Ἡ μητρότητα στό νεωτερικό «ἄφυλο» κόσμο

Τοῦ Ἐ. Χ. Οἰκονομάκου

Ὁ φεμινισμός γεννήθηκε στή Δύση ἀπό τήν ἀριστερή ἐκδοχή τοῦ ὑλιστικοῦ Διαφωτισμοῦ, ὡς κίνημα γιά τήν ἰσότητα τῶν φύλων. Ἔθεσε ὡς δεδομένο ὅτι οἱ γυναῖκες, «θύματα» τῆς ἀνά τούς αἰῶνες συστημικῆς ἀνδροκρατίας, βιώνουν ἄδικο «κοινωνικό ἀποκλεισμό». Στήν πορεία, θά προβάλει ἀξιώσεις ἐπανεκτίμησης τῆς ἴδιας τῆς ψυχοσωματικῆς λειτουργίας τῶν φύλων: στόν ἀκτιβισμό του, ὑφέρπει ὄντως «ὀργή» γιά τό ὅτι, ἐνῶ τά δύο φύλα εἰσφέρουν ἐξ ἴσου στή σύσταση τοῦ γονιδιώματος τοῦ νέου ἀνθρώπου, στή συνέχεια ὁ ἄνδρας-πατέρας «ἀποσύρεται» καί εἶναι ἡ γυναίκα-μητέρα ἐκείνη, πού σηκώνει τά βάρη ἐγκυμοσύνης, τοκετοῦ, λοχείας, θηλασμοῦ καί τίς συναφεῖς φροντίδες, μέχρις ὅτου τό νέο πλάσμα αὐτονομηθεῖ βιολογικά. Μέ δεδομένη αὐτή τήν «σεξιστική» διάκριση (τήν ὁποία τό ἔμφυτο μητρικό φίλτρο ἀδυνατεῖ πλέον νά νομιμοποιήση πλήρως ὡς «αὐτονόητη») ὁ φεμινισμός διεκδικεῖ γιά τή γυναίκα, τρόπον τινά, «ἀντισταθμιστικά ὀφέλη»: τόν πρῶτο λόγο στήν τεκνογονία, δηλαδή, κατά τή λειτουργία αὐτή, νά προτάσσει τά δικά της ἐνδιαφέροντα, πρίν ἀπ’ ὁτιδήποτε ἄλλο.

Οἱ παραδοσιακές βέβαια κοινωνίες μόνο μέ στρέβλωση τῆς ἐννοίας τῶν ὅρων θά μποροῦσαν νά χαρακτηρισθοῦν ὡς συστημικές «αὐταρχικές ἀνδροκρατίες»: παρά τά συχνά φαινόμενα ἀνδρικοῦ αὐταρχισμοῦ ἤ «φυγῆς», πού παρατηροῦνται καί κατακρίνονται ὡς ἐκτροπές¹, ὁ ρόλος τοῦ ἄνδρα-πατέρα δέν τελειώνει μέ τήν παροχή γονιδίων. Στήν ἔννοια τῆς γνήσιας πατριαρχίας ἐνυπάρχει αὐτονόητη ἡ κύρια εὐθύνη τοῦ ἄνδρα γιά τό «ζῆν» καί μάλιστα τό «εὔ ζῆν» τῆς οἰκογένειας καί κατά προτεραιότητα τῆς γυναίκας, τήν ὁποία στηρίζει ἀγαπητικά καί προστατεύει θυσιαστικά, γιατί εἶναι ἐκείνη, πού, ἐκτός ἀπό συνοδοιπόρος του στή ζωή, ἀναλαμβάνει τά βάρη τῆς νέας ζωῆς· ἐκείνη, πού πρέπει νά ζήσει πρός χάριν αὐτῆς. Κι’ ἄν πρέπει κάποιος νά θυσιαστεῖ, αὐτός εἶναι ὁ πατέρας. Ἡ νέα ζωή μπορεῖ νά συνεχισθεῖ καί χωρίς αὐτόν.

