδίου ἀναδιοργανώσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀφορᾶ τό θέμα: «Αἱ προτεινόμεναι λύσεις διά τόν Μοναχισμόν καί τάς Μονάς»

 

Δ΄ Αἱ προτεινόμεναι λύσεις

διά τόν Μοναχισμόν καί τάς Μονάς

1. Ἐπάνοδος εἰς τό ἀρχαῖον μοναχικόν ἰδεῶδες καί τά ἔργα τῶν Μονῶν

Διά νά ἐπανίδωμεν τάς Μονάς ἀνθούσας καί ὑπηρετούσας καί τήν ᾿Εκκλησίαν καί τό σύνολον τῆς κοινωνίας, πρέπει αὗται νά ἐπανέλθουν εἰς τό ἀρχαῖον μοναχικόν ἰδεῶδες, τό ὁποῖον, ὡς εἴπομεν καί ἀνωτέρω, δέν ἦτο ἀναχωρητικόν ἀλλά κοινωνικόν. ᾿Εντεῦθεν προτείνομεν, ἵνα αἱ Μοναί γίνουν καί πάλιν φροντιστήρια θεολογίας καί μελέτης, ἐργαστήρια ἀγάπης καί φιλανθρωπίας, φυτώρια ἐκκλησιαστικῆς καλλιτεχνίας καί κέντρα ἐσωτερικῆς καί ἐξωτερικῆς ἱεραποστολῆς. ῾Η λύσις ὅμως αὕτη πρέπει νά βασίζεται ἐπί τῆς μοναχικῆς ἀρετῆς, ἤτοι ἐπί τῆς ἐθελοθυσίας, τῆς ἐγκρατείας, τῆς σωφροσύνης καί τῆς εὐλαβείας. Μόνον ἐφ᾿ ὅσον θά ὑπάρχουν αἱ ἀρεταί αὗται, καί μόνον τότε θά εἶναι δυνατόν νά ἐπιτύχωμεν, ὥστε αἱ Μοναί νά ἀποβῶσιν ὅ,τι περιεγράψαμεν ἀνωτέρω. Διά νά ἐπιτευχθῶσι δέ ταῦτα, προτείνομεν, ἵνα αἱ Μοναί γίνουν κοινόβια καί οἱ μοναχοί μή ἔχωσί τι ἴδιον, ἀλλά χρησιμοποιοῦν τά πάντα ἐν κοινοκτημοσύνῃ καί διατελοῦν ὑπό ἰσόβιον ἡγούμενον, ἐκλεγόμενον ὑπό τῆς ᾿Αδελφότητός των καί ἐγκρινόμενον ὑπό τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου, ὁ ὁποῖος ἀφίνων ὑπό τοιαύτας προϋποθέσεις μεγαλυτέραν ἐλευθερίαν εἰς τήν μοναστικήν᾿Αδελφότητα, θά περιορίζεται εἰς μόνα τά λεγόμενα ἐπισκοπικά δίκαια, ὡς καθορίζουσι ταῦτα αἱ κανονικαί ἡμῶν πηγαί, ἤτοι τήν ἐπιτήρησιν τῆς Μονῆς, τήν ἀνάκρισιν τῶν ψυχικῶν σφαλμάτων τῶν μοναχῶν, τήν ἀναφοράν τοῦ ὀνοματός του ἐν ταῖς ἱεραῖς ᾿Ακολουθίαις καί τήν ἔγκρισιν τῆς ἐκλογῆς τοῦ ἡγουμένου.

Τήν συγκεκριμένην ἀποστολήν ἑκάστης Μονῆς θα τήν ἐκλέξουν αὐτοί οὗτοι οἱ μοναχοί, διότι ἄλλως τό ἔξωθεν ἐπιβαλλόμενον θά εἶναι δι᾿ αὐτούς “ἀγγαρεία” καί εἰς τό τέλος θά μείνῃ γράμμα ἀνεκτέλεστον.

