Σχέδιον ἀναδιοργανώσεως

τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (3)

Δημοσιεύουμε, τή τρίτη συνέχεια τοῦ “Σχεδίου ἀναδιοργανώσεως τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος”, πού εἶχε ἐκπονήσει καί εἶχε παρουσιάσει στήν ῾Ιερά Σύνοδο, πρός ἐπεξεργασία καί πρός ἔγκριση ὁ μακαριστός ᾿Αρχιεπίσκοπος ῾Ιερώνυμος ἀμέσως μετά τήν ἀνάληψη τῶν ὑπεύθυνων ἁρμοδιοτήτων του, πρίν ἀπό πενήνταδύο χρόνια. ᾿Αντί ἄλλου σχολίου, σημειώνουμε καί πάλι ὅτι, ἀπό τότε ὡς σήμερα, δέν ὑποβλήθηκε στή Σύνοδο παρόμοια ἔμπονη πρόταση.  

Ἡ 3^η συνέχεια τοῦ Σχεδίου ἀναδιοργανώσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀφορᾶ τά: «Μέτρα διά τό εἰδικόν ποιμαντορικόν ἔργον»

Γ΄ Μέτρα διά τό εἰδικόν
ποιμαντορικόν ἔργον

 1. Διά τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας παρά τῇ νεολαίᾳ.

 

Λόγῳ τῆς περιβολῆς καί τῆς ὡρίμου πως ἠλικίας τῶν κληρικῶν, τό ἔργον αὐτῶν μεταξύ τῆς νεολαίας καθίσταται ἔτι δυσκολώτερον ἤ τό ὑπόλοιπον ἔργον των μεταξύ τῶν ἄλλων τάξεων τῆς κοινωνίας. ᾿Εντεῦθεν, χρειάζεται δαψιλής εἰδικός καταρτισμός εἴς τε τήν Ψυχολογίαν καί τήν Παιδαγωγικήν, εἰς τρόπον ὥστε οἱ κληρικοί ἐπί τῇ βάσει τῶν γνώσεων τούτων, ἀλλά καί τῶν φυσικῶν αὐτῶν ἱκανοτήτων, νά δύνανται νά ὑπερπηδοῦν τό ὡς ἄνω μειονέκτημα. ᾿Εντεῦθεν, διά τό μεταξύ τῆς νεολαίας ἔργον τοῦ Κλήρου, προτείνομεν τήν εἰδίκευσιν ἀριθμοῦ τινος κληρικῶν εἰς τά ζητήματά της. ᾿Ιδιαιτέρως δέ τήν εἰδίκευσιν ἀριθμοῦ τινος ἐξομολόγων, εἰς τούς ὀποίους νά καταφεύγουν οἱ ἐν ταῖς πόλεσι ἰδίως ἐνδιαιτώμενοι νέοι.

Προτείνομεν, ἐπίσης, ἵνα ὁ καταρτισμός τῶν σχολικῶν διδακτικῶν βιβλίων γίνεται τῇ συμμετοχῇ τῆς ᾿Εκκλησίας, διά τῆς συμμετοχῆς καί ἐκπροσώπων τῆς οἰκείας Μονίμου Συνοδικῆς ᾿Επιτροπῆς εἰς τήν πρός τοῦτο καταρτιζομένην ὑπό τοῦ ῾Υπουργείου ᾿Εθνικῆς Παιδείας καί Θρησκευμάτων εἰδικήν ᾿Επιτροπήν.

Πλήν τούτων, προτείνομεν, νά πολλαπλασιασθῶσιν αἱ εἰδικαί διά τήν νεολαίαν ἐκδόσεις, αἱ ἀναφερόμεναι ὄχι μόνον εἰς θρησκευτικά καθαρῶς θέματα, μεταξύ τῶν ὁποίων ἐξέχουσαν θέσιν πρέπει νά κατέχουν καί τά λειτουργικά, ἀλλά καί εἰς φιλολογικά καί εἰς καθαρῶς ψυχαγωγικά, εἰς τρόπον ὥστε διά τῆς καλῆς τροφοδοτήσεώς των εἰς ἔντυπα νά ἀποφεύγηται ἡ φθοροποιός ἐπίδρασις τῶν λοιπῶν ἐντύπων.

Πρός τούτοις προτείνομεν, νά διοργανωθῇ τό ἁγνόν διά τήν νεολαίαν θέαμα, ὡς ἐπίσης ἡ ἁγνή ψυχαγωγία, ἡ ἁγνή μουσική καί τά καλά σπόρ. Παραλλήλως, πρός ἀντιμετώπισιν τῆς ἀνάγκης τοῦ ὀρθοῦ ἐπαγγελματικοῦ προσανατολισμοῦ, προτείνομεν, ἵνα ἡ ᾿Εκκλησία ὑποβοηθήσῃ εἰς τοῦτον.

᾿Ιδιαιτέρα φροντίς κατά τήν μεταξύ τῆς νεολαίας ἐργασίαν, προτείνομεν, νά καταβληθῇ διά τούς σπουδαστάς καί φοιτητάς τῶν Πανεπιστημίων καί τῶν ᾿Ανωτάτων ἐν γένει Σχολῶν. Οἱ εἰς αὐτάς διοριζόμενοι ἐφημέριοι προτείνομεν, νά εἶναι προσωπικότητες ἱκαναί νά προσελκύσουν τούς φοιτητάς, γνωρίζουσαι τά ζητήματά των, καί οὖσαι εἰς θέσιν νά κατευθύνουν αὐτούς ἐπιτυχῶς. Παραλλήλως πρός τήν καθαρῶς πνευματικήν ἐργασίαν, οἱ ἐφημέριοι τῶν Πανεπιστημίων καί τῶν ἀνωτάτων Σχολῶν θά πρέπῃ νά ἔχουν τήν δυνατότητα τῆς διοργανώσεως προνοιακῆς ὑπέρ αὐτῶν ἐργασίας. ᾿Εντεῦθεν, προτείνομεν νά παρασχεθῇ εἰς αὐτους ἡ δυνατότης αὕτη, εἰς τρόπον ὥστε διά πασῶν τῶν ὁδῶν νά καθίσταται δυνατή ἡ μετά τῶν φοιτητῶν ἐπικοινωνία.