Αὐτά, ὁ φεμινισμός τά θεωρεῖ ἐπαχθή «ἔμφυλα στερεότυπα» πατριαρχικῶν «ἀγκυλώσεων», πού θέτουν τήν ἀνανέωση τῶν κοινωνιῶν ὑπεράνω δικαιωμάτων καταξίωσης καί εὐδαιμονισμοῦ τῶν μελῶν τους, ἰδίως τῶν γυναικῶν. Προβάλλει δέ ἕνα lifestyle, ὅπου γυναῖκες καί ἄνδρες διαγωνίζονται, ὡς ἴσοι πρός ἴσους, στόν κοινωνικό στίβο. Ἐκεῖ ἡ γυναίκα, παρότι φορτωμένη μέ τά βάρη τῆς μητρότητας, συναντᾶ τόν ἄνδρα ὄχι συνυπεύθυνο-προστάτη, ἀλλ’ ἀνταγωνιστή. Ἄν δέ ἀναδειχθεῖ νικήτρια… Πλήρης δικαίωση!...

Τό φεμινιστικό κήρυγμα ἔχει δεχθεῖ τήν ὤσμωση καί ἄλλων ἀφηγήσεων (φυσιολατρία, ζωοφιλία, κτλ.) καί ἔχουν διαμορφωθεῖ ἑτερόκλητα μίγματα νοοτροπιῶν. Παράδειγμα τέτοιου «ἀχταρμά» δίνει ἡ συμμετοχή μιᾶς «εὐαίσθητης» κυρίας σέ συζήτηση μετά ἀπό δημοσίευμα περί ζωοφιλίας στόν ἰστότοπο ΑΝΤΙΦΩΝΟ (10/11/2015). Ἔγραφε: «Ἐγώ δέν ἤθελα παιδιά ἀπό φόβο γι’ αὐτά πού τραβᾶνε οἱ γυναῖκες μέ τίς ἐγκυμοσύνες, γέννες κτλ. Παντρεύτηκα μέ τό σκεπτικό νά μήν ἀποκτήσω παιδιά. Ὅμως ἦλθε στή ζωή μου ἕνα ἀγαπημένο γατάκι καί μοῦ ἄλλαξε τόν ψυχισμό. Ἡ φροντίδα ἑνός μικροῦ πλάσματος καί ἡ τρυφερότητα, μέ ὁδήγησαν στό νά γίνω μητέρα τριῶν χαριτωμένων παιδιῶν, … ὅμως παράλληλα καί πάντοτε ἔχω γάτες καί τίς ἀγαπῶ τρελλά. Εἶναι ἡ ἐπιτομή τῆς ὀμορφιᾶς καί τῆς χάριτος· πῶς νά τό κάνουμε; Ἀγαπῶ τρελλά τά παιδιά μου, ἀγαπῶ καί τά γατιά μου, τό καθένα ἱεραρχικά. Ἀλλά σπίτι χωρίς γάτα μοῦ φαίνεται ἄδειο καί ζωή χωρίς γάτα ψυχρή…»! Ἡ μητρότητα λοιπόν θεμελιωμένη στόν περιστασιακό «ψυχισμό» τῆς γυναίκας-μητέρας, στόν ὁποῖο οὔτε ὁ ἄνδρας-πατέρας, οὔτε ἡ οἰκογένεια, οὔτε ἡ κοινωνία, οὔτε ἡ φυσική τάξη τοῦ «αὐξάνεσθαι καί πληθύνεσθαι»², ἔχουν λόγο! Τώρα, πῶς ὠριμάζουν τά παιδιά ὅταν νιώθουν ὅτι αἰτία τῆς ὕπαρξής τους ἦταν, π.χ., ἕνα γατάκι, ὁ καταλύτης στόν ψυχισμό τῆς μητέρας, πού τά ἔφερε στόν κόσμο, ὡς τά ἀνώτερα μέλη μιᾶς «ἱεραρχίας» οἰκόσιτων ζώων, εἶναι ἐρώτημα, πού δέν ἔχει πιά θέση. Ὁ ἄνθρωπος, διακηρύσσεται, δέν εἶναι παρά ἕνα ὄν παράλληλο μέ τά ζῶα!...