Συγκεκριμένως, Μοναί τινες θά δύνανται νά ἀναλάβουν τήν ἐπιμέλειαν τῶν ἐκδόσεων τοῦ κειμένου τῆς Καινῆς Διαθήκης, συνεργαζόμεναι ἐν προκειμένῳ μετά τῆς ᾿Ακαδημίας καί τῶν Θεολογικῶν μας Σχολῶν. Ἄλλαι τήν ἔκδοσιν τῶν Πατέρων, συνεργαζόμεναι ἐν προκειμένῳ μετά τοῦ σχετικοῦ Πατρολογικοῦ ᾿Ινστιτούτου τῆς Θεσσαλονίκης καί μετά τῆς ᾿Αποστολικῆς Διακονίας. ῞Ετεραι Μοναί, ἐν συνεργασίᾳ μετά τῆς ᾿Αποστολικῆς Διακονίας, τήν ἔκδοσιν τῶν λειτουργικῶν βιβλίων. ῎Αλλαι τήν καλλιέργειαν τῆς ἐκκλ. φιλολογίας ἐν γένει ἤ τῆς ἐκκλ. μουσικῆς ἤ τῆς ἐκκλ. τέχνης καί ἀρχαιολογίας. Παραλλήλως θά δύνανται ἄλλαι Μοναί νά συντηροῦν καί νά διευθύνουν βιοτεχνικάς, ἐπαγγελματικάς, γεωργικάς, γεωπονικάς, οἰκοκυρικάς καί ἄλλας Σχολάς. Τέλος, ἄλλαι Μοναί θά δύνανται νά εἶναι ἱεραποστολικά κέντρα ἐσωτερικῆς καί ἐξωτερικῆς ἱεραποστολῆς κ.τ.ὅ. 

2. ῾Η στρατολογία τῶν μοναχῶν

Τό δυσκολώτερον ἐκ τῶν προβλημάτων εἶναι ἡ στρατολογία τῶν μοναχῶν. Σήμερον ἐν ῾Ελλάδι ἔχομεν περίπου 170 ἀνδρικάς καί 130 γυναικείας Μονάς. ᾿Εάν ὑποτεθῇ, ὅτι διά νά ἐπανδρωθῇ στοιχειωδῶς πως μία Μονή ἀπαιτοῦνται μετά τοῦ ἡγουμένου 10 μοναχοί, τοῦτο σήμαίνει ὅτι χρειαζόμεθα 1700 μοναχούς καί 1300 μοναχάς, ἐνῷ ὑπάρχουν περί τούς 1250 μοναχοί, οἱ πλεῖστοι τῶν ὁποίων δέν ἐγκαταβιοῦν εἰς τάς Μονάς των καί περί τάς 1750 μοναχάς. ῾Η μεγαλυτέρα ὅμως δυσκολία ἔγκειται εἰς τήν ἐξεύρεσιν τῶν ἡγουμένων. ᾿Εφ᾿ ὅσον εὑρεθοῦν οὗτοι, δέν εἶναι πολύ δύσκολον νά εὑρεθῶσι καί μοναχοί, διότι ἕκαστος ἐκ τῶν ἡγουμένων εἶναι σχεδόν βέβαιον, ὅτι θά ἔχῃ  περί αὐτόν ἕνα μικρόν κύκλον γνωριμιῶν, ἐπί τῶν ὁποίων θά ἐξασκῇ μίαν πνευματικήν ἐπίδρασιν καί οἱ ὁποῖοι θά τόν ἀκολουθήσουν. Κυρίως, προβλέπομεν, ὅτι οἱ ἀπαιτούμενοι κατάλληλοι διά τάς ῾Ιεράς Μονάς μοναχοί καί μοναχαί θά ἐξευρεθῶσι ἰδίως ὄχι ἐκ τῶν ἤδη ὑπηρετούντων, ἀλλά ἐκ νεοπροσερχομένων. Δεδομένου δέ, ὅτι αἱ πλεῖσται τῶν ῾Ιερῶν Μονῶν εἶναι σήμερον ἰδιόρρυθμοι, θά πρέπῃ οἱ ἐν αὐταῖς ἐγκαταβιοῦντες μοναχοί νά ἀποσταλῶσιν εἰς ἄλλας. Δηλαδή, εἰς ἑκάστην Μητρόπολιν προτείνομεν, νά ὁρισθοῦν μόνον δύο Μοναί ἰδιόρρυθμοι (μία ἀνδρική καί μία γυναικεία), εἰς τάς ὁποίας θά συγκεντρωθῶσιν ὅλοι οἱ μοναχοί ἤ αἱ μοναχαί, οἱ ὁποῖοι δέν θά ἤθελαν νά παραμείνουν εἰς τάς εἰς κοινόβια μετατρεπομένας. Αἱ ἰδιόρρυθμοι αὗται Μοναί προτείνομεν, νά παραμείνουν ὡς τοιαῦται ἐπί 15 ἕως 20 ἔτη, κατόπιν δέ νά μετατραπῶσι καί αὗται εἰς κοινοβιακάς. ᾿Εφ᾿ ὅσον δέ οἱ σκοποί τῶν Μονῶν θά εἶναι ὑπό τῶν ἰδίων τῶν μοναχῶν ἐκ προτέρου καθωρισμένοι, φρονοῦμεν, ὅτι ἡ ἐπάνδρωσίς των δέν θά παρουσιάσῃ πολύ μεγάλας δυσκολίας.