Παράλληλος ἐργασία προτείνομεν, νά διοργανωθῇ καί μεταξύ τῶν ἐργαζομένων νέων, τῶν ὁποίων τά προβλήματα καί ἡ ψυχολογία παρουσιάζουν ἐξαιρετικήν ἰδιομορφίαν. ῞Οταν ὑπάρξῃ μεγαλυτέρα ἐπάρκεια εἰς κληρικούς, προτείνομεν, νά ἐπιδιωχθῇ καί ἡ εἰς τά μεγάλα ἐργοστάσια καί εἰς τά βιομηχανικά κέντρα ἐγκατάστασις κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι ὡς ἀποκλειστικόν σκοπόν των καί ἔργον των θά ἔχουν τήν διοργάνωσιν τῆς μεταξύ τῆς ἐργαζομένης νεολαίας θρησκευτικῆς ἐργασίας.

Τό θρησκευτικόν μάθημα, τό ὁποῖον διδάσκεται εἰς τά Σχολεῖα, ἀποτελεῖ καί τοῦτο τμῆμα τῆς θρησκευτικῆς διαπαιδαγωγήσεως τῆς Νεότητος. ᾿Εντεῦθεν προτείνομεν, ὅπως ὀργανωθῇ ἡ στενή συνεργασία τόσον μέ τάς ἁρμοδίας κεντρικάς ὑπηρεσίας τοῦ ῾Υπουργείου ᾿Εθνικῆς Παιδείας, ὅσον καί μέ τούς διδάσκοντας τό θρησκευτικόν μάθημα. Τό πρῶτον θά βοηθήσῃ εἰς τήν χάραξιν τῶν καταλλήλων κατευθυντηρίων γραμμῶν, αἱ ὁποῖαι θά συντείνουν ἀφ᾿ ἑνός μέν εἰς τόν καθορισμόν τῆς διδακτέας ὕλης καί τῶν καταλλήλων μεθόδων προσφορᾶς αὐτῆς, ἀφ᾿ ἑτέρου δέ εἰς τόν ἀντίστοιχον καταρτισμόν τῶν διδασκόντων. Τό δεύτερον θά βοηθήσῃ ἀφ᾿ ἑνός μέν εἰς τήν ἀξιοποίησιν τῶν ἑκατοντάδων Θεολόγων καθηγητῶν τῶν θρησκευτικῶν εἰς τά Σχολεῖα τῆς Μέσης ᾿Εκπαιδεύσεως, ἀφ᾿  ἑτέρου δέ εἰς τήν προσαρμογήν τῶν προγραμμάτων πρός τάς ἑκασταχοῦ ἐπικρατούσας τοπικάς συνθήκας καί τάς ὑφισταμένας εἰδικάς ἀνάγκας, τάς ὁποίας θά πρέπῃ νά γνωρίζουν καλῶς οἱ ἁρμόδιοι ῾Ιεράρχαι καί οἱ κατ᾿ ἐνορίας ἐφημέριοι.

2. Διά τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας ἐν τῷ στρατεύματι.

Εἰς τό στράτευμα, ὡς γνωστόν, προβλέπονται θέσεις στρατιωτικῶν ἱερέων, αἱ ὁποῖαι κατανέμονται εἰς τόν στρατόν τῆς ξηρᾶς, εἰς τό ναυτικόν καί εἰς τήν ἀεροπορίαν.

Πρός συντονισμόν τῆς ὅλης ἐν τῷ στρατεύματι ἐργασίας καί συστηματικήν παρακολούθησιν τῶν ἐν αὐτῷ ἐργαζομένων κληρικῶν καί θεολόγων, προτείνομεν, νά διορισθῇ ᾿Αρχιερεύς, ἀποκλειστικόν ἔργον τοῦ ὁποίου θά ἦτο ἡ ἐξεύρεσις, ἡ ἐκπαίδευσις και ἡ συστηματική παρακολούθησις τῶν ἱερέων καί τῶν τριῶν ὅπλων, ὡς καί τῶν θεολόγων τῶν ἐργαζομένων ἐν τῇ Θρησκευτικῇ ῾Υπηρεσίᾳ τοῦ Στρατεύματος. Πνευματικῶς βεβαίως οἱ ἱερεῖς θά ὑπάγωνται ὑπό τόν ῾Ιεράρχην, εἰς τήν περιφέρειαν τοῦ ὁποίου θά ἐργάζωνται, ἀπό ἀπόψεως δέ στρατεύματος πειθαρχικῶς προτείνομεν νά ὑπάγωνται ὑπό τόν διευθύνοντα τήν Θρησκευτικήν ῾Υπηρεσίαν τοῦ Γενικοῦ ᾿Επιτελείου ᾿Εθνικῆς ᾿Αμύνης ᾿Αρχιερέα.