Ὑπάρχουν ἀκόμα «νέας κοπῆς» φεμινίστριες, οἱ ὁποῖες μαζί μέ ἄλλα «ἐξισωτικά» κινήματα, συγκροτοῦν κοινό μέτωπο μέ στόχο τήν ἐξάλειψη, κατά τίς διακηρύξεις τους, τοῦ «κοινωνικοῦ ἀποκλεισμοῦ» ἀνθρώπων, μέ βάση δεδομένα «σεξουαλικοῦ προσανατολισμοῦ». Ζητοῦν τήν ἀπάμβλυνση τῆς διαφορᾶς τῶν φύλων καί προσβλέπουν σ’ ἕνα νέο κόσμο, «ἄφυλο». Τί κόσμο; Ὁ Κ. Ζουράρις, Ὑπουργός ὤν τότε, πού ὑπερψήφισε τό «σύμφωνο συμβίωσης» ὁμοφυλοφίλων, ἐξέφρασε σέ ραδιοφωνικό σταθμό τήν ἐκτίμηση ὅτι κάποτε ἡ ἐπιστήμη θά μετασκευάσει ἄνδρες, ἔτσι ὥστε νά … γεννᾶνε καί αὐτοί· ὄχι μόνο οἱ γυναῖκες³! Νά εἶναι ἄραγε ὁ νέος «ἄφυλος κόσμος» προάγγελος ἑνός κόσμου βιοτεχνολογικῶς μεταλλαγμένων … «μετανθρώπων»⁴;…

Ἀλλά ὑπάρχει καί ἡ αἱματηρή «ἐξισωτική» παρέμβαση τοῦ φεμινισμοῦ. Ἀφορᾶ τή διαχείριση «ἀτυχημάτων», δηλαδή, ἀνεπιθύμητων ἐγκυμοσυνῶν. Πρόκειται γιά τήν ἐξόντωση τοῦ «παρείσακτου» ἐμβρύου, τήν ἄμβλωση. Τή δυνατότητα αὐτή, ὁ φεμινισμός ἐξ ἀρχῆς τήν ἐνέταξε στά δικαιώματα τῆς γυναίκας, τά σχετικά μέ τή διάθεση τοῦ σώματός της. Κατάφερε νά τήν ἑδραιώσει στήν κοινωνία, ἀρχικά σάν ἀθρόα πράξη λαθραίας ρουτίνας (συχνά κάτω ἀπό ἄθλιες καί ἐπικίνδυνες γιά τή γυναίκα συνθῆκες), πού μετά νομιμοποιήθηκε ὡς «ὤριμο κοινωνικό αἴτημα γιά τήν προστασία τοῦ γυναικείου πληθυσμοῦ»! Εἶχε βέβαια προηγηθεῖ «πλύση ἐγκεφάλου» τῆς κοινῆς γνώμης μέ ἐπιστημονικοφανεῖς ὁρισμούς ὅτι τό ἔμβρυο εἶναι ἁπλά μιά «παρασιτική κυτταρική μάζα»· ὄχι ἄνθρωπος σέ ἀρχικό στάδιο ἀνάπτυξης. «Ἄσε τί λένε οἱ ἠθικολόγοι καί οἱ παπάδες»!...

Στήν ἐπιχείρηση αὐτή ὁ φεμινισμός ἔχει, ἐκτός τῶν ἄλλων, δύο ἀβανταδόρους: α΄) Τόν πανικό, πού προκαλεῖ στήν κοινωνία ἡ ἀλματώδης αὔξηση τῶν ἐν λόγῳ «ἀτυχημάτων», ὡς ἐπακόλουθο τῆς νεωτερικῆς σεξουαλικῆς ἀσυδοσίας, κυρίως στούς νέους καί β΄) Τά οἰκονομικά ἐνδιαφέροντα: τώρα οἱ χῶροι ἐργασίας εἶναι γεμᾶτοι ἀπό γυναῖκες, μισθωτό προσωπικό ἤ ἐπιχειρηματίες· οἱ ἐπιχειρήσεις ὅμως δέν ἔχουν τά περιθώρια νά παρέχουν ἀφειδῶς ἄδειες μητρότητας. Τό σκληρό διακύβευμα λοιπόν γιά τήν σύγχρονη γυναίκα, μισθωτή ἤ ἐλεύθερη ἐπαγγελματία, συχνά ἀνομολόγητο ἀλλ’ ὀδυνηρά αὐτονόητο, εἶναι: ἄμβλωση (γενικά ἀποφυγή τεκνογονίας) ἤ ἀπόλυση καί ἀνεργία. Στήν οὐσία, δηλαδή, μιλᾶμε γιά κατάθεση ἀπό τή γυναίκα τῆς μητρότητας ὡς «ἐνεχείρου» στήν ἐργοδοσία-πελατεία προκειμένου νά ἐξασφαλίσει ἡ «ἐργαζόμενη» μεροκάματο καί νά καλύψει ἀνάγκες ὑπηρεσιῶν καί ἐπιχειρήσεων!... Σκληρό ἀκούγεται, ὅμως, πρόκειται γιά κραυγαλέα ἀντίφαση τοῦ φεμινιστικοῦ «ἰδεώδους»: ἐνῶ μέ τά προγράμματα τοῦ κινήματος στηρίζει τή μητρότητα σέ κοινωνικό καί πολιτικό ἐπίπεδο, τήν ὑπονομεύει μέ τίς μορφές βίου, πού προτάσσει γιά τή γυναίκα!…