3. Διασφάλισις τῆς περιουσίας τῶν Μονῶν καί τῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμηλίων

Πρός τόν σκοπόν τοῦτον προτείνομεν, ἵνα ὁ ᾿Οργανισμός Διαχειρίσεως ᾿Εκκλησιαστικῆς Περιουσίας, ἐντός τριετίας, καταρτίσῃ γενικόν ἐκκλησιαστικόν κτηματολόγιον. Τό κτηματολόγιον τοῦτο θά πρέπῃ νά περιλαμβάνῃ ὄχι μόνον τήν μοναστηριακήν, ἀλλ᾿ ἅπασαν τήν ἐκκλησιαστικήν περιουσίαν, τῆς ὁποίας τήν ἐξέλιξιν ἐν τῷ μέλλοντι μέσῳ τῆς οἰκείας Μητροπόλεως θά παρακολουθῇ τό ἱδρυθησόμενον εἰδικόν τμῆμα.

Προτείνομεν ἐπίσης, ἵνα ὑπό τῆς εἰδικῆς μονίμου Συνοδικῆς ᾿Επιτροπῆς ἐνεργηθῇ παρ᾿ ἑκάστῃ Μονῇ πάραυτα πλήρης ἀπογραφή πάντων τῶν ἐν αὐτῇ ὑπαρχόντων κειμηλίων, ἵνα καταλογογραφηθοῦν καί ἀριθμηθοῦν, εἰς τρόπον ὥστε νά εἶναι γνωστή ἡ ὕπαρξίς τῶν κειμηλίων. ᾿Επίσης προτείνομεν, ἵνα παρ᾿ ἑκάστῃ Μονῇ ἱδρυθῇ, ἐν συνεργασίᾳ μετά τῶν ἁρμοδίων δημοσίων ὑπηρεσιῶν, εἰδικόν κειμηλιοφυλάκιον, ἐν τῷ ὁποίῳ θά συγκεντρωθοῦν ὅλα τά πολύτιμα ἀπό ἱστορικῆς καί άρχαιολογικῆς ἀξίας κειμήλια. 

Παραλλήλως προτείνομεν, ἵνα ἀποδοθῶσιν ἀμέσως εἰς τήν δημοσίαν λατρείαν ἅπαντα τά ἱστορικά μνημεῖα, τά ὁποῖα ἔχουν μέχρι τοῦδε μετατραπῆ εἰς ἀρχαιολογικούς χώρους, ὅπως εἶναι ἡ ῾Ι. Μονή Δαφνίου, ἡ ῾Ι. Μονή τῆς Καισαριανῆς κ.τ.ὅ.

῾Ωσαύτως, προτείνομεν, νά ἀναληφθῇ ὑπό τῆς ᾿Εκκλησίας ἡ ἐκπαίδευσις μοναχῶν τινων ἐν ἑκάστῃ Μονῇ, ἵνα οὗτοι χρησιμεύουν ὡς ὁδηγοί εἰς τούς ἐπισκέπτας, ὁδηγοῦντες αὐτούς, κατά τρόπον σοβαρόν καί ἐπιστημονικόν, εἰς τά τῆς ἱστορικῆς καί καλλιτεχνικῆς ἀξίας τῆς Μονῆς, τῶν ἁγιογραφιῶν της, τῶν κειμηλίων της κλπ. ὥστε νά παύσῃ τό σημερινόν φαινόμενον, κατά τό ὁποῖον οἱ ἐν ταῖς Μοναῖς ἐνδιαιτώμενοι μοναχοί δέν εἶναι εἰς θέσιν εἰμή γραώδεις τινας μύθους νά ἐκθέσουν εἰς τούς ἐπισκέπτας, περί τῶν ὁποίων οὔτε αὐτοί γνωρίζουν τί λέγουν, οὔτε περί τίνων διαβεβαιοῦνται.

(Συνεχίζεται)

† ῾Ο ᾿Αθηνῶν ῾Ιερώνυμος