῎Εργον τῶν ἐν τῷ στρατεύματι ἐργαζομένων κληρικῶν προτείνομεν, νά εἶναι ἡ θρησκευτική ἐξυπηρέτησις καί διαποίμανσις τῶν τε μονίμως καί τῶν προσωρινῶς εἰς τόν στρατόν ὑπηρετούντων. Προτείνομεν, νά δοθῇ ἰδιαιτέρα προσοχή εἰς τήν θρησκευτικήν ἐκπαίδευσιν τῶν τελευταίων, οἱ ὁποῖοι διά τῆς ἐν τῷ στρατεύματι διετοῦς διαμονῆς των καί τῆς καταλλήλου θρησκευτικῆς ἐκπαιδεύσεώς των θά εἶναι δυνατόν, ἐπανερχόμενοι εἰς τά χωρία των, νά ἀποτελέσουν θρησκευτικούς πυρῆνας, οἱ ὁποῖοι θά μεταλαμπαδεύσουν τήν χριστιανικήν πνοήν εἰς τό χωριό των. Δι᾿ αὐτῶν, θά εἶναι δυνατόν νά ὑποστηριχθῇ τό ἐν τοῖς χωρίοις ἔργον τοῦ ἐφημερίου καί τῶν ἄλλων θρησκευτικῶν παραγόντων.

Οἱ ἐν τῷ στρατεύματι χάριν τῆς ᾿Εκκλησίας ἐργαζόμενοι προτείνομεν, νά φροντίζουν καί διά τούς μονίμως ἐν αὐτῷ ὑπηρετοῦντας. Τοῦτο δέ, διότι αἱ καλαί σχέσεις μετ᾿ αὐτῶν θά διευκολύνουν τό μεταξύ τῶν στρατιωτῶν ἔργον τῶν κληρικῶν τοῦ στρατεύμτος.  

Πρός τοῦτο, οἱ ἐν τῇ θρησκευτικῇ ὑπηρεσίᾳ τοῦ στρατεύματος διακονοῦντες προτείνομεν, ἐκτός τῶν ἄλλων, νά ἔχουν καί τά ἑξῆς προσόντα· νά διακρίνωνται διά τήν γενναιότητά των, διά τό εὔζωνον αὐτῶν, διά τήν σκληραγωγίαν των, διά τήν καλήν των πάντοτε διάθεσιν καί διά τήν προσαρμοστικότητά των.

Τό ὑπό τῆς Θρησκευτικῆς ῾Υπηρεσίας τοῦ στρατεύματος ἐκδιδόμενον περιοδικόν ὑπό τήν ἐπωνυμίαν “Φρουρός” προτείνομεν, νά ἐκδίδεται ὡς δελτίον καθοδηγήσεως καί κατατοπίσεως καί διαφωτισμοῦ τῶν θρησκευτικῶν στελεχῶν τοῦ στρατεύματος. Πρός περαιτέρω ὑποβοήθησιν τούτων προτείνομεν νά γίνωνται καί εἰδικαί δι᾿ αὐτούς ἐκδόσεις τῆς ᾿Αποστολικῆς Διακονίας καί τῆς Θρησκευτικῆς ῾Υπηρεσίας τοῦ Στρατεύματος, ὡς ἐπίσης καί εἰδικαί ἐτήσιαι συνάξεις τῶν στρατιωτικῶν ἱερέων, ὑπό τήν προεδρείαν καί καθοδήγησιν τοῦ ὡς ἄνω μνημονευθέντος ᾿Αρχιερέως. 

3. Διά τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας ἐν τῇ ἐργατικῇ τάξει.

᾿Εν τῇ ἐργατικῇ τάξει, ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι ἡ μόνη ἐνδεδειγμένη, ἵνα ἐκτελέσῃ ἔργον πνευματικόν, μορφωτικόν καί κοινωνικόν, καθότι μόνον αὐτή εἶναι δυνατόν νά μείνῃ ἀδιάβλητος, ὡς πρός τούς σκοπούς της. Βεβαίως, ὅπου γίνεται τοιοῦτόν τι ἔργον δέν θά πρέπῃ νά τό ὑποκαταστήσῃ ἡ ῾Εκκλησία, ἀλλά μόνον, ἐάν ὑπάρχῃ ἀνάγκη, νά τό συμπληρώσῃ ἤ νά τό ὑποβοηθήσῃ. ᾿Εκεῖ ὅμως ὅπου δέν συντελεῖται τοιοῦτον ἔργον, ἡ ᾿Εκκλησία προτείνομεν, νά τό ἀρχίσῃ ἐξ ὑπαρχῆς.