Ἡ νοοτροπία τῆς διά τῆς καριέρας ἀπεξάρτησης τῆς γυναίκας ἀπό τόν ἄνδρα καί τά «δεσμά» τῆς οἰκογένειας, ἔχει γερά ριζώσει στήν κοινωνία, διαμορφώνοντας τή σύγχρονη χειραφετημένη γυναίκα, ἡ ὁποία κατά κανόνα δέν εἶναι φεμινίστρια. Συχνά εἶναι καί θρησκευόμενη. Πάντως, ἄν κάποια, ἰδίως νέα κοπέλα, κλίνει πρός πιό παραδοσιακά πρότυπα ζωῆς, θά θεωρηθεῖ μειονεκτική, σχεδόν ἀπ’ ὅλους γύρω της, ἄν δέ ἔχει χαρίσματα, ἀξιολύπητη, γιατί τά «χαραμίζει» στό σπίτι της καί στά παιδιά της! Εἶναι αὐτή τώρα, πού θά βιώσει τήν αἴσθηση τοῦ «κοινωνικοῦ ἀποκλεισμοῦ». Ἡ φεμινιστική νοοτροπία, (ἄλλη μιά ἀντίφαση!), πού ἐπαγγέλθηκε τήν ἐξάλειψή του, δέν ἀνέχεται ἀπόψεις ἀποκλίνουσες! Πρόκειται γιά ἄτεγκτο «ὁλοκληρωτισμό»! Ἡ μονολιθική «ἐπιστημονική» αὐθεντία εἶναι, γιά τόν φεμινισμό, ἡ προίκα, πού κουβαλάει, ἀπό τίς ὑλιστικές ἀριστερές καταβολές του. Καί ἔχει τρόπους νά ἐπιβάλλεται⁵. Θά ἀναφέρουμε τρεῖς: α) Ὁ φόβος ὅτι, ἄν καί οἱ δύο σύζυγοι δέν ἀσκοῦν ἐπάγγελμα, οἱ οἰκογένειες δέν τά βγάζουν πέρα οἰκομομικῶς. β) Ἡ αἴσθηση ἀνασφάλειας τῆς γυναίκας μέσα στήν ὅποια συζυγία τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων, ὅπου τό διαζύγιο εἶναι ἡ πρώτη ἐπιλογή στήν παραμικρή δυσκολία στίς σχέσεις τους. γ) Ἡ αἴγλη τῆς χειραφέτησης: τώρα ἡ γυναίκα μπορεῖ νά γεύεται τήν «ὁλοκλήρωση, καταξίωση καί ἀνάδειξή» της, ἀπερίσπαστη ἀπό «στερεότυπες» δεσμεύσεις καί «χωρίς ἄνδρα στό κεφάλι της», ἀκόμα καί μέσα σέ πολλούς κατ’ εὐφημισμό γάμους τῶν καιρῶν μας!

