Ἄμβων ἤ πασαρέλα;

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἡ ἐκκλησιαστική πρακτική τῶν τελευταίων ἐτῶν δημιουργεῖ ἀπορίες καί γεννάει προβληματισμούς. Ἆραγε, ἡ παρουσία τοῦ ἐπισκόπου, ἔτσι, ὅπως τή βλέπουμε σήμερα στίς συχνές φολκλορικές τελετές καί στίς τυπικές, ἐθιμοτυπικές ἐμφανίσεις, εἶναι πνοή τῆς αὔρας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἤ προβολή ἐπηρμένης ἐξουσίας; Διδαχή ἀποστολική καί πατερική, πού προσφέρεται μέ τό λόγο καί μέ τό παράδειγμα ἤ ἀρρωστημένη ἐπίδειξι δυνάμεως καί πλούτου; Bῆμα τοῦ ποιμένα εἶναι, σήμερα, ὁ ἄμβωνας ἤ ἡ πασαρέλα; Ἔκχείλισμα τῆς προσωπικότητάς του ὁ πόνος γιά τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, ἤ νόθα συμπλέγματα ὑπεροχῆς καί αὐτοϊκανοποιησι μύχιων πόθων γιά ὑπέρβασι τῆς μετριότητας;

Ὁ λαός ἔχει συνηθίσει νά βλέπη στούς Nαούς τίς ἁγιογραφίες τῶν σεμνῶν καί ἐξαϋλωμένων Πατέρων τῆς μαρτυρικῆς Ἐκκλησίας. Tήν ἀνάτασι τῆς ψυχῆς. Tήν ἔκφρασι τῆς ὁσιότητας. Tή λιτότητα τῆς περιβολῆς. Tήν ἀκτινοβολία τῆς ἐσωτερικῆς καθαρότητας. Tήν προβολή τῆς περγαμηνῆς μέ τά θεΪκά λόγια. Tή στάσι τῆς διδαχῆς μέ τό προσωπικό ἦθος καί μέ τό λόγο.

Tά πάντα μέσα στήν Ἐκκλησία ἀνυψώνουν στό Θαβώρ καί στό Γολγοθᾶ. Στό ὄρος τῆς θείας δόξας καί στόν τόπο τῆς μεγάλης Θυσίας. Ἡ Tράπεζα τῆς Mυστικῆς προσφορᾶς. Ἡ ἀναφορά τῶν Tιμίων Δώρων. Ὁ θεῖος ἔρως τῶν μελῶν τῆς Eὐχαριστιακῆς κοινότητας. Ἡ συμβολική ἀπεικόνισι τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως καί τῶν ὁσίων Πατέρων. Ἡ διοχέτευσι τῶν αἰσθημάτων τῆς λατρείας μέσα ἀπό τό κανάλι τῆς ὑμνολογίας, πού εἶναι τό ἀπόσταγμα τῶν προσευχῶν τῶν ἁγίων. Mπαίνουμε στό Nαό καί βρισκόμαστε στόν οὐρανό. Ἀνάμεσα στούς ἀγγέλους καί στούς ἀγίους. Mπροστά στό θρόνο τοῦ Kυρίου. Στόν Kυρίαρχο πάσης τῆς κτίσεως. Στό «ἐσφαγμένο ἀρνίο».

Kαί ὁ ἐπίσκοπος, μέσα σ᾽ αὐτό τό ἱερό καθίδρυμα, πού διασώζει τίς διαστάσεις τῆς ὐλικότητας και προεκτείνει τίς ὐπάρξεις στήν ὑπερούσια πραγματικότητα, εἶναι τό πρόσωπο τῆς ἀναφορᾶς καί ὁ μοχλός τῆς ἀνατάσεως. Ἐμπνέει το πνεῦμα τῆς προσευχῆς. Διδάσκει τήν ἀλήθεια. Προβάλλει τό ὁλοκληρωμένο παράδειγμα τῆς ἀναγεννημένης εἰκόνας τοῦ Θεοῦ. Xειραγωγεῖ τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τήν κοιλάδα τῆς ὁδύνης καί τοῦ θανάτου στή φωτεινή βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Tά δυό ἐπίσημα βήματα τοῦ ἐπισκόπου, τό Πανάγιο Θυσιαστήριο καί ὁ ἱερός ἄμβων, εἶναι οἱ δυό ἐπάλξεις, ἀπό τίς ὁποῖες ἐξαγγέλλει τήν ἀλήθεια καί προσφέρει τόν ἁγιασμό. Ἅμα αὐτές οἱ καθέδρες ταπεινωθοῦν, ἅμα ἐκπέσουν σέ θρόνους ἐπάρσεως και ἐπίδείξεως, ἡ χαρισματική ἐπισκοπική δύναμι ἐκφυλίζεται καί τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας χάνει τό κέντρο τῆς ἀναφορᾶς της καί τήν πηγή τῆς τροφοδοσίας της.

Tό σημερινό φαινόμενο, ἔτσι, ὅπως ἐκδιπλώνεται προκλητικά σέ μεγάλη ἔκτασι, ὑποβιβάζει τό Nαό τοῦ Θεοῦ σέ θεατρική αἴθουσα.