Εἰς τό πνευματικόν ἔργον, προτείνομεν, ἵνα πρῶτον, ἡ ᾿Εκκλησία ἀποτοξινώσῃ τήν ἐργατικήν τάξιν ἀπό τήν ὑλιστικήν καί ἀθεϊστικήν προπαγάνδαν. Βεβαίως, παρ᾿ ἡμῖν ἡ προπαγάνδα αὕτη δέν εἶχε πολλάς ἐπιτυχίας καί ἡ ἐργατική τάξις δέν ἔχει ἀπομακρυνθῆ τελείως ἀπό τῶν χριστιανικῶν ἀρχῶν. Πρός ἀποτοξίνωσίν της, προτείνομεν, ἵνα α) τά ὑπολείμματα τῆς πίστεως, τά ὁποῖα ἐξακολουθοῦν ὑπάρχοντα, συμπληρωθοῦν β) πρό παντός ἵνα ἡ πίστις, ἡ ὁποία θά δοθῇ ὑπό τῆς ᾿Εκκλησίας, εἶναι πεφωτισμένη. Κατά ταῦτα, πρῶτον θά κατηχήσωμεν τήν ἐργατικήν τάξιν εἰς τάς στοιχειώδεις χριστιανικάς ἀληθείας. Δεύτερον, θά τήν ἐξυψώσωμεν ἠθικῶς, εἰς τρόπον ὥστε μία ἀνωτέρα ἠθική πνοή νά βασιλεύῃ μεταξύ τῶν μελῶν τῆς ἐργατικῆς τάξεως. ῎Ηδη, τό φαινόμενον τῶν πολυαρίθμων παρανόμων συμβιώσεων, ὡς καί τῶν πολυαρίθμων ἐξωγάμων τέκνων, τό ὁποῖον εἶναι σχεδόν μοναδικόν ἐντός τῆς ἐργατικῆς τάξεως, δίδει τήν εἰκόνα τῆς ἠθικῆς ἐκλύσεως, ἡ ὁποία ἐπικρατεῖ ἐντός τῶν κόλπων αὐτῆς. Τρίτον, θά προσελκύσωμεν τήν ἐργατικήν τάξιν εἰς τόν Ναόν. ῞Οπου τοῦτο δέν γίνεται λόγῳ ἐμποδίων προερχομένων ἐκ τῶν ἐπαγγελματικῶν της ἀπασχολήσεων, πρέπει νά προσπαθήσωμεν, ὅπως προσαρμόσωμεν καταλλήλως τάς ὥρας τῶν ἱερῶν ᾿Ακολουθιῶν. Προτείνομεν, δηλαδή, νά γίνωνται ἔκτακτοι Λειτουργίαι καί ᾿Ακολουθίαι, εἰς ὥρας, κατά τάς ὁποίας εἶναι δυνατόν οἱ ἐργάται νά τάς παρακολουθήσουν, ἀκόμη δέ, ἐνδεχομένως, νά γίνωνται τοιαῦται καί ἐντός τῶν ἐργοστασίων ἤ τῶν τόπων, ὅπου ἐργάζονται πολλοί. ᾿Επί παραδείγματι, κήρυγμα, σύντομοι ᾿Ακολουθίαι, ἔστιν ὅτε καί Λειτουργίαι. ᾿Εξομολόγησις τῶν ἐργατῶν, ὁμαδική Θεία Μετάληψις εἰς τάς χάριν ἐργατῶν εἰδικῶς τελουμένας Λειτουργίας κ.ο.κ.

Εἰς τόν μορφωτικόν τομέα, προτείνομεν νά κτυπηθῇ ὁ ἀναλφαβητισμός καί νά δημιουργηθοῦν εἰδικαί τάξεις ἐγκυκλοπαιδικῶν γνώσεων, εἶδός τι λαϊκῶν πανεπιστημίων. ᾿Επίσης, νά ὀργανωθοῦν σειραί διαλέξεων ἐπί ἐκλαϊκευμένων θεμάτων τῆς ἐπιστήμης κ.ο.κ.

Εἰς τόν κοινωνικόν τομέα ὁ λαός πρέπει νά καταστῇ τό κέντρον τοῦ ἐνδιαφέροντός μας εἰς τάς ἐκδηλώσεις τῆς ἀγάπης καί τῆς κοινωνικῆς προνοίας, ἀλλά ταυτοχρόνως καί τό ὄργανον διά τοῦ ὁποίου θά διοχετεύωνται αὗται ἐντός τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου. ᾿Αφ᾿ ἑτέρου, ὁ κλῆρος, διά τῆς στρατολογήσεως ἐμπνευσμένων καί ζηλωτῶν νέων, ὀλίγον κατ᾿ ὀλίγον θά ἐξυψωθῇ οὕτως, ὥστε ὁ ἱερεύς τῶν ἐργατικῶν συνοικιῶν νά εἶναι ὁ πρωτοπόρος καί βοηθός εἰς ὅλα: εἰς τήν ἀντιμετώπισιν τῆς ἀνεργίας καί ὑποαπασχολήσεως, καί εἰς τήν λύσιν τοῦ προβλήματος τῆς στέγης, εἰς τήν λύσιν τοῦ προβλήματος τῆς μορφώσεως, τῆς ἀναπτύξεως καί ἀποκαταστάσεως τῶν παιδιῶν εἰς τήν ἐπίλυσιν τοῦ προβλήματος τῆς ὑγείας, τῆς ἐπιμορφώσεως τῶν ἐνηλίκων, τοῦ ἐπαγγελματικοῦ προσανατολισμοῦ τῶν νέων, τῆς ψυχαγωγίας κλπ. κλπ. Αἱ δέ “διακόνισσαι”, ἰδίως εἰς τάς ἐργατικάς συνοικίας, ἔχουν νά ἐπιτελέσουν μεγάλην ἀποστολήν· Αὐταί θά ἀξιοποιήσουν τάς εὐλαβεῖς κυρίας καί ἐν συνεργασίᾳ μετά τοῦ ἰερέως θά τάς ἐπιστρατεύσουν διά τήν ἐθελοντικήν κοινωνικήν πρόνοιαν. ᾿Εν ἀνάγκῃ θά πρέπῃ νά ἐπιστρατεύωνται ἐθελοντικῶς πρόσωπα καί ἐκ τῶν μή ἐργατικῶν συνοικιῶν, διά νά ἐπιτελῆται τό ἔργον τῆς προνοίας εἰς αὐτάς.

Κατά τήν ὑπό τοῦ κλήρου ἀντιμετώπισιν τῶν ἐργατικῶν προβλημάτων, προτείνεται νά λαμβάνωνται ὑπ᾿ ὄψιν αἱ διάφοροι κατηγορίαι τῶν ἐργατῶν· βαρείας βιομηχανίας, μεταφορῶν, μεταλλωρύχων, ἀνθρακωρύχων, οἰκοδόμων, ἐργατῶν εἰδῶν διατροφῆς, ἐπενδύσεως κλπ. ῾Εκάστη κατηγορία ἐργατῶν, ὅπως ἐπίσης καί ἡ ἐργαζομένη νεότης, ἔχουν τά ἰδιαίτερα αὐτῶν προβλήματα, πρός τά ὁποῖα οἱ μεταξύ αὐτῶν ἐργαζόμενοι κληρικοί προτείνεται νά εἶναι εἰδικῶς καί καλῶς κατατοπισμένοι.