Μεγάλα σύγχρονα θέματα, ἡ διαπραγμάτευση τῶν ὁποίων ξεφεύγει ἀπό τά ὅρια αὐτοῦ τοῦ ἄρθρου. Θά λέγαμε μόνο ὅτι γεννιοῦνται μέσα στή νοοτροπία τῶν καιρῶν μας, στήν κουλτούρα τοῦ νεωτερικοῦ ἀνθρώπου, γυναίκας ἤ ἄνδρα. Ἀνθρώπου, πού βαυκαλίζεται μέ χαρίσματα καί ἱκανότητες, πού δῆθεν διαθέτει, καί λιώνει γιά προβολή καί ἀναγνώρισή τους μέσα σέ φαντασιακούς κόσμους ἐπιτυχίας καί λάμψης· πού νομίζει ὅτι δέν ἔχει ἀνάγκη κανένα, (ἀλλά συνάμα ὑποπτεύεται καί φοβᾶται «ἀκόμα καί τόν ἴσκιο του»). Μόνη του ἐλπίδα καί στήριγμα τό πορτοφόλι γιά ἀσφάλεια, πρεστίζ, ἀπολαύσεις, ὑλικές καί «πνευματικές», τίς ὁποῖες «βλέπει» ἀπλωμένες μπροστά στά πόδια του «χυμώδεις» καί προκλητικές νά τίς γευθεῖ ὅλες «ἐδῶ καί τώρα». Λοιδορεῖ δέ καί θεωρεῖ ἀνάξια τῆς «μεγαλοσύνης» του τήν κρυφή χαρά καί ἐσωτερική εἰρήνη, πού βιώνει ὅποιος σηκώνει μέ ὑπομονή τό ἔμπονο «χρέος τῆς ζωῆς», πέρα ἀπό τήν ἄμεση καί ἐφήμερη τέρψη⁶, γιά τίς γενιές, πού ἔρχονται, γιά ἕνα πανανθρώπινο αὔριο, ἄσχετα πότε αὐτό θά ἔρθει.

Σίγουρα, αὐτή ἡ λοιδορούμενη σήμερα «χαρά τοῦ χρέους τῆς ζωῆς», ἡ κρυμμένη στά βάθη τῆς ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι αὐτή, πού κράτησε ζωντανές καί δημιουργικές τίς γιαγιάδες μας στά βασανισμένα χρόνια τοῦ πρώτου μισοῦ τοῦ 20^ου αἰῶνα (γιά νά μή πᾶμε πιό πίσω), ὅταν οἱ ἄνδρες πολεμοῦσαν ἐπί δεκαετίες: βαλκανικοί καί δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, ἐκστρατεῖες, μικρασιατική καταστροφή, προσφυγιά, ξενική κατοχή καί ἀντίσταση, ἐμφύλιες συρράξεις, κτλ, κτλ. Αὐτές οἱ γυναῖκες, ὑπερπολύτεκνες κατά κανόνα, σήκωσαν στούς ὤμους τους τίς κοινωνίες, τό ἔθνος ὁλόκληρο. Τίς δικές μας γενιές, ἐμᾶς, πού ζοῦμε ἐδῶ καί 70 τόσα χρόνια «εἰρηνικά». Ἐμᾶς, πού δυστυχῶς διατρέχουμε σάν ἔθνος τόν ἔσχατο κίνδυνο δημογραφικοῦ, καί ὄχι μόνο, ἀφανισμοῦ μέσα στήν κατάθλιψη καί τήν παρακμή, κυνηγώντας χίμαιρες δικαιωματικῆς «αὐτοπραγμάτωσης», εὐημερίας καί εὐδαιμονισμοῦ, πού οὐδέποτε ἔρχονται!...

Ὅπως ἔχουν τά πράγματα, δέν φαίνεται διέξοδος γιά τούς σημερινούς Ἕλληνες, ἄλλη ἀπό τό νά «ματώσουμε» στήν ἀντίσταση, «ἐθνική ἀντίσταση», καί ἀνάταση· «τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος»! Ἀντίσταση, πού εὐτυχῶς, δέν ἐξέλιπε παντελῶς στίς μέρες μας. Τή βλέπουμε στά πρόσωπα ἀρκετῶν γυναικῶν δίπλα μας, μερικές ἀπό τίς ὁποῖες ἐξαιρετικά ταλαντοῦχες, πού δέν περιφρόνησαν, ἀλλά ἀγάπησαν τόν ἀνηφορικό μοναχικό δρόμο τῆς κρυφῆς «χαρᾶς τοῦ χρέους τῆς ζωῆς»! Ἐννοοῦμε, πρῶτ’ ἀπ’ ὅλα, ἀλλ’ ὅχι μόνο, τίς σύγχρονες μάνες, καί μάλιστα τίς πολύτεκνες …