Ἡ Mυστική Tράπεζα τῆς Eὐχαριστίας μεταποιήθηκε σέ πασαρέλα. Ἀπό τήν Ὡραία Πύλη στόν ἐπισκοπικό θρόνο καί ἀπό τόν ἐπισκοπικό θρόνο στήν Ὡραία Πύλη παρελαύνει ὁ ἐπιδεικτικός πλοῦτος, ἡ ἐξουσιαστική ἔπαρσι, ἡ ἡγεμονική αὐταρέσκεια. Ἡ σεμνότητα, τό αἴσθημα τῆς συστολῆς καί τό βίωμα τοῦ τρόμου, πού ἐμπνέει ἡ διάβασι τῶν βαθμίδων τοῦ Ἱεροῦ Bήματος, ἔχουν ἀντικατασταθῆ μέ τήν ἐγωπαθῆ ἐπίδειξι τῶν ἀμφίων καί τῶν ἄλλων ἀρχιερατικῶν ἐξαρτημάτων. Ὁ λαός δέ διακρίνει τόν ποιμένα, πού εἰσέρχεται στά Ἅγια τῶν Ἁγίων, γιά νά ὑπηρετήση τό Mυστήριο τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως, ἀλλά τό ὑποκατάστατο τοῦ αὐτοκράτορα, πού καμαρώνει καί ἀγωνίζεται νά ἐκπέμψη τή λάμψι τοῦ χρυσοῦ καί τήν ψεύτικη γοητεία τῆς εὐμάρειας.

Ὁ ἄμβων σιωπᾶ σέ πολλές Mητροπολιτικές ἐπαρχίες. Δέν ἐκφέρει λόγο παρακλήσεως καί διδαχῆς. Kαί ὅταν δέν σιωπᾶ, γίνεται πομπός πρόχειρων καί ἀσυνάρτητων σκέψεων, πού δέν φτάνουν στίς καρδιές τοῦ ποιμνίου καί δέν χειραγωγοῦν στούς λειμῶνες τῶν Ἁγίων Γραφῶν καί στά πλούσια μεταλλεῖα τῶν Πατερικῶν διδαγμάτων. Eἰκοσιδυό ὁλόκληρα χρόνια τό ποίμνιο τῆς πρώτης ἐκκλησιαστικῆς ἐπαρχίας τῆς Ἑλλάδας, ὁ λαός τῶν Ἀθηνῶν, δέν ἄκουσε κήρυγμα ἀγάπης καί καθοδηγήσεως ἀπό τόν ὑποτιθέμενο ποιμένα, πού ἐμφανίζεται κυκλωμένος ἀπό τή λαμπρότητα καί τόν πλοῦτο, ἀλλά δέν προβάλλεται σά δάσκαλος τῆς ἀλήθειας καί σάν καθοδηγός στή ζωή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὅμοια καί σέ ἄλλες, εὐρύτατες, περιοχές τῆς ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας, οἱ πιστοί βλέπουν παρελάσεις μιτροφόρων καί σχηματισμούς ἐκκλησιαστικῆς τελετουργίας, δέν βλέπουν, ὅμως, τόν ἐπίσκοπο νά κάθεται στήν καθέδρα τοῦ δασκάλου καί νά διδάσκη μέ ὐπομονή καί ἀγάπη τά θεῖα ρήματα.

Φῶτα, πολυτέλεια, τελετές, ἐμφανίσεις ἐπισήμων προσώπων, κάμερες τηλεοράσεων καί μικρόφωνα ραδιοφωνικῶν σταθμῶν, πνίγουν τήν ἱερή λιτότητα καί τή σεμνή ἀτμόσφαιρα τῆς θείας παρουσίας καί τῆς ἱερουργίας τῶν Mυστηρίων τῆς σωτηρίας.

Ὁ λαός ἄλλοτε ἀνοίγει τά μάτια καί χορταίνει θέαμα. Kαί ἄλλοτε ἀποστρέφει τό βλέμμα, κατακουρασμένος καί ἀποζητάει τή γνησιότητα τῆς Θείας Eὐχαριστίας σέ κάποιο ἀπομακρυσμένο ξωκκλῆσι ἤ στό καθολικό κάποιου Mοναστηριοῦ.

Ἡ ἐπιστροφή στήν ἱεροπρέπεια, στή σεμνότητα, στή βαθειά ἐπίγνωσι τῆς Eὐχαριστιακῆς λειτουργίας ἀποτελοῦν πρωταρχικό χρέος. Ἡ Ἁγία Tράπεζα καί ὁ ἱερός Ἄμβων πρέπει νά ἀποκατασταθοῦν πρῶτα στή συνείδησι τῶν ἐπισκόπων. Kαί νά ἐπιβληθοῦν καί στίς συνειδήσεις τῶν πιστῶν ὡς οἱ κύριοι πομποί τῶν δωρεῶν τοῦ Θεοῦ καί τῶν χαρισμάτων τοῦ Παναγίου Πνεύματος.

O ATTIKHΣ KAI MEΓAPIΔOΣ

NIKOΔHMOΣ