῾Ως πρός τήν ἐξεύρεσιν εἰδικῶς μεμορφωμένων ἱερέων διά τήν ἐργατικήν τάξιν, προτείνομεν, ἵνα πρῶτον γίνῃ ἔρευνα διά τό πόσοι χρειάζονται, δεύτερον, διά τό πῶς θά ἐξευρεθοῦν οὗτοι καί θά ἐπιστρατευθοῦν οἱ ἐξ αὐτῶν ἄριστοι καί τρίτον διά τό πῶς οὗτοι καί ποῦ θά μορφωθοῦν. ᾿Εντός δεκαετίας ἄς εὐχηθῶμεν καί ἄς προσπαθήσωμεν ὅλοι νά ἔχουν ἐπανδρωθῆ ὅλαι αἱ τοιαῦται θέσεις διά καταλλήλων κληρικῶν. ῾Η οἰκονομική ἐξασφάλισίς των φρονοῦμεν, ὅτι δέν εἶναι τόσον δύσκολος, ὅταν θά ἐκτεθῇ τό πρόβλημα καταλλήλως. Πάντως, οὗτοι, πρέπει νά εἶναι οἱ ἄριστοι μεταξύ τῶν κληρικῶν μας καί τῶν θεολόγων μας.

Πρός διευκόλυνσιν τῶν ἐργαζομένων, οἱ ὁποῖοι θέλουν νά προσέλθουν εἰς τήν ἱεράν ῾Εξομολόγησιν, προτείνομεν νά ληφθῇ πρόνοια, ὥστε νά ὑπάρχουν διαθέ-σιμοι δι᾿ αὐτούς εἰδικοί ἐξομολόγοι, κατά τάς Κυριακάς ἤ πάντως τάς ἐλευθέρας των ὥρας.

Τέλος, προτείνομεν, νά ἀπαρτισθῇ σειρά εἰδικῶν ἐκδόσεων διά τήν ἐργατικήν τάξιν, διά τῶν ὁποίων θά ἐκλαϊκεύωνται τά θεμελιώδη προβλήματα τῆς πίστεώς μας, ὅπως ἐπίσης θά τίθενται αἱ βάσεις τοῦ κοινωνικοῦ καί ἠθικοῦ οἰκοδομήματος.

4. Διά τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας ἐν τῇ ἀγροτικῇ τάξει.

Τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας ἐν τῆ ἀγροτικῇ τάξει δέν εἶναι μέν τόσον πολύπλοκον, ὅσον ἐν τῇ ἐργατικῇ, εἶναι  ὅμως ἐξ ἴσου δύσκολον, διότι, κατά κανόνα, μεταξύ τῶν μελῶν τῆς ἀγροτικῆς τάξεως παρατηρεῖται ἀδιαφορία ὡς πρός τήν ᾿Εκκλησίαν, δίδουσα τήν ἐντύπωσιν, ὅτι ἡ πίστις των ἔχει μαρανθῆ.

Καί ἐνταῦθα  τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας διακρίνεται εἰς πνευματικόν, μορφωτικόν καί κοινωνικόν. ῾Υφίσταται ἄμεσος ἀνάγκη ἐπανευαγγελισμοῦ τῆς ἀγροτικῆς τάξεως, ἠθικῆς της ἐξυψώσεως καί ἀναθερμάνσεως τῆς πρός ἀλλήλους ἀγάπης.

Πρός πνευματικήν ἐξυπηρέτησιν τῶν ἀγροτῶν μας, ἰδίως τῶν ἀπομεμονωμένων χωρίων, προτείνομεν, νά καθιερωθῇ ὁ θεσμός τῶν περιοδευόντων ἐξομολόγων, παραλλήλως πρός τόν ὑφιστάμενον θεσμόν τῶν περιοδευόντων ἱεροκηρύκων.

Εἰς τόν μορφωτικόν τομέα, ἐπί τῷ σκοπῷ τῆς καλυτερεύσεως  τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς των, προτείνομεν, ἵνα ὁ ἱερεύς πρωτοστατῇ εἰς τό νά διδαχθοῦν οἱ ἀγρόται τάς νέας μεθόδους αὐξήσεως τῆς ἀποδόσεως τοῦ ἀγροτικοῦ των κλήρου, τήν ἀξιοποίησιν τῶν προϊόντων των, τήν ἀνάπτυξιν τοῦ συνεταιριστικοῦ πνεύματος καί τῆς συνεργασίας καί τόν τρόπον αὐξήσεως τῶν γεωργικῶν καί γεωπονικῶν ἐν γένει γνώσεών των, ὡς ἐπίσης καί τῆς ἐγκυκλοπαιδικῆς των καταρτίσεως. Διά πάντα ταῦτα, προτείνομεν, νά κινηθῇ καί ὁ ἱερεύς καί νά συμβάλῃ ὀλίγον κατ᾿ ὀλίγον εἰς τήν ἐξεύρεσιν τῶν προσώπων καί τῶν μέσων, διά τῶν ὁποίων ταῦτα θά ἐπιτευχθοῦν.