Σημειώσεις

1. Κλασικό παράδειγμα ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, πού δημοσίως καί ἐνώπιον τοῦ Αὐτοκράτορα καί τῶν ἀρχῶν τῆς Αὐτοκρατορίας τό 381 μ. Χ. ἀπέρριψε τή νομοθεσία τους καί τούς κατηγόρησε ὅτι ἐπειδή αὐτοί, οἱ νομοθετοῦντες, εἶναι ἄνδρες νομοθετοῦν σέ βάρος τῶν γυναικῶν! Αἰτία ἦταν νόμος, πού εἶχαν νομοθετήσει καί προέβλεπε γιά τό αὐτό παράπτωμα, πολύ βαρύτερες ποινές γιά τίς γυναῖκες ἀπ’ ὅτι γιά τούς ἄνδρες.
2. Γεν. α΄ 28.
3. Αὐτήκοος μάρτυς ὁ συγγραφέας.
4. Ἔχουμε ἤδη κάποιες προϊδεάσεις ἑνός τέτοιου σεναρίου. Πρόσφατα σέ παρέλαση ΛΟΑΤ, ἐμφανίστηκε ὑψηλόσωμο ἄτομο μέ ἔντονα ἀνδροπρεπή χαρακτηριστικά, (ἐξογκωμένους μύες, μούσι, κτλ.) νά ποζάρει ἐπιδεικτικά σέ προχωρημένο στάδιο ἐγκυμοσύνης· προφανῶς ἐπρόκειτο γιά ἔγκυο τράνς μετά ἀπό ὀρμονοθεραπεία «ἀνδροποιήσεως»!… Ἔχουμε βέβαια ἀπό τό 1994 καί τήν χολυγουντιανή κωμωδία «Junior» ὅπου, κατά τό σενάριο, ὁ πρωταγωνιστής (Ἄρνολντ Σβαρτσενέγκερ, γνωστός ἠθοποιός μέ τόν ἔντονα ἀνδροπρεπή σωματότυπο), μέλος ὁμάδας ἐπιστημόνων (γιατρῶν, γενετιστῶν, κτλ.) δέχεται νά ὑποβληθεῖ σέ πειραματική δοκιμασία νέου φαρμάκου γιά τή γονιμότητα. Ἀποτέλεσμα: μένει … ἔγκυος, γεννᾶ, καί μάλιστα, νιώθει εὐφρόσυνα τό … «μητρικό» φίλτρο!...
5. Ἀναφερόμαστε σέ «ἐπιβολή», πού γίνεται ἐλεύθερα ἀποδεκτή. Ὑπάρχει καί ὁ ἐξαναγκασμός, πού ἐφάρμοσε ἡ σοβιετική ἐκδοχή τῆς ἀριστερᾶς: «τον Ἰούλιο τοῦ 1931, ἡ [σοβιετική] κυβέρνηση «κινητοποίησε» 1.600.000 γυναίκες γιά νά ἀντικαταστήσουν τούς ἄντρες στίς βιομηχανικές ἐπιχειρήσεις». (Οἱ ἄντρες εἶχαν «ἐξαναγκαστεῖ νά ἐπανδρώσουν «τά ἀνθρακωρυχεῖα, τά μεταλλεῖα καί ὁρισμένες νέες βιομηχανικές ἐγκαταστάσεις στήν Κεντρική Ἀσία»). Βλ. Κ. Παπαϊωάννου «Ἡ Γένεση τοῦ Ὁλοκληρωτισμοῦ», Ἐναλλακτικές Ἐκδόσεις, 2017, σελ. 525.
6. Πρβλ. Διάλεξη Καθ. ΕΚΠΑ Β. Καραποστόλη «Ἡ Ἑλλάδα καί ὁ νέος της μόχθος», βίντεο στό http://ardin-rixi.gr/archives/206292, κυρίως βίντεο 2 ἀπό τό 22΄ μέχρι 31΄.

(Τό ἄρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στό κυπριακό περιοδικό «Ὀρθόδοξη Μαρτυρία» ἀριθ. τεύχ. 115 Ἄνοιξη-Καλοκαίρι 2018).