Εἰς τόν κοινωνικόν τομέα, ὡς ἐν τῇ ἐργατικῇ τάξει οὕτω καί ἐνταῦθα, ὁ ἱερεύς προτείνομεν, νά καταρτισθῇ τοιουτοτρόπως, ὥστε παντοῦ νά εἶναι ὁ πρωτοπόρος. Νά ἐπιστρατεύσῃ εἰς τό χωρίον τούς πρώτους ἐξ αὐτοῦ, ἀλλά καί τόν διδάσκαλον καί τήν διδασκάλισσαν, τόν ἀστυνόμον καί εἰ τινας ἄλλους ὑπαλλήλους διαθέτει τό χωρίον, ἐμμέσως δέ νά φροντίσῃ καί διά τήν διοργάνωσιν τῆς καλῆς καί ὑγιοῦς ψυχαγωγίας.

Διά νά ἐφαρμοσθῇ ὅμως τοιοῦτόν τι πρόγραμμα, προτείνομεν νά μορφωθοῦν προηγουμένως εἰδικῶς καί νά μετεκπαιδευθοῦν οἱ ἱερεῖς τῶν ἀγροτικῶν περιοχῶν. Εἰς τόν τομέα μάλιστα τοῦτον προτείνομεν νά χρηιμοποιηθοῦν εὐρέως καί τό μαγνητόφωνον, ὅπως ἐπίσης καί αἱ εἰδικαί ἐκδόσεις.

5. Διά τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας μεταξύ τῶν τροφίμων τῶν διαφόρων ῾Ιδρυμάτων.

Εἰς τήν χώραν μας ὑπάρχουν ἑκατοντάδες κοινωφελῶν ἱδρυμάτων. ᾿Ορφανοτροφεῖα, νοσοκομεῖα, γηροκομεῖα, βρεφοκομεῖα, ψυχιατρεῖα, φυλακαί, ἀναμορφωτικά ἄσυλα, τά ὁποῖα χρειάζονται ἀνάλογον ἀριθμόν ἱερέων. ῾Ο τρόφιμος ὅμως ἑκάστης κατηγορίας ἱδρυμάτων ἔχει εἰδικάς ἀνάγκας, πνευματικάς και ὑλικάς, τάς ὁποίας πρέπει νά ἀντιμετωπίσῃ ὁ ἐφημέριός των. Διά νά εἶναι δέ ὀ ἐφημέριος συμπαραστάτης τοῦ τροφίμου τῶν ἱδρυμάτων αὐτῶν εἰς τήν ἀντιμετώπισιν τῶν ὑλικῶν καί πνευματικῶν ἀναγκῶν του, χρειάζεται εἰδικήν ἐκπαίδευσιν, ἡ ὁποία ὅμως σήμερον οὐδαμόθεν τοῦ παρέχεται.

Πρός τοῦτο προτείνομεν, ἵνα ἡ ᾿Εκκλησία ἐπιστρατεύσῃ τούς ἐπιθυμοῦντας νά ἐργασθοῦν εἰς τούς τομεῖς τούτους τῆς ἐργασίας της καί νά τούς ἐκπαιδεύσῃ καταλλήλως, παρέχουσα ἐκτός τῆς γενικῆς θεολογικῆς μορφώσεως καί τήν εἰδικήν τοιαύτην, ἡ ὁποία θά τούς καταστήσῃ ἱκανούς, νά ἀντεπεξέλθουν εἰς τάς ἀπαιτήσεις τῆς εἰδικῆς ἐργασίας. ᾿Εάν τό ἔργον τοῦτο τῆς ἐπιμορφώσεως ἀρχίσῃ ἀμέσως, ἐντός πενταετίας θά εἶναι δυνατόν νά ἔχῃ ἀρχίσει ἡ τοποθέτησις τοιούτων ἱερέων, ὡς θά ἐκτεθῇ ὀλίγον κατωτέρω.

Διά νά δοθῇ μία εἰκών τῶν προβλημάτων, τά ὁποῖα ὑφίστανται δι᾿ ἑκάστην ἐκ τῶν ὡς ἄνω κατηγοριῶν, ἄς σημειωθοῦν ἐνδεικτικῶς τά ἀκόλουθα. ᾿Επί παραδείγματι, εἰς τά βρεφοκομεῖα, ὑφίσταται ἡ ἀνάγκη τῆς υἱοθεσίας τῶν βρεφῶν, τῆς τοποθετήσεως τῶν ἀπομενόντων εἰς οἰκογενείας, ὡς ἐπίσης καί τῆς ἐπιστρατεύσεως προσώπων ἐκ τῆς κοινωνίας, τά ὁποῖα θά μεταβαίνουν εἰς τό ἵδρυμα, διά νά συναναστρέφωνται μέ τά ἐναπομένοντα παιδιά, εἰς τρόπον ὥστε ταῦτα μέν νά πλουτίζουν τό λεξιλόγιόν των, αἱ δέ κυρίαι νά δίδουν εἰς αὐτά τήν στοργήν, τῆς ὁποίας ταῦτα ἔχουν ἀνάγκην καί τήν ὁποίαν τό προσωπικόν, λόγῳ τῆς ἐξαιρετικῶς βαρείας καί μεγάλης ἀπασχολήσεώς του, δέν εἶναι εἰς θέσιν νά τοῖς τήν δώσῃ. Εἰς τά ὀρφανοτροφεῖα ἐμφανίζεται ἡ ἀνάγκη τῆς ἀποκαταστάσεως τῶν ὀρφανῶν. ῾Ομοίως, εἰς τάς φυλακάς καί τά ἀναμορφωτικά ἄσυλα, ἐμφανίζεται ἡ ἐπαγγελματική τακτοποίησις τῶν ἀποφυλακιζομένων καί τῶν ἐξερχομένων ἐκ τῶν ἀναμορφωτικῶν ἀσύλων. Εἰς τά γηροκομεῖα ὑφίσταται ἡ ἀνάγκη τῆς ἀπασχολήσεως τῶν γερόντων καί τῆς ἐπενδύσεως τῶν ἐντελῶς ἀπόρων ἐξ αὐτῶν. Εἰς τά ψυχιατρεῖα ἡ ἀνάγκη τῆς ἐργασιοθεραπείας τῶν ἀσθενῶν. ᾿Εν πολλοῖς, τρόφιμοι πολλῶν ἐκ τῶν ἱδρυμάτων ἐμφανίζουν τήν ἀνάγκην τῆς ἠθικῆς ἐξυγιάνσεως, εἰς πάντα δέ ὑφίσταται τό πρόβλημα τῆς ψυχαγωγίας. Εἰς ὅλα αὐτά ὁ ὑπηρετῶν εἰς τό ἵδρυμα ἱερεύς πρέπει νά εἶναι πρωτοπόρος, βοηθῶν ὅλους καί ἐργαζόμενος παραλλήλως πρός τό κυρίως πνευματικόν ἔργον του.

6. Διά τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας χάριν τῆς οἰκογενείας.

Τό ἔργον τοῦτο τῆς ᾿Εκκλησίας εἶναι βαρύτατον, ἀνήκει δέ κατ᾿ ἀρχήν εἰς πάντα κληρικόν, ἐξαιρουμένων μόνον τῶν ὑπηρετούντων εἰς τά ἱδρύματα, τό στράτευμα καί τάς διοικητικάς θέσεις. Ἁρμόζει ὅμως καλύτερον εἰς τούς ἐγγάμους ἐκ τοῦ κλήρου, εἴτε οὗτοι ὑπηρετοῦν εἰς τάς πόλεις εἴτε εἰς τήν ὕπαιθρον, εἴτε εἰς τάς ἀστικάς εἴτε εἰς τάς ἀγροτικάς περιοχάς. ῾Ο ἔγγαμος κληρικός γνωρίζει ἐκ πείρας τά προβλήματα τῆς οἰκογενείας καί εἶναι καλύτερον εἰς θέσιν νά τά κατανοήσῃ καί νά τά ἀντιμετωπίσῃ. ᾿Επί παραδείγματι, ἐκ πείρας γνωρίζει τό πρόβλημα τῆς συμπεριφορᾶς τοῦ συζύγου πρός τήν σύζυγον, τῆς ἀνατροφῆς τῶν τέκνων, τῆς σημασίας τῆς οἰκοκυρωσύνης καί τῆς οἰκιακῆς οἰκονομίας, τό πρόβλημα τῆς ἀποκαταστάσεως τῶν κοριτσιῶν, τῆς ἐπαγγελματικῆς τακτοποιήσεως τῶν ἀγοριῶν, τῆς ἐξωοικιακῆς ἐργασίας τῆς συζύγου εἰς ὡρισμένας περιπτώσεις, τῶν ἀγροτικῶν ἀσχολιῶν ὅλων ἤ τοῦ παρεπαγγέλματος, τό ὁποῖον ἔρχεται νά συμπληρώσῃ τό εἰσόδημα τῆς οἰκογενείας. Γνωρίζει  ἐπίσης ἐκ πρώτης χειρός καλύτερον ἤ ὁ ἄγαμος τό πρόβλημα τῆς στέγης, τό πρόβλημα τῆς ψυχαγωγίας, τό πρόβλημα τῆς οἰκονομικῆς ἐπαρκείας, τῆς ἀντιμετωπίσεως τῶν ἀσθενειῶν, τῶν ἀτυχημάτων καί τῶν θανάτων. ῾Ομοίως, τό πρόβλημα τῆς πνευματικῆς κατευθύνσεως καί ἠθικῆς καταστάσεως τῆς οἰκογενείας, τό τῆς συμβολῆς της εἰς τό ἔργον τῆς ᾿Εκκλησίας κλπ. κλπ.

῾Ο ἐφημέριος, προτείνομεν, νά ἀποκτήσῃ τοιαύτην κατάρτισιν, ὥστε νά εἶναι εἰς θέσιν, νά βοηθήσῃ ἀποτελεσματικῶς τήν οἰκογένειαν εἰς τήν ἀντιμετώπισιν πάντων τῶν ἀνωτέρω ἐνδεικτικῶς σημειωθέντων, ὡς καί τῶν λοιπῶν οἰκογενειακῶν προβλημάτων. Θά εἶναι δέ εἰς θέσιν νά διδάξῃ τά μέλη τῆς οἰκογενείας, ὅτι εἰς τήν ζωήν εἶναι ἀπαραίτητον καί ὠφέλιμον ὄχι μόνον “τό λαμβάνειν”, ἀλλά καί “τό διδόναι”. Πρέπει τά μέλη τῶν οἰκογενειῶν νά ἐκτιμήσουν δεόντως τήν ἀξίαν τῆς ἀλληλεγγύης ὄχι μόνον μεταξύ τῶν μελῶν τῆς ἰδίας οἰκογενείας,  ἀλλά καί ἐκτός αὐτῆς.

Προτείνομεν ἐπίσης, ἵνα ὁ ἱερεύς βοηθήσῃ καί εἰς τήν πνευματικήν, ψυχικήν καί ἄλλην ἑτοιμασίαν τῶν μελλονύμφων, διοργανώνων καί εἰδικάς σειράς μαθημάτων. ῾Ωσαύτως, νά μεριμνᾷ διά τήν διευθέτησιν τῶν παρανόμων συμβιώσεων, τήν νομικήν τακτοποίησιν τῶν ἐξωγάμων τέκνων κ.τ.ὅ.

Προτείνομεν, ὡσαύτως, ἵνα ἡ ᾿Εκκλησία πρωτοστατήσῃ εἰς τήν καθιέρωσιν κοινωνικῆς προνοίας ὑπέρ τῶν νέων ζευγῶν, διευκολύνουσα τοιουτοτρόπως τήν ἔγκαιρον σύναψιν τοῦ γάμου, ἡ ὁποία θά προφυλάξῃ τούς νέους ἀπό πολλῶν ἄλλων κινδύνων. Προτείνομεν, ἵνα ταυτοχρόνως ἡ Εκκλησία ἀναλάβῃ τήν ὑπέρ τῶν πολυτέκνων σταυροφορίαν διά τῆς παντοειδοῦς ὑπέρ αὐτῶν προνοίας, ὡς καί τήν ἐπέκτασιν, μονιμοποίησιν καί ἔτι μεγαλυτέραν χρησιμοποίησιν τῆς προικοδοτήσεως τῶν κοριτσιῶν ἅμα τῇ γεννήσει των, ἐφ᾿ ὅσον χρόνον θά διατηρῆται παρ᾿ ἡμῖν ὁ θεσμός οὗτος. Τοιουτοτρόπως, κάθε ἄπορο κορίτσι, ὅταν ἔλθῃ εἰς ὥραν γάμου, θά δύναται νά ἔχῃ ἐξησφαλισμένην μίαν στοιχειώδη προίκα.

῾Η ᾿Εκκλησία συνεχίζουσα τήν ἀρχαίαν αὐτῆς παράδοσιν, προτείνομεν νά ἀναλάβῃ τήν προστασίαν τῶν ὀρφανῶν καί τῶν χηρῶν, μέ τήν προσπάθειαν μάλιστα, ὅπως μή ἀποχωρισθοῦν ταῦτα τῆς οἰκογενείας των. Διά νά παραμείνῃ δέ ἡ οἰκογένεια ὡς ἔχει, προτείνομεν, ἵνα ἡ ᾿Εκκλησία διά καταλλήλου ὀργανώσεως, ἴσως συνεργαζομένη καί μετά τοῦ ᾿Οργανισμοῦ Χειροτεχνίας, ἐξασφαλίσῃ εἰς τάς ἀπόρους χήρας κατ᾿ οἶκον ἐργασίαν, ὥστε νά μή εἶναι ἀνάγκη αὗται νά ἀπομακρύνωνται ἀπό τῶν τέκνων των, διά νά ἐξοικονομήσουν τά πρός τό ζῆν.

 7. Ἐπιλογή, προετοιμασία, καθοδήγησις, παρακολούθησις καί ἔλεγχος τῶν μελλόντων νά ἀναλάβουν τάς ἐργασίας ταύτας.

Ἐπειδή διά πάσας τάς ἀνωτέρω εἰδικότητας δέν ὑπάρχουν ἴσως οὔτε κἄν ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι θά διδάξουν τούς ἄλλους περί αὐτῶν, εἰς ὅσους κλάδους ὑπάρχει παντελής ἔλλειψις εἰδικοτήτων, προτείνομεν, ἵνα ἡ προσπάθεια αὕτη ἀρχίσῃ ἐκτυλισσομένη περίπου ὡς ἑξης: Νά ἐπιλεγῶσιν πρῶτον τρεῖς ἕως τέσσαρες κληρικοί, οἱ ὁποῖοι θά ἀποσταλῶσιν εἰς τό ἐξωτερικόν δι᾿ εἰδικάς σπουδάς. Οὗτοι ἅμα τῇ ἐπιστροφῇ των, ὁμοῦ μετά τῶν τυχόν ἤδη εἰδικευμένων, θά προσληφθῶσιν εἰς τήν παρά τῇ ᾿Αποστολικῇ Διακονίᾳ οἰκείαν Διεύθυνσιν, ἡ ὁποία θά ἀσχοληθῇ μέ τήν ἐπιμόρφωσιν τῶν κληρικῶν.

Εἰς τήν Σχολήν ᾿Επιμορφώσεως τῶν Κληρικῶν θά ἀρχίσουν, ἐν συνεχείᾳ, νά καλῶνται ἐκ τῶν ἤδη κληρικῶν οἱ ἐπιθυμοῦντες νά ἀκολουθήσουν τοιαῦτα μαθήματα, ὡς ἐπίσης καί ἐκ τῶν ἤδη θεολόγων οἱ ἔχοντες παρομοίαν ἔφεσιν.

Οἱ εἰς τήν ᾿Αποστολικήν Διακονίαν εἰς τήν ῾Υπηρεσίαν ᾿Επιμορφώσεως ἐργαζόμενοι, κατά τούς θερινούς μῆνας θά περιοδεύουν εἰς τάς ἐνορίας ἐκείνας καί ἱδρύματα, ἔνθα ἐφαρμόζεται τό πρόγραμμα τῆς ἐργασίας ταύτης, διά νά βοηθοῦν τούς ἐφημερίους εἰς τήν ἐφαρμογήν τοῦ προγράμματος. Κατ᾿ ἔτος δέ θά ἐξασφαλίζεται δεκαήμερος τοὐλάχιστον συνέλευσις, κατά τήν ὁποίαν θά συζητῶνται καί θά καταβάλλεται προσπάθεια, ἵνα ἐπιλύωνται τά ἐν τῷ μεταξύ ἀναφυόμενα ὀργανωτικά καί μορφωτικά προβλήματα.

(Συνεχίζεται)

† ῾Ο ᾿Αθηνῶν ῾Ιερώνυμος